گفت و گو با زنان و دختران و پرسیدن از آنان دربارۀ ملاحظات «قانونی» حجاب از این نظر متفاوت بود که خانم‌ها به همان شکلی که در جامعه تردد می کنند در تصویر دیده شدند...

عصر ایران؛ سروش بامداد- شبکۀ خبر سیما در گزارشی با عنوان «مخالفت با قانون» با دختران و زنان مصاحبه کرد و بحث رعایت «حجاب» را از منظر قانونی و نه شرعی با آنان در میان گذاشت تا به این نتیجه برسد که:

اولا غالب مردم از «الزام قانونی رعایت حجاب آگاه نیستند»،

ثانیا «اصرار بر رعایت حجاب تنها به خاطر ملاحظات شرعی نیست».

هدف گزارش که از زبان کارشناسان بیان می شد این بود که ثابت کند کسانی که دختران و زنان را به حجاب کمتر یا کنار گذاشتن آن توصیه می‌کنند جدای بحث های شرعی، در واقع با قانون مخالف‌اند. از سوی دیگر بر پایۀ اشتراک به لزوم رعایت قانون با مصاحبه شوندگان زبان مشترک پیدا کنند.

این گزارش که ساعت 13:45 شنبه 15 تیر ماه 1398 از شبکۀ خبر پخش شد از چند منظر متفاوت بود:

1. با دختران و زنانی مصاحبه شد که پوشش رسمی نداشتند و در عرف صدا و سیما بدحجاب خوانده می شوند هر چند در کوی و خیابان و در سطح شهر اگر نه غالب خانم ها که بخشی از زنان جامعه این گونه لباس می پوشند و روسری یا شال همه موی آنان را نمی پوشاند اما پیش از این تلویزیون به شکل آشکاری سعی در انکار و نادیده‌گرفتن آنان داشته است. کما این که در همۀ سریال های تلویزیونی نیز حجاب زنان بازیگر با هر نقش و ولو در خانه باشند، کامل است و غالبا با پوشش خود زنان هنر‌پیشه هم متفاوت است.

این قاعده تنها در گزارش‌های راه‌پیمایی‌های 22 بهمن و گاهی در انتخابات نقض می‌شد ولی در این گزارش بی آن که از خانم‌ها خواسته شود شال یا روسری خود را جلو بکشند با آنان مصاحبه شد. هر چند که شکل مصاحبه در مفهوم مصطلح را نداشت و بیشتر «نظر» بود تا «خبر».

2. روی میکروفون‌ها آرم صدا وسیما نقش نبسته بود و می‌توان حدس زد که مصاحبه‌شوندگان نمی‌دانسته‌اند با صدا و سیما مصاحبه می‌کنند چون اگر می‌گفتند گزارش برای صدا وسیماست ممکن بود برخی امتناع کنند. تلویزیون اصرار دارد میکروفون‌های آرم‌دار خود را به رخ بکشد و از این نظر عجیب بود که با میکروفون عادی مصاحبه کنند.

در برخی مصاحبه‌ها هم احساس می‌شد پرسش دیگری مطرح شده و تنها پاسخ را پخش می‌کنند یا پاسخ ها تقطیع شده هر چند اثبات این ادعا منوط به آن است که مصاحبه شوندگان فیلم کامل را در اختیار داشته باشند و منتشر کنند.

3. خبرنگار و کارشناسانی که لابه لای گزارش صحبت می کردند آشکارا دنبال این هدف بودند که ثابت کنند و از زبان مصاحبه شونده بشنوند رعایت نکردن حجاب مانند تخلفات دیگر از جنبه نقض قانون قابل برخورد است و باید با نقض قانون برخورد شود. می توان حدس زد برخی هم پاسخ هایی خلاف میل سازندگان خود گزارش داده باشند که پخش نشده باشد. جالب تر اما یکی دو خانم بودند که با ادبیات صدا و سیما بدحجاب تلقی می شوند ولی با برخورد موافق بودند و این گمان را تقویت می کرد که مشکل فعلی با روسری نداشتن است نه بیرون افتادن بخشی از مو و دو گوش.

یا می شد حدس زد که یکی در پاسخ چرایی نقض قانون گفته باشد ماهواره‌ای که در خانه می‌بینیم هم غیر‌قانونی است. فیلتر‌شکنی که برای باز کردن تلگرام استفاده می‌کنیم نیز. موزیک آن سوی آب‌ها که احیانا در داخل اتومبیل می‌شنویم نیز. شهریه‌ای که مدرسۀ فرزندم به بهانه‌های مختلف می‌گیرد نیز. این را هم به حساب همان‌ها بگذارید.

یا دیگری گفته باشد اگر موضوع صرفا قانونی است آیا مجلس می‌تواند این قانون را تغییر دهد؟ چون قانون یعنی آنچه مجلس تصویب و شورای نگهبان تأیید کند.

4. با این که گزارش دنبال آن بود که بحث قانونی را خصوصا به نسل تازه یادآور شود اما دقیقا نگفت در قانون مجازات اسلامی چه مجازاتی در نظر گرفته شده شاید از بیم آن که افراد پس از آگاهی از تعیین مجازات برای بی حجابی و نه بدحجابی بگویند «خوب، جریمۀ 50 هزار تومانی را می‌پردازیم، دیگر چرا به زور سوار گشت ارشادمان می‌کنید؟».

همچنین به نظر می‌رسد به رسمیت شناختن پوششی که پیش تر به عنوان بدحجابی معرفی می‌شد به خاطر آن باشد که اولویت کنونی دستگاه های انتظامی و تبلیغی مقابله با مصادیق روشن «بی حجابی» است نه «بدحجابی».

به هر رو واقعیت پوشش زنان ایرانی حد‌اقل در طبقه متوسط شهری با آنچه پیش از این گزارش ازتلویزیون می‌دیدیم متفاوت است و پوشش مرسوم به طور میانگین همین گونه است با چادر و مانتو یا روسری ها و شال های گاه شُل و از سر بی‌رغبتی یا از ترس پلیس و باید دید آیا در گزارش‌های غیر مرتبط با جریمۀ بدحجابی هم خانم‌هایی را که در محیط های غیر اداری می‌بینیم در قاب تلویزیون هم مشاهده می‌کنیم یا نه؟