عصرایران؛ مجله تصويري سلاح- لاكهيد F-94 استارفاير يك هواپيماي جنگنده نسل اول بود كه اپراتور اصلي آن نيروي هوايي آمريكا به شمار مي رفت. اين جنگنده در اواخر دهه 1940 به عنوان يك هواپيماي رهگير روز/شب و سازگار با شرايط آب و هوايي متنوع از هواپيماي جت آموزشي لاكهيد T-33 شوتينگ استار توسعه يافت. استارفاير توانست در ماه مه سال 1950، خدمت رسمي نظامي خود را براي فرماندهي پدافند هوايي آغاز و نورث امریکن F-82 توین ماستانگ را از رده خارج کند.

F-94 اولين جنگنده عملياتي USAF (نيروي هوايي آمريكا)، مجهز به پس سوز (جزئي كه به موتور جت هواپيماهاي مافوق صوت افزوده مي شود و شتاب آني مورد نياز حين پرواز و يا لحظه برخاست از زمين را فراهم مي كند) و همچنين نخستين جنگنده با موتور جت و سازگار با شرايط‌ آب و هوايي متنوع به شمار مي رود كه طي جنگ كره در ژانویه سال 1953 به كار گرفته شد. با اين حال استارفاير عمر عملياتي كوتاهي داشت و نهايتا در اواسط دهه 1950 جاي خود را به نورث امريكن F-86D سبر و نورثروپ F-89 اسكورپين داد. آخرين فروند از اين هواپيما در سال 1958 به خدمت فعال خود پايان داد و در سال 1959 نيز از گارد ملي هوايي كنار گذاشته شد.

لاكهيد F-94 استارفاير

لاكهيد T-33 شوتينگ استار

نورث امريكن F-82 توين ماستانگ

طراحي و توسعه

استارفاير بنابر درخواست USAF در سال 1948 مبني بر ساخت يك هواپيماي رهگير مجهز به سيستم راداري براي جايگزيني با نورث امريكن F-82 توين ماستانگ توليد شد. اما هدف اصلي از توسعه آن، چيزي نبود جز مقابله با تهديد بمب افكن راهبردي توپولف Tu-4 اتحاد جماهير شوروي.

همانطور كه گفته شد، لاكهيد استارفايربا الهام از لاكهيد T-33 شوتينگ استار وارد مراحل ساخت و ساز خود شد. به منظور جاي دهي تسليحات، رادار و سيستم كنترل آتش خودكار، دماغه هواپيما به صورت كشيده طراحي شده بود. از آن جايي كه تبديل شوتينگ استار به استارفاير چندان دشوار به نظر نمي رسيد، قرارداد توليد در اوايل سال 1949 با كمپاني لاكهيد مارتين منعقد شد و اولين نمونه نيز در تاريخ 16 آوريل سال 1949 به پرواز درآمد. گفتني است كه نخستين نسخه هاي آزمايشي YF-94، در 75 درصد از قطعات مورد استفاده با T-33 مشترك بودند.

سيستم راداري كوتاه برد تنها در فازهاي پاياني عمليات هاي رهگيري كاربرد داشت. علاوه بر اين افزودن تجهيزات الكترونيكي، مجموعه را نيازمند موتوري با قدرت بيشتر كرده بود. به همين دليل موتور توربوجت استاندارد J-33 كه براي هواپيماي T-33A نيز استفاده شده بود، با موتور Allison J33-A-33 تعويض شد. اما اين تركيب خود منجر به كاهش ظرفيت داخلي سوخت شد.

مدل توليدي اوليه از استارفاير، F-94A نام گرفت كه در ماه مه سال 1950 به خدمت فعال نظامي گرفته شد. سيستم تسليحاتي اصلي آن نيز چهار تيربار M3 برونينگ با كاليبر 12.7 ميلي متر بود. درست مانند T-33، دو مخزن 620 ليتري در قسمت زيرين نوك بال ها قابل حمل بود. علاوه بر اين امكان جايگزيني مخازن مذكور با 450 كيلوگرم بمب وجود داشت كه نقشي ديگر يعني "هواپيماي جنگنده- بمب افكن" را براي استارفاير تعريف مي كرد. در اين فاز 109 فروند از هواپيماي نام برده توليد شد.

F-94A پيش از ساخت نمونه اصلي، تنها براي مدت زمان كوتاهي خدمت كرد كه البته در همين بازه مختصر نيز نتوانست رضايت خدمه هوايي را جلب كند. دليل اساسي اين نارضايتي، ضريب اطمينان پايين موتور J33 آن بود كه منجر به سقوط هاي متعدد مي شد و خلبان ها آنرا "غير ايمن" مي خواندند. علاوه بر اين مانورپذيري دشوارهواپيما در ارتفاعات بالا نيز گزارش شد. يكي ديگر از مشكلات نمونه اوليه استارفاير به گفته خلبانان و اپراتورهاي رادار، محدوديت فضا و باريكي بيش از اندازه اتاق خلبان براي ورود و خروج سريع در شرايط اضطراري بود.

مدل بعدي كه F-94B نام داشت، در ژانویه سال 1951 معرفي شد و از نظر ظاهري تقريبا با F-94A يكسان بود. اين در حالي است كه موتور توربوجت قابل اطمينان تر از Allison ، بسياري از مشكلات مطرح با نسخه قبلي را برطرف ساخت. لازم به ذكر است كه با بازطراحي كابين خلبان، فضاي بيشتري نيز در اختيار خدمه قرار گرفت. پس از جايگزيني نمونه هاي F-94A با مدل هاي مطمئن تر، شماري از آنها براي تعويض موتو و تغيير به پيكربندي استاندارد F-94B به كمپاني لاكهيد فرستاده شدند. نسخه هاي تغيير يافته F-94A/B، مجهز به غلاف هايي در سطح زيرين هر بال براي افزودن تيربارهاي اضافي 12.7 ميلي متري بودند كه تعداد اين تسليحات را به 8 قبضه افزايش داد. آنها تا اواخر دهه 1950 در خدمت گارد ملي هوايي آمريكا قرار داشتند.

F-94C نيز مدلي ارتقا يافته از اولين نمونه هاي استارفاير بود كه در ابتدا تحت عنوان F-97 طراحي شد اما در ادامه بنابر تصميم مقامات، در قالب مدلي جديد از F-94 شناخته شد. USAF اشتياق چنداني به اين محصول نشان نداد و به همين علت لاكهيد خود بودجه تبديل دو بدنه F-94B به پروتوتايپ هاي YF-94C را براي بررسي هاي بيشتر تامين كرد. به منظور بهبود عملكرد هواپيما، يك بال جديد و بسيار باريك تر طراحي شد. موتور J33 نيز با موتور قويتر پرت اند ویتنی J48 جايگزين شد كه توانست به طور چشمگيري قدرت مجموعه را افزايش دهد. سيستم كنترل آتش بهبود يافت و تمام تسليحات نيز جاي خود را به سامانه تمام موشكي دادند. اين سامانه متشكل از گروهي از شش موشك بود كه آرايشي دايره اي به دور دماغه داشتند.

F-94C تنها مدلي بود كه براي اولين بار و به صورت رسمي استارفاير نام گرفت. البته با گذر زمان و به تدريج تمامي اعضاي خانواده نيز استارفاير ناميده شدند. اولين سري توليدي از اين مدل در ژوئيه سال 1951 تحويل داده شد اما به دنبال آغاز خدمت، مشكلي جدي در ارتباط با راكت هاي نصب شده در قسمت دماغه ديده شد. آتش و دود متصاعد شده از اين موشك ها منجر به كور شدن خدمه مي شد.

و اما در آخر مدل F-94D به عنوان يك جنگنده-بمب افكن تك سرنشين با محموله هاي بمب و موشك نصب شونده زير بال ها پيشنهاد داده شد. در ادامه يك پروتوتايپ از اين مدل ساخته شد، اما هيچگاه نتوانست تاييد ورود به خط توليد اصلي را به دست آورد.