A.W.38 یک بمب افکن شب یا همان نایت بامبر به شمار می رود. بدین معنا که این بمب افکن به طور خاص برای انجام ماموریت های بمباران شبانه طراحی شده است. البته اصطلاح مذکور؛ نایت بامبر، در حال حاضر عمدتا از اهمیت تاریخی برخوردار است.

عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- آرمسترانگ ویتورث A.W.38 ویتلی، یکی از سه بمب افکن متوسط و دو موتوره بریتانیایی است که به دنبال جنگ جهانی دوم در اختیار نیروی هوایی سلطنتی (RAF) این کشور قرار گرفت. ویتلی اواسط دهه 1930 توسعه یافت و سپس در سال 1937 به طور رسمی به بخش RAF تحویل داده شد. گفته می شود که این نسخه اولین سری از سه بمب افکن بریتانیایی مذکور بود که معرفی شد.

جالب است بدانید که A.W.38 یک بمب افکن شب یا همان نایت بامبر به شمار می رود. بدین معنا که این بمب افکن به طور خاص برای انجام ماموریت های بمباران شبانه طراحی شده است. البته اصطلاح مذکور؛ نایت بامبر، در حال حاضر عمدتا از اهمیت تاریخی برخوردار است. مفهوم بمباران شبانه برای نخستین بار طی جنگ جهانی اول به میان آمد و طی جنگ جهانی دوم نیز گسترش یافت. امروزه شماری از هواپیماهای مدرن برای مشارکت در بمباران های شبانه توسعه می یابند، اما نیروهای هوایی دیگر به آنها تحت عنوان نایت بامبر اشاره نمی کنند بلکه بیشتر از نام “جنگنده تهاجمی” استفاده می شود. این جنگنده ها توانایی انجام عملیات در شرایط آب و هوایی مختلف و همچنین به صورت روزانه- شبانه دارند.

پس از شروع جنگ در سپتامبر سال 1939، ویتلی در نخستین حملات بمباران سریع خاک آلمان مشارکت کرد و تبدیل به عنصر جدایی ناپذیر این پروژه شد. البته لازم به ذکر است که این بمب افکن در سال 1943، توسط نسخه ای چهار موتوره و بزرگتر به نام آورو لانکاستر جایگزین شد. سرویس خط مقدم ویتلی شامل ماموریت های شناسایی دریایی و فرماندهی ساحلی بود. این در حالی است که مسئولیت های ثانویه بمب افکن مذکور نیز به صورت عملکرد در قالب هواپیمای ترابری و همچنین نمونه آموزشی تعریف شده است.

طراحی و توسعه

در ژوئیه سال 1934 وزارت هوایی بریتانیا (بخشی از دولت این کشور بین سال های 1918 و 1964) بر اساس مشخصات B.3/34، به دنبال یک پرنده سنگین مخصوص بمباران/ حمل و نقل نیروهای نظامی بود که جایگزین بمب افکن دو باله Handley Page Heyford شود. به دنبال این درخواست، کارخانه آرمسترانگ ویتورث ایرکرفت با معرفی طرح AW.38 اقدام به برآورده سازی این نیاز کرد. چندی بعد نیز به واسطه محل استقرار کارخانه، بمب افکن مورد نظر آرمسترانگ ویتورث A.W.38 ویتلی نام گرفت. AW.38 در واقع نسخه ارتقا یافته ای از AW.23 (هواپیمای ترابری/ بمب افکن) محسوب می شود که برای الزامات قبلی C.26/31، نتوانست با بریستول بمبی (هواگرد تولیدی کارخانه بریستول ایروپلین) رقابت کند.

موتور شعاعی آرمسترانگ سیدلی تایگر IX با قدرت 795 اسب بخار برای تامین نیروی محرکه بمب افکن ویتلی انتخاب شد. یکی از خلاقانه ترین ویژگی های این بمب افکن، تجهیز آن به پروانه دو گانه متغیر (قابلیت حرکت در دو حالت مختلف) و همچنین سه تیغه بود که توسط شرکت هوانوردی بریتانیایی د هویلند تولید شد. جالب است بدانید که ویتلی نخستین هواپیمایی به شمار می رود که با چنین مشخصاتی پرواز کرده است. علاوه بر موارد فوق، نام ویتلی بارهای بار به عنوان نخستین هواپیمای RAF با شاسی نیمه یکپارچه (نیمه مونوکوک) در منابع مختلف ثبت شده است. بنابر اظهارات Philip Moyes؛ نویسنده صنایع هوانوردی، تصمیم به استفاده از بدنه های نیمه مونوکوکی انقلابی بزرگ در عرصه طراحی هواپیماهای مختلف را رقم زد. بسیاری از بمب افکن های ویتلی با برخورداری از این طراحی، آسیب های شدید طی عملیات های متفاوت را به خوبی پشت سر گذاشتند.

در ژوئن سال 1935 با توجه به نیاز فوری برای جایگزینی بمب افکن های دو باله که در خدمت نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا قرار داشتند، توافقی کلامی منعقد شد که بر اساس آن کمپانی سازنده مسئولیت تولید 80 فروند هواپیمای اولیه شامل 40 فروند ویتلی Mk I استاندارد و 40 فروند Mk II پیشرفته را بر عهده گرفت. طی سال های 1935 و 1936 نیز قرارداد های مختلفی به منظور ساخت بمب افکن های ویتلی به ثبت رسید. بدین ترتیب در 17 مارس سال 1936، نخستین پروتوتایپ تحت عنوان ویتلی Mk I اولین پرواز آزمایشی خود را به سرانجام رساند. جالب است بدانید که این نسخه مجهز به یک جفت موتور تایگر IX با قدرت 795 اسب بخار بود. پروتوتایپ دوم نیز با برخورداری از موتورهای سوپرشارژر تایگر XI پا به عرصه رقابت گذاشت. لازم به ذکر است که این پروتوتایپ ها مقدار کمی با هواپیمای استاندارد اولیه تفاوت داشتند. در مجموع 34 فروند ویتلی Mk I تکمیل شد.

همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، آرمسترانگ ویتورث ویتلی یک بمب افکن سنگین دو موتوره است که در ابتدا با موتورهای شعاعی آرمسترانگ سیدلی تایگر IX (قدرت 795 اسب بخار) تولید شد. البته چندین سری از نسخه های بعدی این بمب افکن، به مدل های پیشرفته تر موتورهای تایگر مجهز شدند. در نمونه ویتلی Mk IV، موتورهای تایگر با یک جفت رولز- رویس مرلین IV جایگزین شده و از این رو تغییرات مثبت قابل توجهی در عملکرد ویتلی های جدید به وجود آمد.

ویتلی فضای کافی برای پذیرش پنج خدمه شامل خلبان، کمک خلبان/ ناوبر، نشانه گیر بمب، اپراتور بی سیم و توپچی بخش پشتی را فراهم می کند. خلبان و کمک خلبان/ ناوبر در کابین بمب افکن در کنار یکدیگر جای می گیرند.

انواع

به دنبال دو پروتوتایپ نام برده از ویتلی، پس از وقوع جنگ نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا 207 فروند بمب افکن از انواع مختلف ویتلی (Mk I تا Mk IV و یک سری نسخه ارتقا یافته) را در اختیار داشت.

Mk I: مجهز به موتورهای شعاعی آرمسترانگ سیدلی تایگر IX با قدرت 795 اسب بخار؛ تعداد ساخته شده 34 فروند

Mk II: مجهز به موتورهای سوپرشارژر تایگر VIII با قدرت 920 اسب بخار؛ تعداد ساخته شده 46 فروند

Mk III: مجهز به موتورهای تایگر VIII؛ تعداد ساخته شده 80 فروند

Mk IV: مجهز به موتورهای رولز- رویس مرلین IV با قدرت 1،030 اسب بخار، ظرفیت سوخت افزایش یافته، تولید شده از سال 1938؛ تعداد ساخته شده 33 فروند

Mk IVA: مجهز به موتورهای مرلین X با قدرت 1،145 اسب بخار؛ تعداد ساخته شده 7 فروند

Mk V: نسخه تولیدی اصلی طی دوران جنگ که بر اساس مدل Mk IV ساخته شد. این بمب افکن نخستین پرواز خود را در دسامبر سال 1938 انجام داد و تولید آن نیز در سال 1943 متوقف شد؛ تعداد ساخته شده 1،466 فروند

Mk VI: نمونه پیشنهادی که مجهز به موتور پرت اند ویتنی یا مرلین XX بود؛ تعداد ساخته شده 0 فروند

Mk VII: نسخه ارتقا یافته با ظرفیت 6 خدمه و آمادگی بیشتر برای پرواز با برد طولانی تر؛ تعداد ساخته شده 146 فروند