فروش مخفي نفت

روزنامه شرق نوشت:

يک روز پس از آنکه رسانه‌ها از توقف واردات نفت ايران از سوي ترکيه خبر دادند، سفير هند در ايالات متحده نيز گفت: هند خريد نفت از ايران را از ماه آوريل متوقف کرده است.

خبرهايي که اگرچه در نگاه اول به معناي موفقيت دولت ترامپ در اعمال فشارها بر ايران است، به اعتقاد بسياري از کارشناسان حوزه انرژي تنها اظهارنظرهايي رسانه‌اي براي کاهش فشار آمريکا بر خريداران نفت ايران است.

هارش واردان شرينگلا، سفير هند در ايالات متحده که از توقف واردات نفت ايران از سوي هند خبر داده، اذعان کرده است که ايران نزديک به 10 درصد از نياز نفتي هند را تأمين مي‌کرد و اين همان نکته‌اي است که کارشناسان حوزه انرژي نيز به آن اشاره مي‌کنند و معتقدند شرايط ويژه نفت ايران و طراحي خاص سيستم‌هاي پالايشي خريداران نفت ايران، به اين مصرف‌کنندگان اجازه نمي‌دهد که به راحتي خريد نفت از ايران را متوقف کنند.

با اين حال اين کارشناسان از توضيح روش‌هاي فروش نفت ايران به خريداران ثابتش خودداري مي‌کنند و معتقدند با توجه به شرايط فعلي و فشارها و تهديدهاي غيرقانوني و غيرمعمول آمريکا عليه خريداران نفت ايران، بهتر است درباره اين روش‌ها سخني گفته نشود و نحوه فروش نفت ايران و مشخصات خريداران آن همچون راز باقي بماند.

رازي که البته يک حقيقت آشکار هم در دل خود دارد و آن حقيقت اين است که صادرات نفت ايران هرگز صفر نخواهد شد.

‌‌تهديد با تحريم تفاوت دارد

نکته‌اي که بسياري از کارشناسان حوزه انرژي به آن اشاره مي‌کنند، تفاوت تحريم نفتي ايران از سوي آمريکا در حال حاضر با تحريم‌هاي پيشين جامعه بين‌الملل عليه ايران پيش از برجام است که شرايط متفاوتي را براي ايران و خريداران نفتش ايجاد کرده است.

نرسي قربان، کارشناس برجسته حوزه انرژي در اين باره به «شرق» گفت: مسئله اولي که بايد به آن توجه کنيد اين است که کشورهايي مثل ترکيه و هند يا ژاپن که اعلام مي‌کنند از ايران نفت نخواهند خريد تحت فشار ايالات متحده اين موضع را اعلام مي‌کنند بنابراين ممکن است اين کشورها با مکانيسم‌هاي ديگري اين خريداري را انجام دهند که اگر انجام دهند بازگوکردن ندارد، اما قطعا ميزان و نحوه خريدش متفاوت با گذشته خواهد بود يعني اين معاملات علني نخواهد بود و ميزان خريد هم تحت تأثير قرار خواهد گرفت.

با اين حال مسئله مهم‌تري که بايد به آن توجه کنيد، اين است که ما در حال حاضر با تحريم‌هاي سازمان ملل يا اتحاديه اروپا و ارگان‌هاي بين‌المللي ديگر روبه‌رو نيستيم و آنچه در حال حاضر وجود دارد، تحريم يک کشور است که با تهديد و استفاده از زبان زور سعي مي‌کند خريداران نفت ايران را از خريد نفت ايران منصرف کند و در واقع آن چيزي که با آن روبه‌رو هستيم تحريم نيست، بلکه تهديد است و ما نيز هدف آن نيستيم، بلکه کشورهاي خريدار نفت ايران با آن روبه‌رو هستند و اين شرايطي کاملا متفاوت با تحريم‌هاي گذشته نفتي ايران دارد و آنچه اکنون در حال مبارزه با آن هستيم زورگويي يک کشور است که سعي مي‌کند با تهديداتش خريداران نفت ايران را از معامله با ايران منصرف کند.

اين کارشناس نفتي درباره علت انتخاب اين زمان براي اعلام خبر توقف خريد نفت ايران توسط هند گفت: همان‌طور که مي‌دانيد هند اخيرا درگير برگزاري يک انتخابات بسيار بزرگ بود که با توجه به جمعيت هند و چند ميليون رأي‌دهنده، چند هفته طول کشيد و روز گذشته به پايان رسيد و به نظر من مقامات هندي نمي‌خواستند در شرايط انتخابات و حين برگزاري آن،‌ چنين تصميماتي را اعلام کنند و به همين دليل پس از پايان انتخابات خبر را اعلام کردند تا روي روند انتخابات تأثير نگذارد.

‌‌خريداران به نفت ايران احتياج دارند

در اين بين، نکته ديگري که مورد تأكيد اکثر کارشناسان حوزه انرژي است، هزينه‌هاي بسيار زياد تحريم آمريکا براي خريداران نفت ايران و ناممکن‌بودن صفرشدن صادرات نفتي ايران است.

منصور معظمي، کارشناس برجسته حوزه انرژي در همين باره به «شرق» گفت: واقعيت امر اين است که مصرف‌کنندگان نفت ايران که جزء مشتريان قديمي نفت ايران هستند علاقه‌مند نيستند که نتوانند و نخواهند نفت از ايران خريداري کنند.

اين موضوع چند دليل عمده دارد که يکي از آنها طراحي خاص سيستم‌هاي پالايشي مصرف‌کنندگان نفت ايران براي استفاده از نفت ايران است؛ يعني مشتريان ثابت نفت ايران، سيستم‌هاي پالايشي خود را براساس مشخصات نفت ايران طراحي کرده‌اند و بنابراين اگر بخواهند تغييري در ورودي سيستم خود بدهند و به جاي نفت خام ايران نفت خام ديگري استفاده کنند، مجبور خواهند شد اين نفت را با نفت‌هاي خام ديگر بِلِند يا مخلوط کنند که بر هزينه‌هاي پالايش اثر خواهد گذاشت.

او افزود: نکته ديگري که خريداران نفت ايران را به حفظ معاملاتشان با ايران تشويق مي‌کند، تسهيلاتي است که ايران در اختيار اين خريداران قرار مي‌دهد و آنها را به خريد نفت ايران علاقه‌مند نگه مي‌دارد، بنابراين اولين اتفاقي که با کنارگذاشتن نفت ايران براي اين خريداران رخ خواهد داد، تأثير مستقيم روي قيمت نفت وارداتي‌شان است که با افزايش آن حاشيه سودشان کاهش خواهد يافت.

نکته بعد اين است که از نظر فني مخلوط‌کردن نفت ورودي براي استفاده در سيستم‌هاي پالايشي، بازده توليد اين سيستم‌ها را نيز کاهش خواهد داد که همه اينها در کنار يکديگر باعث مي‌شود خريداران نفت ايران همچنان نيازمند نفت ايران باشند.

معظمي توضيح داد: از نظر بازار نيز با کاهش فروش نفت ايران بايد جايگزيني از محل افزايش توليدات اعضاي اوپک يا غيراوپک انجام شود که به لحاظ اساسنامه اوپک، اگر يکي از اعضاي اوپک به مشکل بخورد، بايد کشورهاي ديگر عضو اوپک همکاري و کمک کنند و به لحاظ اساسنامه اوپک اصلا خوب نيست که اگر ايران نتوانست نفتش را بفروشد، ساير اعضا با افزايش توليد جايگزين ايران شوند، زيرا يکي از مباني اوپک تعامل توليدکنندگان با يکديگر بوده است.

نکته ديگر اين است که کاهش عرضه نفت ايران اثري کلي بر بازار نفت مي‌گذارد و اثر کلي‌اش هم اين‌طور نيست که نفت به‌يک‌باره افزايش قيمت پيدا کند، بلکه از نظر رواني اثر مي‌گذارد و مي‌تواند باعث افزايش نسبي قيمت نفت خام شود و اين خيلي براي مصرف‌کنندگان خوب نيست، چون آنها به دنبال نفت ارزان‌تر هستند.

نکته بعدي اين است که اين رفتارهايي که آمريکايي‌ها از خود نشان مي‌دهند از نظر سياسي ايجاد ناامني مي‌کند و نمايانگر يک هرج‌ومرج سياسي در سطح جهان است که هرکسي که قدرتمندتر است هرکاري مي‌تواند انجام دهد و اين نماي عمومي تأثير بسيار بدي روي مصرف‌کنندگان، توليدکنندگان و سرمايه‌گذاران مي‌گذارد. درواقع اين رفتارهاي آمريکايي‌ها اثر مستقيم روي سرمايه‌گذاري در صنعت نفت و گاز مي‌گذارد و کساني را که مي‌خواهند در اين حوزه سرمايه‌گذاري کنند مردد مي‌کند.

‌‌نفت ايران قطعا فروخته خواهد شد

اين کارشناس برجسته انرژي درباره امکان صفرشدن صادرات نفت ايران مي‌گويد: اينکه ايران نتواند نفتش را صادر کند امکان‌پذير نيست؛ يعني ايران در هر شرايطي قادر است حداقل يک ميليون بشکه به روش‌هاي گوناگون که لازم نيست درباره آن صحبت کنيم صادر کند.

بنابراين صفرکردن صادرات نفت ايران غيرممکن است و صرفا بلوفي از طرف آمريکايي‌ها براي ايجاد ترس و ناامني بين مصرف‌کنندگان نفت ايران است. من معتقدم به محض اينکه اين فشارهاي غيرمنطقي و غيرمعمول آمريکايي‌ها اندکي فروکش کند، دوباره خريداران نفت ايران به دنبال نفت ايران خواهند آمد، همان‌طور که ديديد وقتي برجام امضا شد، صادرات نفت ما چه افزايش شديدي پيدا کرد.