این پیشنهاد مثل این است که خانواده ای با فروش آجر دیوارهای خانه کسب درآمد کند. ایده هایی از این دست یادآور رونمایی از طرح اقتصادی در دی ماه 91 است و به آن موضوع اشاره کرده ایم...

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در گیر و دار تکاپوی آمریکا برای «صفر کردن» صادرات نفت ایران و درگرماگرم تلاش برای ادامۀ امکان فروش نفت به عنوان شریان حیات اقتصادی محمود احمدی‌نژاد گفته است: «اگر ارزش اولیۀ منابعی مانند انرژی را تقسیم کنیم به هر ایرانی یک میلیون تومان در ماه می‌رسد و این به غیر از ارزش اولیۀ معادن و دارایی بنیادهاست.»

این تازه ترین سخن یا ایده را محمود احمدی‌نژاد روز نیمه شعبان در جمع علاقه‌مندان و مستمعان خود در تاکستان قزوین گفته است. درست یک روز قبل از توییت صریح مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده: «نفت را به عنوان بزرگ‌ترین منبع درآمدی دولت ایران به صفر می‌رسانیم.»

رییس جمهوری پیشین و پرحاشیه البته تعبیر «منابع انرژی» را به کار برده و انگار نگاه او فراتر از نفت است. اما اگر به منابع غیر نفتی توجه دارد، آیا منظور او 9 گونۀ دیگر است؟

منابع انرژی 10 گونه است: خورشیدی، باد، زمین گرمایی، هیدروژن، جزر ومد، موج، برق آبی، زیست توده، هسته‌ای و سوخت‌های فسیلی.

اگر نفت است که کدام نفت؟ همین را هم بخرند کلاه‌مان را هفت آسمان هوا می‌اندازیم و امید بسته ایم که چین و هند و کره و ترکیه به عنوان مهم‌ترین خریداران نفت ایران به رغم لغو معافیت باز به معامله با ایران ادامه دهند.

اگر نفت نیست منظور او کدام یک از این 10 فقره است؟ در تقسیم ارزش اولیۀ «منابع انرژی خورشیدی» فارغ از سوخت های فسیلی برویم سراغ منابعی چون «زمین گرمایی» یا «هیدروژنی» ؟!

روشن است که وقتی در ایران از منابع انرژی می گوییم منظور سوخت های فسیلی یا همان نفت و گاز و زغال سنگ است. (در ایران البته اصل نفت و گاز است نه زغال سنگ که در ذخایر سی اُم ایم و در تولید چهل و دوم).

مطابق تازه ترین گزارش رسمی بانک جهانی البته ارزش میزان ذخایر سوخت فسیلی در ایران 2.4 تریلیون دلار است و در رتبۀ چهارم جهان قرار می گیریم اما این به معنی آن نیست که نقد در دست رس است. مثل فردی که درآمد او قطع شده و خانه‌اش ارزش قابل توجهی دارد. نمی‌تواند که آجرهای خانه را به جای نان بخورد! باید به فکر درآمد باشد. ثروت و سرمایه همان درآمد نیست!

ارزش این منابع هم به معنی آن نیست که به نسبت جمعیت قابل تقسیم است.

کما این که ارزش میزان ذخایر عربستان سعودی 7.6 تریلیون دلار، روسیه 9.4 تریلیون دلارو چین 4.1 تریلیون دلار است و ایران با 2.4 در رتبۀ چهارم قرار می گیرد و پس از ایران، عراق با 2.38 و آمریکا با 2.37 و امارات با 2.36 تریلیون دلار قرار می گیرند. اما در هیچ یک از این کشورها چنین محاسبه ای صورت نمی‌گیرد.

2.هفت سال و سه ماه پیش همین آقای احمدی‌نژاد و البته در جایگاه رییس جمهوری ایران به مجلس شورای اسلامی رفت تا از طرح اقتصادی خود در شرایط تحریم رونمایی کند. در آن زمان اما نه از منابع انرژی که از «بلوط» گفت! منتها چون دوران او رو به پایان بود نه خودش جدی گرفت نه منتقدان. اما در تاریخ ثبت شد.

او در آن روز (27 دی 1391) در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در حالی که همگان منتظر بودند از طرح خود پرده برداری کند، گفت:

« ما 6 میلیون هکتار جنگل بلوط داریم که رها شده اند. سالانه 6 میلیون تُن بلوط تولید می شود اما زیر پای درختان رها می شود. اگر جنگل ها را به دام‌داران بسپاریم 400 هزار شغل ایجاد می شود.»

احمدی نژاد راه حل مشکلات اقتصادی را توجه به منطقۀ زاگرس اعلام کرد و گفت:

«در دامنۀ زاگرس 45 میلیون هکتار قابل کشت است اما فقط 14 میلیون هکتار زیر کشت است. می گویند آب نیست. اما مگر می شود خداوند زمین حاصل خیز خلق کند اما آب خلق نکند؟»

راهکار دیگر او تقسیم معادن به 250 هزار بلوک معدنی بود و از این دست سخنان برای مقابله با تحریم و دیدیم دست آخر چه شد و با توافق هسته‌ای قرار بود به جامعه جهانی و جلب سرمایۀ خارجی برسیم که سر و کلۀ ترامپ پیدا شد و دوباره تحریم و حالا برای فروش نفت مان با مشکل روبه رو هستیم و دولت برای تأمین خسارت 35 هزار میلیارد تومانی سیل های اخیر بودجه پیش بینی شده ندارد و به صندوق توسعه ملی نیاز پیدا کرده و احمدی نژاد فارغ از همۀ اینها طرح تقسیم منابع انرژی را می دهد.

او رییس جمهوری بود و ایدۀ «بلوط های زاگرس» و «تقسیم معادن» را نتوانست عملیاتی کند و کسی هم چندان جدی نگرفت و به حساب تکاپو برای ریاست جمهوری یار و مراد خود در سال 92 گذاشتند که البته وصال نداد.

حالا که مقام و منصبی ندارد و اصل نفت روی هواست چگونه می توان این گونه خیال پردازی ها را در عالم واقع اجرا کرد؟

البته ممکن است که خیلی ها از این گونه حرف ها خوش شان بیاید. به ویژه در وضعیت کنونی که تحریم ها بازگشته و گلوی اقتصاد ایران را می فشارد.

یا هر چه بگوییم کل صادرات نفت خام ما در وضع عادی هم 50 تا 60 میلیارد دلار و به اندازۀ فروش سالانۀ یک شرکت معتبر و مشهور در کرۀ جنوبی است بعضی ها باور نکنند چون در ذهن مان رفته خیلی ثروت مندیم و مشکل تنها در توزیع ثروت است.

مرحوم رجایی در مرداد سال 60 با شعار توزیع ثروت و اجرای اصل 44 رییس جمهوری شد. در دوران نخست وزیری اما به این موضوع نپرداخته بود و دوران ریاست جمهوری او نیز بسیار کوتاه بود و به دو ماه هم نرسید اما سال ها بعد همان اصل 44 به شکل دیگری تفسیر شد و از آن به خصوصی سازی رسیدند آن هم به شکلی که در التهابات سال 88 شرکت بازرگانی پتروشیمی را واگذار کردند و به اسم دورزدن تحریم ها چه اتفاقات که نیفتاد.

دولت دنبال آن است که فروش نفت به زیر یک میلیون بشکه نفت سقوط نکند و همین درآمد هم از کف نرود و آقای احمدی نژاد از تقسیم منابع سخن می گوید تا خدای ناکرده تصور نکنیم واقعا تغییر کرده است.

البته اکنون انتقاد چندانی وارد نیست. چون یک شهروند است و دوست دارد یک ظرف ماست را لب دریا ببرد و دوغ درست کند و شاید هم یک دریا دوغ به دست آید.

ما که بخیل نیستیم. خدا کند یک دریا دوغ حاصل شود. شاید هم بشود. شاید هم اگر منابع را بین مردم تقسیم کنند بهتر از آن باشد که در این بوروکراسی و بی برنامگی و شلختگی اداری، بخشی از آن هدر رود.

نیک می دانم خیلی ها از اوضاع شاکی اند و بخش هایی از مردم هم از این گونه حرف ها همچنان استقبال می کنند و این را نیز نمی خواهیم انکار کنیم.

اما بد نیست فکر کنیم آیا واقعا ارزش اولیه منابع انرژی را می توان بین مردم تقسیم کرد و ماهی یک میلیون تومان پرداخت؟

خدا کند بشود. اما چرا «بلوط» ها را از قلم انداخته است؟

کافی است این گونه خیال پردازی ها را مقایسه کنید با آنچه مقامات ترکیه می گویند:این که حالا 50 میلیون توریست داریم و 35 میلیارد دلار و هدف جذب 70 میلیون توریست و 70 میلیارد دلار است. این دیگر آرزو و خیال پردازی نیست.

برای 40 میلیارد دلار به در و دیوار می زنیم حال آن که معشوق همین جاست. اگر به جای بلوط و منابع انرژی توریست جلب می کردیم درآمد کسب می شد. این تصور که ثروت مندیم و مشکل در توزیع است کار را به اینجا رسانده و طرح هایی چون تقسیم ارزش اولیه منابع انرژی دل‌خوش‌کُنک هایی است که شاید عده‌ای را به وجد بیاورد اما در عالم واقع ثمری ندارد.

راهکار نجات اقتصاد ایران و بهبود زندگی و معیشت مردم اما نه در تقسیم منابع انرژی و توزیع پول است که نقدینگی را افزایش می دهد و تورم زاست. دربارۀ یارانۀ نقدی البته این توجیه وجود داشت و دارد که وقتی به کالا یا خدمات اختصاص می دهید جفا در حق کسانی است که از آن کالا یا خدمات استفاده نمی کنند و نقدا می پردازند تا افراد خود دربارۀ نحوۀ استفاده تصمیم بگیرند اما در این فقره صدق نمی کند.

راهکار در خروج از انزوا و بهبود روابط در سطح منطقه و جهان است و کاهش هزینه ها و سبک کردن بار دولت با حذف سربارها و موازی کاری ها و اختصاص بخش غالب بودجه نهادهای شبه فرهنگی به تأمین کالاهای اساسی دست کم در این دو سال که ترامپ هست و فشار می آورد نه طرح هایی که هنگام نفت 150 دلاری هم اجرایی نبود چه رسد به حالا که اصل فروش نفت تهدید می شود و البته گشودن فضای سیاسی و میدان دادن به احزاب تا با راهکار رقابت کنند و مردم برنامه را انتخاب کنند.