شخصیت‌های کمیک زیادی از جمله مرد عنکبوتی، مرد آهنی، هالک، مردان ایکس و ... را خلق کرده بود، که پشتوانه‌ی روحی، احساسی و معنوی چند نسل مردمانی از چهارگوشه‌ی جهان را شکل دادند.

عصر ایران ؛ نهال موسوی - استن لی نویسنده آمریکایی و خالق قهرمانان داستان های مصور کودکان که آثارش موضوع فیلم های موفق بود روز دوشنبه در بیمارستان "مرکز پزشکی سیدار ساینای" در لس آنجلس در سن ۹۵ سالگی درگذشت.

هر کسی خودش یا به دلیل بچه‌های خود یا اطرافیانش با کراکترهای خلق شده توسط استن لی آشناست.

او به همراه چند هنرمند دیگر از جمله جک کربی و استیو دیتکو، شخصیت‌های کمیک زیادی از جمله مرد عنکبوتی، مرد آهنی، هالک، مردان ایکس و چهار شگفت‌انگیز را خلق کرده بود، که پشتوانه‌ی روحی، احساسی و معنوی چند نسل مردمانی از چهارگوشه‌ی جهان را شکل دادند.

استن لی در این مسیر رو‌به‌پیشرفت، شخص بسیار مهم و بسیار تاثیرگذاری بود که در خلق بسیاری از ابرقهرمان‌های مهم این سال‌ها، نقش اصلی را داشت.

استن لی در سال ۱۹۲۲ در یک خانواده مهاجر یهودی اهل رومانی به دنیا آمد. او در جوانی شروع به کار در بخش داستان های مصور (کمیک) نشریات "تایملی" کرد، او در ۱۸ سالگی در آن نشریه ویراستار داستان های مصور شد.

«لی» می خواست نویسنده ای حرفه ای شود و تا زمانی که به عنوان یکی از سردبیران «تایملی کمیکس» که بعدها تبدیل به «مارول» شد استخدام نشده بود، با نام مستعار می نوشت.

زمانی که به صورت حرفه‌ای قدم به صنعت نشر گذاشت و با خلق شخصیت های خیالی ماندگار همچون «نابودگر» به شهرت رسید، نام «استن لی» را برای خود برگزید.

او سال ها داستان های مصور ساده عمدتا با موضوع جنایی، ترسناک و وسترن برای خوانندگان جوان تولید می کرد.

لی در سن ۴۰ سالگی تصمیم گرفت این حرفه را کنار بگذارد. اما همسرش جوئن او را تشویق کرد در آخرین اثرش شخصیت هایی که همیشه آرزویشان را داشت خلق کند.

او و جک کربی در سال ۱۹۶۱ "چهار موجود شگفت انگیز" را خلق کردند. همان سال نشریات "تایملی" به "مارول" تغییر نام داد، زمانی که عصر طلایی کتاب های مصور موسوم به کمیک شروع شده بود.

سال ۱۹۶۱ بود که استن لی اولین شماره از گروه 4 شگفت انگیز را نوشت و بعد از نگارش این اثر، انگاری که موتورش دوباره روشن شده باشد، افسار گسیخته شد و شروع به خلق کاراکترهای بی‌بدیلی در تاریخ عمر خویش کرد.

بعد از 4 شگفت انگیز اما به جای اینکه دوباره روی یک گروه ابرقهرمانی دیگر تمرکز کند، تصمیم گرفت یک ابرقهرمان واحد را بیافریند و با الهام از شخصیت‌های معروفی چون دکتر فرانکنشتاین، هالک شگفت انگیز را خلق کرد.تایید استاد پیشین او یعنی جک کربی روی کاراکتر هالک، باعث شد که استن لی به موفقیت هالک ایمان بیاورد و روزگار هم با او همقدم شد و نشانش داد که حدسش درست از آب در آمد. هالک با موفقیت چشمگیری شد و زندگی استن لی را در سال ۱۹۶۳ رسما دگرگون ساخت.

استن لی بعد از چند سال به گفته خودش با دیدن یک مگس برعکس آویزان روی دیوار، ایده جدیدی به ذهنش می‌رسد و اسپایدرمن را خلق می‌کند؛ ابرقهرمانی که گل سر سبد ساخته‌های ذهن نابغه او به حساب می‌آید و خودش هم بارها وبارها به این موضوع اشاره داشت.

استن لی در بازی‌های ویدیویی اسپایدرمن هم به عنوان صداپیشه ظاهر می‌شد و سعی داشت خودش را با مدیوم‌های دیگر مرتبط با صنعت کمیک نزدیک سازد.

حتی گفته می‌شود که موضوع کمیک‌های دنباله دار را نیز می‌توان به استن لی دخیل دانست چرا که او از اولین افرادی بود که به جای نوشتن یک داستان کامل در یک شماره خاص، داستانی کشش‌دار و مهیج را در چند شماره منتشر می‌کرد و با این کار هم ناشر را بسیار خوشحال می‌ساخت و هم مخاطبین خود را روز به روز تشنه‌تر می‌کرد.

ماشین خلاقیت مغز استن لی از کار نیفتاد و همچنان مشغول به تولید بود؛ او دکتر استرنج را نیز در سال ۱۹۶۳ خلق کرد و پس از آن بود که تصمیم به ساخت گروهی متشکل از ابرقهرمانان گرفت که این بار از پایه و ذات، موجوداتی جهش یافته باشند. استن لی سرآغاز جرقه‌های ساخت ایکس من را اینچنین تعریف می‌کند: «من و همکارم در ابتدای راه اصلا متوجه نشدیم که وارد چه ماجرای پیچیده و بزرگی شدیم و تصوری از اینکه مردان ایکس به چه عظمتی می‌رسد نداشتیم. من کاراکترهایی چون پرفسور زاویر،آیس‌من، سایکلاپس،بیست را ساختم و دیگر نویسندگان حاذق گروه، مابقی کاراکترها را ذره ذره به جمع مردان ایکس (که در ابتدا نامش جهش یافتگان بود) اضافه کردند.»

بعد از موفقیت چشمگیر مردان ایکس، وسوسه تاسیس گروه‌های ابرقهرمانی زیر زبان استن لی گیر کرد و او اونجرز (انتقام جویان) را به جهانیان معرفی کرد و توانست توسط این تیم ابرقهرمانی شگفت انگیز خود، جولان دهد. در همین سال‌ها بود که کاراکتری همچون دیردویل را نیز پرورش داد و او را در زیر سایه عظیم اونجرز وارد جهان کمیک‌های مارول کرد.

بسیاری از شخصیت های آفریده شرکت "مارول" در دوران خود عرف شکن بودند. از جمله "بلک پنتر" (پلنگ سیاه) اولین ابرقهرمان سیاهپوست بود که در آمریکا مطرح می شد.

استن لی در سال ۱۹۷۱ از شرکت مارول بازنشسته شد، نشریه ای که در اوج دوران موفقیتش سالانه ۵۰ میلیون کپی فروش داشت.

وی در تمام فیلم‌هایی که از روی کتاب‌های کمیک او ساخته شده‌است، در نقش‌های بسیار کوتاه بازی کرده‌است.

ابرقهرمانانی که آقای لی با همکارانش در شرکت "مارول" آفرید شامل "مرد آهنی" و "کاپیتان آمریکا" می شد، آثاری که به بعضی از پرفروش ترین فیلم های هالیوود بدل شد.

اگر تمدن‌های کهن و سرزمین‌های قدیمی، اسطوره‌های خودشان را داشتند، او هم اسطوره‌هایی برای آمریکای قرن بیستم خلق کرد که خیلی زود، دامنه‌ی محبوبیت‌شان به‌سراسر جهان رسید و پشت‌وپناه و الگوی بسیاری از نوجوانان و جوانان شد که می‌خواستند برای خودشان کسی باشند.