چرا معطلی بیمار در مطب، پیگرد قانونی ندارد؟

جلوی یکی از عابران خیابان ولیعصر را می‌گیرم تا از آخرین تجربه‌ی مراجعه به پزشک و زمانی که در مطب گذرانده بگوید. پیرمرد می‌گوید آنقدر زمان در مطب پزشک گذرانده و با بدقولی پزشکان مواجه شده که دیگر برایش عادی شده است.
به گزارش«انصاف نیوز» مرد پارچه‌فروشی می‌گوید: «از این پزشک‌ها بدقول‌تر نداریم. یک بار من صبح تا غروب منتظر ماندم که پزشک را ببینم. آخر هم ندیدمش و به خانه برگشتم.»
می‌پرسم وقت گرفته بودید؟ می‌گوید: «حتی با دقیقه. اگر یک ساعت از آن را پای مغازه‌ام می‌ایستادم چهارتا مشتری راه می‌انداختم. دفعه‌ی اول هم نبود که چنین اتفاقی برایم می‌افتاد. هربار معطل می‌شوم.»

در بیشتر مطب‌ها عبارت «زمانی که به شما اعلام شده تقریبی است» بر تابلویی روی دیوار نصب شده است اما گاهی این تقریب، چند ساعت و حتی تمام روز طول می‌کشد. بسیاری از بیماران از این موضوع ناراحت هستند و فکر می‌کنند باید سقفی برای این انتظار تعیین شود و قانون جلوی اینگونه بی‌نظمی‌ها را بگیرد.

ایرج حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت، علیرضا پارساپور دبیر کمیته اخلاق بالینی و عظیم مهرور پزشک و فوق تخصص خون و سرطان کودکان در این‌باره با ما به گفت‌وگو پرداخته‌اند که در ادامه می‌خوانید:

حریرچی: نیازی به قانون نیست، توصیه می‌کنیم
ایرج حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت در این‌باره گفت: «یکی از موضوعات مهمی که پزشکان با تجربه رعایت می‌کنند و توصیه‌ی اخلاقی می‌شود این است که وقت کسانی که مراجعه می‌کنند گرفته نشود؛ به هرحال این افراد در جاهای دیگر مشاغل و وظایفی دارند. باید وقت به طور مناسب تنظیم شود و افراد سر موعد مقرر ویزیت شوند. در موارد قابل توجهی این رعایت می‌شود اما در بعضی موارد هم رعایت نمی‌شود. درخواست ما این است که این موضوع به صورت برنامه‌ریزی‌شده رعایت شود.»

او با تاکید بر اینکه بهتر است وقت‌دهی به صورت الکترونیکی انجام شود، گفت: «در مراکز دولتی قسمت عمده‌ی وقت‌دهی را به سیستم الکترونیک سپرده‌ایم که ساعت مقرر می‌دهد. به مراکز خصوصی هم توصیه می‌کنیم که این اقدام را انجام دهند. وزارت بهداشت و نظام پزشکی هم به مواردی که در این‌باره وجود داشته باشد رسیدگی می‌کنند.»

حریرچی در پاسخ به این سوال که «آیا وزارت بهداشت، پزشکانی را که بیش از حد معمول مراجعان را منتظر نگه می‌دارند، متخلف می‌داند یا خیر؟» توضیح داد: «من به یاد ندارم در قوانین ما چنین کاری تخلف باشد ولی تذکرات لازم داده می‌شود. بهتر است که نظام پزشکی و وزارت بهداشت در این مورد توصیه‌های لازم را بکنند. بعید می‌دانم نیازی به قانون باشد.»

پارساپور: احترام به وقت بیمار در منشور «حقوق بیمار» آمده است
علیرضا پارساپور، دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی کشور، درمورد اهمیت توجه به وقت بیماران گفت: «احترام به وقت بیمار یکی از مولفه‌هایی است که به آن در محور اول منشور حقوق بیمار به عنوان یک مولفه از خدمت مطلوب تاکید شده است. بر این اساس توقع این است که زمان‌هایی که به بیمار اعلام می‌شود حتی‌الامکان رعایت شود. تصور من این است که جامعه‌ی پزشکی نسبت به تعهدات حرفه‌ای و اخلاقی خود توجه داشته و دارد البته اگر مصادیق این تعهدات به صورت مشخص و شفاف یادآوری و مورد تاکید قرار بگیرد، می‌توانیم امیدوار باشیم که در آینده کمتر شاهد وقوع نقض این تعهدات باشیم. تدوین «راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته‌ی نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران» که طی ماه‌های اخیر از سوی سازمان نظام پزشکی صورت گرفت، می‌تواند گام مهمی در این زمینه باشد.»

پارساپور با تاکید بر ضرورت رعایت موازین اخلاقی و احترام به وقت مراجعان اضافه کرد: «البته باید توجه داشت که اولویت در ارائه‌ی خدمات پزشکی، خدمت ایمن، به‌روز و به‌موقع است و بر این اساس علاوه بر وقت تعیین‌شده از سوی پزشک، مولفه‌های دیگری هم در رسیدگی و پذیرش بیمار تاثیرگذار است  که مهم‌ترین آن حال عمومی بیمار و ضرورت و فوریت ارائه‌ی خدمت است که می‌تواند گاه زمان پیش‌بینی‌شده را تغییر دهد. اگر بیمار بدحالی وجود داشته باشد که برای مثال نیاز به جراحی اورژانسی داشته باشد، منطقی است که مثلا زمان اعلام‌شده به یک بیمار دیگر برای عمل جراحی به تعویق بیفتد. در مطب‌ هم ممکن است شرایطی به وجود بیاید که فردی به مطب مراجعه کند که نیازمند معاینه‌ی فوری یا طولانی‌تر از معمول است، بنابراین ممکن است زمانی که برای معاینه به بیماران اعلام می‌شود به‌خاطر شرایط خاص یک بیمار جابه‌جا شود. بر همین اساس است که به طور معمول در مطب‌ها تابلویی در معرض دید بیماران قرار می‌گیرد که روی آن عبارت «زمان اعلام‌شده، تقریبی است» نوشته شده است. البته اینها باید استثنا باشد و اصل نیست. اصل بر این است که مدیریت مطب یا بخش به صورتی باشد که تا جایی که ممکن است زمان‌بندی پیش‌بینی‌شده رعایت شود».

دبیر کمیته ملی اخلاق بالینی کشور در پایان گفت: «به نظر می‌رسد با توجه به اقداماتی که در سال‌های اخیر در حوزه‌ی نظارت بر رعایت موازین اخلاق حرفه‌ای در وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی انجام می‌شود، شاهد باشیم که این موضوع با دقت بیشتری مورد توجه جامعه پزشکی قرار بگیرد؛ از جمله نسبت به احترام به وقت بیماران توجه بیشتری شود چرا که بی‌توجهی به زمان‌بندی تعیین‌شده یک نوع بی‌حرمتی نسبت به بیماران است. این زمان‌بندی‌ها در اختیار تیم اداری و اجرایی مطب است و البته مسئولیت پاسخگویی به عهده‌ی مسئول مطب که پزشک است، خواهد بود؛ توقع این است که پزشکان با مدیریت بهتر بخش اداری مطب، تلاش کنند که اتلاف وقت بیمار و بی‌نظمی به حداقل برسد.»

مهرور: نباید سقف انتظار گذاشته شود
عظیم مهرور، فوق تخصص خون و سرطان کودکان نیز با تاکید بر اینکه نمی‌توان به طور مطلق گفت چنین کاری اخلاقی است یا نه، توضیح داد: «ممکن است همان زمانی که به بیمار اعلام شده و باید پزشک را ملاقات کند، یک بیمار اورژانسی بیاید و باعث شود وقت پزشک گرفته شود. اینجا پزشک مجبور است اجازه دهد وقت بیمار elective را بگیرد تا به بیمار اور‌ژانسی رسیدگی کند. بیمار elective بیماری است که از قبل وقت گرفته و به پزشک مراجعه کرده است. اگر چنین اتفاقی بیفتد نه تنها غیراخلاقی نیست بلکه بسیار خوب است چون پزشک تصمیم گرفته است و خط مشی برای خودش مشخص کرده است و به بیمار اورژانسی رسیدگی کرده است.»

او در مورد جنبه‌ی غیراخلاقی این کار گفت: «اگر پزشکی از روی عمد یا دلیلی چون دیرآمدن بر سر کار باعث شود وقت ارزشمند بیمار هدر برود، چنین کاری منطبق بر اخلاق پزشکی نیست و منشور حقوق بیمار رعایت نشده است و ضداخلاقی است. بهتر است اصلا وقتی تعیین نشود و بیماران بدون وقت قبلی مراجعه کنند. به طور کلی باید ارزش و حقوق و حرمت بیمار رعایت شود.»
مهرور با مخالفت با تعیین سقف برای انتظار بیمار گفت: «نیازی به تعیین سقف نیست چون زمان مورد نیاز برای بیماران، مورد به مورد متفاوت است. برای یکی ممکن است ۲۰ دقیقه طول بکشد و برای مورد دیگر ۵۰ دقیقه. این را باید در اختیار خود پزشک گذاشت.»