امید خزانی

مطبوعات و رسانه ها منافذ تنفسی جوامع هستند و مهمترین رکن مبارزه با فساد و بی عدالتی. روزنامه نگاران مستقل در صف اول مبارزه با بزرگترین بی عدالتی های معاصر توسط قدرت های بزرگ ایستادگی کرده اند.

ژرفای تاثیر آنها از افشای فساد و بی عدالتی در شهرهای کوچک و کشورهای نه چندان مهم تا افشای پشت پرده جنگ های ویرانگر و مافیای تولید سلاح در ایالات متحده آمریکا و غرب در نوسان بوده است. امروز قدرتمندترین نیرو در برابر افکار و اعمال فاشیستی دونالد ترامپ رسانه های مستقل هستند که او آنها را "جعلی" می خواند.

یکی از آخرین ساخته های استیون اسپیلبرگ با عنوان "Post" با بازی درخشان تام هنکس و مریل استریپ داستان جذاب دوران پرتنش ریچارد نیکسون قبل از رسوایی واترگیت را روایت می کند که چگونه سیاستمداران آمریکا بیش از 20 سال حقایق جنگ ویتنام را که منجر به کشته شدن 55 هزار سرباز آمریکایی و بیش از 3 میلیون ویتنامی شده بود را از مردم آمریکا و جامعه بین الملل پنهان داشته بودند و سرانجام نه از سر صلح جویی بلکه در اثر رسوایی ناشی از افشای اطلاعات محرمانه توسط روزنامه نگاران مستقل واشنگتن پست و نیویورک تایمز به جنگ ویتنام پایان دادند!

در اوایل دهه 70 میلادی در پانزدهمین سال جنگ ویتنام مالک روزنامه واشنگتن پست خانم کاترین گراهام که به تازگی با متقاعد کردن بانکداران وعرضه سهام روزنامه در بورس به اوضاع مالی آشفته خود سر و سامان داده است خود را در دو راهی انتشار اطلاعات محرمانه وزارت دفاع آمریکا- پنتاگون – و تعطیلی روزنامه خود در اثر اتهام خیانت و منافع ملی و عدم انتشار آن و پشت کردن به رسالت حرفه ای خود می بیند! ترس و تردید او زمانی بیشتر می شود که با رای دادگاه فدرال روزنامه نیویورک تایمز تا اطلاع ثانوی توقیف می شود.

بن برادلی با بازی تام هنکس که او نیز روابط نزدیکی با افراد بلندپایه کاخ سفید دارد در دیالوگی احساسی معتقد است که تنها راه به دست آوردن حق انتشار آزاد ، انتشار مطالب است و به جان خریدن خطرهای احتمالی و همزمان چندین نفر از نویسندگان ارشد روزنامه تهدید به استعفا می کنند اما در مواجهه با پیامدهای مالی و قضایی در پی انتشار اسناد محرمانه به خانم گراهام حق می دهند که از از انتشار اسناد خودداری کند.

اگر چه نقدهای فمینیستی در برخی صحنه های فیلم به ویژه در دیدار گراهام با هیت مدیره روزنامه برای بروز توجیه لازم را می یابند اما اسپیلبرگ در چندین صحنه مجال نوعی از بلوغ فکری برای شکوفایی خانم گراهام از شخصیتی متزلزل و مردد به بانویی آهنین با تصمیمی بزرگ فرصت بروز می دهد.

یکی از صحنه های درخشان فیلم دیدار خانم گراهام با مک نامارا وزیر خارجه وقت امریکا در منزل شخصی وی است که او را متهم به دروغگویی در موردی جنگی می کند که فرزند خود گراهام و بسیاری از دوستان مشترکشان در آن حضور داشته اند!

سرانجام در پی فایق آمدن بر تردید ها مطالب فوق سری منتشر می شود و بمب رسوایی کاخ سفید در رسانه ها و افکار عمومی آمریکا منفجر می شود که نیکسون را در سراشیبی سقوط سوق می دهد. در پی اعلام جرم دادستان کل بر ضد روزنامه و شخص خانم گراهام همه روزنامه ها مطالب منتشر شده را بازنشرمی دهند و با رای دادگاه عالی به نفع روزنامه با مضمون " روزنامه ها حافظ حقوق حکومت شوندگان هستند نه حاکمان" فیلم با صحنه ای از هتل واترگیت جایی که تیر خلاص بر پیکره نیکسون زده می شود، پایان می یابد.

سرانجام در پی انتشار گزارش های محرمانه در این روزنامه موج اعتراضات سراسری به بیش از 19 سال دروغگویی کاخ سفید در مورد جنگ ویتنام پایان می دهد و ماشین آدم کشی و سلاخی پنتاگون در ویتنام را نه سازمان ملل و قدرت های جهانی بلکه چندین روزنامه نگار با وجدان متوقف می کنند!

نگارنده منتقد حرفه ای سینما نیست و به نظر صاحبنظران حرفه ای سینما که معتقدند این فیلم از نظر کیفی و ساختاری با بقیه آثار اسپیلبرگ تفاوت زیادی دارد ، احترام می گذارد اما از منظر یک روزنامه نگار آن را بسیار ارزشمند می داند ومعتقد است که بسیاری از مسوولان باید برای دیدن چنین آثاری وقت بگذارند . مسوولان کشور ما اگر دغدغه فسادستیزی و عدالت دارند مطمین باشند متحدی امین تر از روزنامه نگاران نخواهد یافت.

افشای رسوایی شکنجه های غیرانسانی در ابوقریب عراق توسط خبرگزاریAP در سال 2003 و در پی آن رسوایی زندان گوانتانامو و نیز افشای رسوایی قراردادهای تسلیحاتی بریتانیا با سعودی ها موسوم به السلامه و نیز جنایات جنگی بی سابقه روس ها درچچن در سال 2000 هر دو توسط روزنامه گاردین نمونه هایی ازخدمات روزنامه نگاران مستقل است. البته در کنار رسانه های مستقل رسانه های قدرتمند و وابسته ای مثل فاکس نیوز هم هستند که شرکت های تسلیحاتی را نمایندگی می کنند!

جنایات جنگی سعودی ها را در یمن ابراز نگرانی های بی اثر سازمان ملل و دیدارهای سیاستمداران نتوانسته است متوقف کند اما روزنامه نگاران شاید بتوانند.