عصر ایران - در سینمای ایران فیلم‌هایی که با موضوعیت عاشورا و قیام امام حسین(ع) ساخته شده باشند بسیار زیاد نیستند، در این میان به عنوان مهمترین فیلم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- سفیر

«سفیر» ساخته فریبرز صالح را می‌توان به عنوان اولین فیلم سینمایی درباره شکل گیری قیام عاشورا دانست وی این فیلم در سال ۶۱ و نخستین سال‌های پیروزی انقلاب در کارنامه خود به ثبت رساند و این تا مدت‌ها به عنوان یک فیلم مناسبتی در سینما و تلویزیون به نمایش در آمده است.

در این فیلم قیس‌ابن مسهر صیدوای به عنوان نماینده امام حسین (ع) با نامه‌ای برای سلیمان ابن صرد خزاعی راهی شهر کوفه می‌شود. در راه به دست شرطه‌های ابن زیاد والی کوفه، دستگیر و به زندان افکنده می‌شود. قیس پیش از دستگیری نامه را از بین می‌برد و در زندان زندانیان را بر علیه والی شهر یعنی عبیدالله بن زیاد می‌شوراند. حسین‌ابن نمیر، فرمانده راهداران، قیس را به زندان ابن زیاد در کوفه، منتقل می‌کند. ابن زیاد به پیشنهاد مشاورش، خالد، از قیس می‌خواهد که در مسجد سخنرانی کند و به دروغ به مردم بگوید که امام قصد بیعت با یزید را دارد. قیس به ظاهر این خواسته را می‌پذیرد اما در روز موعود علیه یزید سخنرانی می‌کند و ابن زیاد هم از این کار قیس به خشم آمده، او را از فراز دارالعماره به زیر می‌اندازد.

2- روز واقعه

«روز واقعه» در سال ۷۳ توسط شهرام اسدی با فیلمنامه ای درخشان از بهرام بیضایی ساخته شد که از آن میتوان به عنوان موثق‌ترین فیلم درباره قیام عاشورا یاد کرد که مستقیماً به واقعه کربلا می‌پردازد. در «روز واقعه»، «عبدالله» با بازی (علیرضا شجاع نوری) جوانی نصرانی که تازه اسلام آورده است، در جریان عروسی خود با «راحله» دختر «زید» ندائی می‌شنود که او را به یاری فرا می‌خواند. «عبدالله» به دنبال این ندا بیابان به بیابان و واحه به واحه تا کربلا می تازد و سرانجام زمانی به کربلا می‌رسد که عصر روز عاشورا است، زمانی که «حقیقت» را در زنجیر.... پاره پاره بر خاک ... و سرانجام «حقیقت» را بر سر نیزه می‌بیند.

3- افق

«افق» مرحوم رسول ملاقلی پور را می‌توان یکی از فیلم‌هایی دانست که عاشورا و حوادث ان را دستمایه یک قصه دفاع مقدسی قرار داده است و تلاش رزمنده ای به نام نصرت برای انهدام سکوی الامیه را به تصویر می‌کشد که طی آن نصرت به تنهایی به مأموریت شناسایی و عکس برداری از اسکله می رود. همرزم او، احمد، که می داند نصرت بیمار است به دنبال او روان می شود. آن ها به محاصره ی دشمن درمی آیند. احمد نصرت را فرار می دهد و خود دستگیر و کشته می‌شود و با اطلاعاتی که نصرت در اختیار رزمندگان قرار می‌دهد‌، سرانجام اسکله الامیه توسط رزمندگان سپاه پاسداران و بسیج منهدم می‌شود.

4- پرواز در شب

«پرواز در شب» هم یکی دیگر از آثار فاخر مرحوم ملاقلی پور به شمار می‌آید که بازی فرج الله سلحشور در این فیلم جالب توجه است. در این فیلم یک گردان نیروهای ایران در محاصرة ارتش دشمن قرار می‌گیرند و ارتباط آن‌ها با قرارگاه مرکزی قطع می‌شود، چهارنفر از رزمندگان گردان انتخاب می‌شوند تا برای درخواست کمک خود را به قرارگاه برسانند از آن میان سه تن کشته می‌شوند و یکی خود را به قرارگاه می‌رساند.

مهدی نریمان فرمانده گردان کمیل با بازی (فرج‌الله سلحشور) در این فیلم برای تهیة آب آشامیدنی و در یک تشبیه فکری توسط کارگردان این فیلم همانند حضرت عباس (ع) محاصره دشمن را می‌شکند و سرانجام به آب می‌رسد و با اینکه لبهای او خشک و رمقش کم شده یاد رزمندگان زخمی تشنه او را از نوشیدن آب منع می‌دارد و سرانجام با رسیدن نیروهای دشمن قم قمه های او مورد اصابت تیرهای دشمن قرار میگیرد و همانند علمدار خیام حسین (ع) آب به خیمه ها یا همان سنگرهای رزمندگان نمی‌رسد.

5- بخاطر هانیه

«بخاطر هانیه» فیلمی به کارگردانی کیومرث پور احمد كه براساس ایمان و اعتقاد به نذر در ایام محرم تولید شده است؛ناخدا علو با چهارده مرد دیگر برای صید به دریا می روند ولی همه جز ناخدا صید دریا می شوند و مردم ناخدا را مسبب مرگ عزیزان شان می دانند و به او و خانواده اش حمله می كنند و در این بین دختر خردسال ناخدا هانیه فلج می شود، ناخدا و خانواده اش تنگك را ترك می كنند و به بوشهر می روند. ناخدا علو نذر كرده كه شب دهم محرم تا صبح دمام بزند تا هانیه شفا یابد اما مرگ امانش نمی دهد. پس از ناخدا پسر او تصمیم می گیرد تا نذر پدر را ادامه دهد تا شفای خواهر را بگیرد اما ...

6- عصر روز دهم

فیلم سینمایی «عصر روز دهم» ساخته مجتبی راعی نیز با داستانی جنگی سعی کرده کمی خود را به عاشورا نزدیک کند.

در خلاصه داستان این فیلم دکتر مریم شیرازی با گروهی از پزشکان هلال احمر برای کمک به مردم عراق عازم این کشور می‌شود و تصمیم به جستجو برای یافتن خواهر گمشده‌اش می‌گیرد که تمام داستان این فیلم در دهه اول محرم الحرام و در کشور عراق می‌گذرد.

7- رستاخیز

احمدرضا درویش «رستاخیز» را با محوریت مستقیم محوریت روز عاشورا ساخت و در آن از لوکیشن‌های عظیم و عوامل حرفه‌ای سینما بهره گرفت تا اثری درخور شان این واقعه عظیم به تصویر بکشد که این فیلم نیز پس از اکران در سی و دومین جشنواره فیلم فجر مورد توجه بسیاری قرار گرفت و توانست عنوان بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر را به خود اختصاص دهد و حدود ۸ سیمرغ بلورین را از آن خود کرد.

«رستاخیز» در یک ساختار قوی مقطع تاریخی مرگ معاویه تا شهادت امام حسین(ع) در روز عاشورا از زاویه دیدی بکیر بن حر (فرزند حر بن یزید ریاحی) را روایت می‌کند.

آرش آصفی (بکیر بن حر)، پوریا پورسرخ‌ (حفظ فرزند عمر بن سعد)، حسن پورشیرازی(عمر بن سعد)، فرهاد قائمیان (حر بن یزید ریاحی)، بابک حمیدیان (عبیدالله بن زیاد و یزید بن معاویه)، بهادر زمانی (حضرت ابالفضل العباس)، سعید علیپور حضرت علی اکبر) به عنوان اصلی ترین بازیگران این فیلم به شمار می‌آیند که البته به تصویر کشیدن چهره حضرت عباس علمدار ابی عبدالله و جوان رشید کربلا حضرت علی اکبر (ع) در این فیلم با حواشی هم روبرو شد اما سرانجام این فیلم بدون حذف نمایش چهره حضرت عباس پروانه نمایش گرفت.

البته فیلم‌های سینمایی «مصائب دوشیزه» مسعود اطیابی، «سینه سرخ» پرویز شیخ طادی، «راه طی شده» عباس رافعی، «من و زیبا» فریدون حسن پور، «بال های سفید» مهدی هاشمی و «سهم گمشده» حسن نجفی "هیهات" و انیمیشن "ناسور" هم به نوعی اشاراتی به واقعه عظیم عاشورا داشته‌اند.