اما ویژگی بازی ترسوها این است که نتیجه بُرد – بُرد ندارد و از آنجا که از ماهیتی ضدهماهنگی برخوردار است طرفین باید استراتژی های متفاوتی را در پیش گیرند .

عصرایران؛ جلیل بیات* - بررسی مواضع رئیس جمهور آمریکا در 17 ماه گذشته حاکی از آن است که وی علاقه خاصی به راه اندازی بازی ترسوها (Chicken Game) در برابر دیگر کشورها دارد.

بازی ترسوها یا Chicken Game یکی از معروف ترین بازی های نظریه بازی هاست. در این بازی چنین تصور می شود که دو راننده در اتومبیل‌های خود با سرعت به طرف یکدیگر می‌رانند. بازنده کسی است که اول فرمان اتومبیلش را بچرخاند و از جاده منحرف شود. اگر هر دو بترسند و منحرف شوند هیچ‌کس نمی‌برد، اما هر دو باقی می‌مانند و اگر هیچ‌کدام منحرف نشوند با تصادفی که ایجاد می شود هر دو می‌بازند.

دونالد ترامپ به دلیل روحیات و مسائل روانشناختی و نیز پیشینه شغلی نشان داده از راه انداختن بازی ترسوها لذت می برد. زمین بازی او عمدتا توییتر است. حال فرقی نمی کند مخاطب او روسیه باشد (توییت او درباره آماده باش روسیه برای شلیک موشک های زیبا و جدید آمریکا به سوریه) یا ایران و کره شمالی. او گمان می کند می تواند با اتکا به قدرت نظامی و اقتصادی آمریکا از یکسو و تهدید و رجزخوانی از سوی دیگر، رقیب خود را مجبور کند که فرمان اتومبیل را چرخانده و از جاده منحرف شود.

تهدیدات ترامپ بسیار بزرگ تر از اقداماتش است و سعی دارد با غیرقابل پیش بینی بودن و در انتظار قرار دادن، به القای ترس به رقیب پرداخته تا باعث ترک میدان از سوی او شود. به چند نمونه از ادبیات او درباره تصمیمش پیرامون توافق برجام دقت کنید: "هیچ کس نمی داند در 12 می چه تصمیمی خواهم گرفت"، "حالا خواهید دید با این توافق چکار خواهم کرد" و ... .

اما ویژگی بازی ترسوها این است که نتیجه بُرد – بُرد ندارد و از آنجا که از ماهیتی ضدهماهنگی برخوردار است طرفین باید استراتژی های متفاوتی را در پیش گیرند چراکه رقابت بر سر یک منبع مشترک است و تقسیم منابع باعث ضرر است. بنابراین انتخاب استراتژی مشترک یا به باخت هر دو یا عدم برد هر دو منجر می شود. بدین لحاظ گفته می شود در این بازی به احتمال زیاد یا هر دو تصادف کرده یا مساوی می‌شوند و احتمال برد یکی خیلی کم است.

اما در واقعیت وقتی بدانیم یکی از راننده ها سوار بر هجده چرخ است و دیگری یک پراید را می راند احتمال کنار کشیدن پراید افزایش می یابد چراکه ادامه بازی عملا خودکشی برای وی محسوب می شود. با لحاظ این نکته به نظر می رسد گزینه مطلوب برای ایران این است که اساسا وارد چنین بازی نشود. آیا این جمله به این معناست که باید در مقابل ترامپ تسلیم شد؟ خیر. منظور این است که می توان به جای شاخ به شاخ شدن با یک هجده چرخ، سوار بر آن شد. مذاکره با ترامپ از مقابله با آن سخت تر نیست.

ترامپ به دلیل روحیه تاجرمسلکی و غیرایدئولوژیک، اهل معامله و مذاکره است. رسیدن به توافق با ترامپ می تواند حتی آسان تر از اوباما باشد؛ چنانکه ظاهرا این موضوع را عربستان و کره شمالی به خوبی درک کرده اند. عربستان در زمان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از سوی ترامپ به عنوان کشور حامی تروریسم نامیده شد و اکنون مرکز مبارزه با تروریسم لقب گرفته است. کره شمالی هم که دیگر نیازی به شرح ندارد و "مرد موشکی" و "توله سگ بیمار" (القاب اهدایی ترامپ به رهبر کره شمالی) تبدیل به "مردی بسیار قابل احترام" شده است.

بسیاری از کارشناسان در دوره ریاست جمهوری اوباما معتقد بودند شاید دیگر چنین فرصتی برای ایران پیش نیاید و بهتر است تا اوباما در کاخ سفید است توافق قرن را انجام دهد. اما به نظر می رسد اکنون اگر شرایط برای چنین توافقی بیشتر از دوره اوباما فراهم نیست، قطعا کمتر هم نبوده و ایران می تواند از فرصت ترامپ نهایت بهره را ببرد.

*پژوهشگر روابط بین الملل