در گزارشی که مجلس نمایندگان آمریکا منتشر کرد، فاش شده است که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا روند انتقال فناوری‌های «بسیار حساس» هسته‌ای به عربستان را سرعت بخشیده است.

به گزارش مهر مجلس نمایندگان آمریکا در این گزارش می‌گوید که کسانی برای کمیسیون نظارت این مجلس فاش کرده اند که دولت دونالد ترامپ تلاش کرده است بدون توجه به ملاحظات حقوقی و امنیتی هر چه سریع‌تر به عربستان فناوری بسیار حساس و پیشرفته هسته‌ای بدهد.

این گزارش همچنین از مخفی بودن تعاملات دولت ترامپ با عربستان سعودی اظهار نگرانی کرده است. بر اساس اعلام این خبرگزاری، در گزارش ۲۵ صفحه‌ای «الایجا کامینگز» رئیس کمیسیون نظارت مجلس نمایندگان آمریکا هشدار داده شده است که انتقال این فناوری‌ها می‌تواند به اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و بی ثباتی خاورمیانه منجر شود.

بنا بر این گزارش، انتقال این فناوری بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی می‌تواند تهدیدی برای آمریکا باشد.

خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ نیز در این خصوص اعلام کرد طبق تصاویر ماهواره‌ای، عربستان در حال اتمام ساخت نخستین رآکتور هسته‌ای خود در جنوب غربی شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز در ریاض است.

خبرگزاری بلومبرگ همچنین اعلام کرد این مسأله سبب اعلام هشدار در خصوص خطرات استفاده عربستان از این فناوری، بدون پایبندی این کشور به قوانین بین‌المللی شده است. این موضوع همچنین باعث نگرانی کارشناسان کنترل تسلیحات هسته‌ای شده است؛ چرا که عربستان سعودی هنوز قوانین بین‌المللی که دیگر قدرت‌های هسته‌ای از آن پیروی می‌کنند تا تضمین دهند برنامه هسته‌ای‌شان برای ساخت تسلیحات بکار نخواهد رفت را امضا نکرده است.

چند روز پیش نیز شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» در گزارشی اختصاصی اعلام کرد که آمریکا به اطلاعاتی دست یافته است که نشان می‌دهند عربستان برنامه موشک های بالستیک خود را با کمک چین تسریع کرده است. بر اساس این گزارش، ۳ مقام آگاه در این باره اعلام کردند که دولت کنونی آمریکا عامدانه گزارش های اطلاعاتی درباره برنامه موشک های بالستیک عربستان را از کنگره پنهان کرده است.

در بخشی از گزارش سی‌ان‌ان در این خصوص آمده است: سازمان های اطلاعاتی آمریکا اطلاعاتی دریافت کرده اند که نشان می دهد ریاض در حال توسعه یک برنامه گسترده موشک های بالستیک با کمک چین است. البته هدف نهایی سعودی ها از این توسعه برنامه موشکی مشخص نیست؛ اما این اقدامات ممکن است تلاش بالقوه ریاض برای تجهیز موشک‌های خود به کلاهک های هسته ای باشد. گزارش مذکور در ادامه می افزاید: منابع آگاه مذکور همچنین تاکید کردند که سازمان های اطلاعاتی آمریکا نگران میزان پایبندی دولت ترامپ به منع اشاعه تسلیحات در خاورمیانه هستند.

بر این اساس خبرنگار مهر در گفتگو با دکتر طلال عتریسی رئیس مرکز مطالعات سیاسی دانشگاه لبنان به بررسی برنامه هسته ای عربستان پرداخته که در ادامه می‌آید.

*برنامه هسته ای عربستان با مشارکت آمریکا و بدون تصویب کنگره آمریکا که لازمه همکاری جامعه هسته ای آمریکا با سایر کشورها در حال پیشروی است مطابق گزارشها آمریکا تجهیزات حساس هسته ای به عربستان داده است تا جایی که برخی نمایندگان کنگره آمریکا معتقد هستند کمک های هسته ای واشنگتن به عربستان مغایر سیاست عدم اشاعه هسته ای آمریکا در خاورمیانه است، نظر شما درخصوص همکاری آمریکا و عربستان در این خصوص چیست؟

بله این همکاری هسته ای میان عربستان و آمریکا بسیار محتمل است زیرا واشنگتن این موضوع را یک فرصت برای کسب میلیاردها دلارد دیگر [علاوه بر قراردادهای فروش تسلیحات] از عربستان می داند و لذا نگرانی بابت برنامه هسته ای سعودی ها ندارد چرا که اگر این امر محقق شود، این برنامه تحت نظارت آمریکا خواهد بود و چه بسا کارشناسان آمریکایی برنامه هسته ای عربستان را مدیریت خواهند کرد، برنامه ای که برای تحقق آن سالها زمان نیاز است.

از نقطه نظر ترامپ و آمریکا، برنامه هسته ای عربستان یک پروژه سودآور است و به نظر من واشنگتن هیچ نگرانی در این خصوص ندارد. از سوی دیگر احتمال دارد بعد از ۲ الی ۳ سال آمریکا به هر دلیلی تکمیل برنامه هسته ای سعودی ها را متوقف کند و این یعنی تاراج اموال سعودی بدون حصول برنامه هسته ای از سوی ریاض.

*دو موضوع مهم در بحث همکاری هسته ای آمریکا و عربستان، غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم است، عربستان می خواهد به صورت مستقل این دو حق را داشته باشد و به تنهایی انجام دهد آیا آمریکا حاضر خواهد بود این دو حق را به عربستان دهد؟

در مورد موضوع غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم و تمایل سعودی ها برای انجام آن به تنهایی، گمان نمی کنم آمریکایی ها اجازه این اقدامات را به ریاض بدهند، ممکن است عربستان به استفاده از دانشمندان غیر آمریکایی همچون چین و روسیه روی بیاورد بله این ممکن است اما همانطور که اشاره کردم اگر محقق شود احتمالاً آمریکا برنامه هسته ای سعودی ها را متوقف کند زیرا این امر برای واشنگتن ممنوع است حتی اگر کشوری مثل عربستان هم پیمان واشنگتن باشد، خودکفایی چنین هم پیمانی در این موضوع یعنی غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم یا داشتن برنامه هسته ای مستقل برای سعودی ها ممنوع است از سوی دیگر حتی اسرائیل نیز این امر را نمی پذیرد. بنابراین عربستان نمی تواند به چنین موضوعی فکر کند زیرا همسو با خواست آمریکا و اسرائیل نیست.

*مطابق گزارش جدید سی ان ان، عربستان در بحث موشکی پیشرفت هایی داشته است و بر اساس این گزارش، عربستان به موشک هایی دست یافته که قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارد، چرا کشورهای غربی واکنشی به این موضوع ندارند؟

اگر این اخبار صحیح باشد مبنی بر اینکه عربستان از موشک های با قابلیت حمل کلاهک هسته ای برخوردار است یا می خواهد در اختیار داشته باشد، طبعاً این امر نگرانی کشورهای غربی را برمی انگیزد و این کشورها اجازه استفاده از چنین سلاح هایی را به عربستان نمی دهند. در نهایت، عربستان نمی تواند بدون موافقت آمریکا یا کشورهای غربی از این موشک ها استفاده کند.

اگر ریاض بخواهد از این موشک ها در هر جنگی به عنوان مثال جنگ با ایران استفاده کند و این تنها احتمال ممکن است اما همه ما به خوبی می دانیم که سعودی ها نمی توانند وارد چنین جنگی شوند بلکه تنها می توانند شریک آمریکا باشند، اگر جنگی میان آمریکا با دیگر کشورها یا ایران رخ دهد این دلیل وجود چنین موشک هایی در عربستان است و کشورهای غربی نیز در قبال آن سکوت می کنند چرا که می دانند این موشک ها تنها در لحظه خاص از آنها استفاده می شود اما این دلیل نمی شود که در شرایط دیگر از چنین موشک هایی استفاده شود و از عربستان خواسته می شود این موشک ها را از بین ببرد و از برخورداری از آن منع می شود زیرا غربی ها به ریاض اعتمادی ندارند. فرصتی برای اعطای توانمندی کافی و جامع برای برخورداری از چنین سلاح هایی برای عربستان وجود ندارد چرا که سعودی ها همواره باید تحت حمایت غرب و آمریکا باشند و این استراتژی واشنگتن در تعامل با ریاض است.

*عربستان عضو پروتوکل الحاقی نیست از سوی دیگر بنا بر گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی و اظهارات یوکیو آمانو رئیس آژانس، برنامه هسته ای عربستان شفافیت لازم را ندارد با توجه به این موضوع آیا پیوستن عربستان به پروتوکل الحاقی ضروری نیست؟

سیستمی وجود دارد که بر اساس آن برخورداری از توان هسته ای حتی اگر با اهداف مسالمت آمیز باشد تحت نظارت قرار می گیرد و بنابراین اگر عربستان پروتوکل الحاقی را امضا کند به بازرسان اجازه بازرسی می دهد و این یک امر طبیعی و ضروری است و امکان ندارد آمریکا یا کشورهای غربی در رابطه با این موضوع با عربستان همچون اسرائیل تعامل کنند، اسرائیلی که به بازرسان اجازه نمی دهد تاسیسات هسته ای آن را بازرسی کنند. بنابراین تاسیسات و برنامه هسته ای عربستان باید تحت بازرسی قرار داشته باشد و این کشور باید تابع باشد و هر آنچه که در زمینه هسته ای انجام می دهد باید تحت نظارت باشد حتی اگر هم پیمان آمریکا باشد، عربستان، اسرائیل نیست و باید آنچه را که واشنگتن خواهان آن است را اجرایی کند و نمی تواند به طور مستقل، از توانمندی موشکی، هسته ای و غیره برخوردار باشد.

تماشاخانه