تأثیر‌گذارترین و تأسف‌بار ترین خبر تیرماه درگذشت مریم میرزاخانی بود. در این مرور جدای این موضوع به رخدادهای سیاسی خاصه شعر و شعار علیه رییس جمهوری اندک زمانی پس از انتخاب دوباره هم پرداخته ایم...

عصر ایران- تکان‌دهنده‌ترین خبر تیر‌ماه بی‌گمان درگذشت مریم میرزا‌خانی ریاضی‌دان جوان ایرانی و اولین زنی است که به دریافت مدال «فیلدز» نایل آمد. مدالی که به نوبل ریاضیات شهرت دارد.

شایعۀ وخامت حال او از پنج شنبه 22 تیر ماه در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی پیچید و خیلی‌ها منتظر واکنش خود او یا اعضای خانواده بودند که تکذیب کنند اما تکذیبی در کار نبود.

یادداشت محمد علی نجفی (‌شهردار کنونی و مستعفی تهران) که خود استاد ریاضیات و هنگام اعزام مریم به المپیادهای راضی وزیر آموزش و پرورش بوده ابتلای او به سرطان و وخامت حال نابغۀ ریاضی را تأیید کرد و لحن یادداشت به گونه‌ای بود که انگار خبر تلخ‌تر از بیماری است و شمارش معکوس برای وداع آغاز شده است.

شنبه 24 تیر 1396 اول بار فیروز نادری رییس پیشین بخش مریخ در سازمان فضایی آمریکا – ناسا- بود که با انتشار تصویری از یک چراغ خاموش شده عملا از مرگ او خبر داد و همه جا این خبر منتشر شد که نابغۀ ریاضی ایرانی در 40 سالگی درگذشت. سیمای او البته به 40 ساله ها نمی‌مانست و نزد مردم همان نوجوان المپیادی در ذهن می‌آمد که با مانتوی گشاد و مقنعه بر سر در کنار المپیادی‌های دیگر با رییس جمهوری وقت – هاشمی رفسنجانی- عکس یادگاری گرفته بودند یا بعدتر همان دختر جوانی که در معتبرترین دانشگاه های آمریکا ریاضی درس می‌داد.

شگفتا که به 20 سال قبل از آن و در اسفند 76 اتوبوس حامل دانشجویان شرکت‌کننده در مسابقات ریاضی که از اهواز راهی تهران بود به دره سقوط کرد و جان 6 تن از دانشجویان نخبه را گرفت اما مریم میرزا‌خانی نجات یافت و ماند تا به قلۀ ریاضیات برسد.

در عرصه سیاست اما تنها 5 هفته پس از انتخاب مجدد حسن روحانی به ریاست جمهوری، او که در راه‌پیمایی روز قدس شرکت کرده بود کسانی را در مسیر عبور دید که شعار می‌دادند: بنی صدر، روحانی/ پیوندتان مبارک!

کمتر از 72 ساعت بعد و در نماز عید فطر و از پشت تریبون رسمی هم، جوانی به نام «میثم مطیعی» شعری خواند که در تلقی اولیه مخاطب آن رییس جمهور روحانی تصور شد که در صف نخست نماز‌گزاران نشسته بود.

اغلب جوانانی که در راه‌پیمایی روز قدس رییس جمهوری کنونی را به نخستین رییس جمهوری ایران تشبیه می‌کردند تازه پس از برکناری ابوالحسن بنی‌صدر دیده به دنیا گشوده بودند و مداحی که قبل از خطبه‌های نماز عید فطر آن شبه اشعار را خواند نیز زادۀ 1363 است:

ای نشسته در صف اول، نکنی خود را گم
منتظر اقدام تو هستند این مردم

سیلی از کوخ‌نشین، کاخ‌نشین خواهد خورد
و زمین خوار سرانجام زمین خواهد خورد

باز تحریم جدیدی به سنا رفت که رفت
جسم برجام چو روحش به فنا رفت که رفت

وقت آن است که سر جای خودت بنشینی
با دُم شیر مکن بازی که بد می بینی

نوش جان تان همه سیلیِ 6 موشک ما
شَتَرقش برسد به ریاض و حیفا

با این که مخاطب این شبه اشعار رییس جمهور روحانی تصور شد که طبعا در صف اول نشسته بود اما بعدتر توضیح داده شد که منظور از «صف اول» همۀ صاحب منصبان است و مخاطب مصراع «‌وقت آن است که سر جای خودت بنشینی» نیز تهدید کنندگان ایران بوده‌اند نه آن که قصد جسارت به رییس جمهوری در میان بوده باشد کما این که در ادامه هم وقتی گفته می‌شود «با دُم شیر بازی نکن» یا به «موشک های پرتابی» اشاره می‌کند مشخص است چه کسانی مخاطب‌اند.

شعرها البته از مداح جوان نبود و او سرودۀ «‌محمد مهدی سیار» را می‌خواند که یک‌سالی از میثم مطیعی بزرگ‌تر است و در سال 1389 و دروزارت ارشاد دولت دوم محمود احمدی‌نژاد به خاطر کتاب «حق السکوت» شایستۀ دریافت جایزۀ کتاب سال شناخته شد.

چنان که انتظار می‌رفت صدا وسیما به حمایت از مداح جوان برخاست و کوشید اتهام اهانت به رییس جمهوری را تنها 40 روز پس از کسب 24 میلیون رأی رد کند. خانم خبرنگار 20:30 هم رو به دوربین پرسید: «نقد، در قالب شعر، مگر چه اشکالی دارد؟»

شاعری به نام «‌حامد حسین خانی» درصدد پاسخ گویی برآمد و سرود:

گر چه برجام برای تو ضرر داشته است
لب فرو بند که تدبیر ثمر داشته است

این سند آبرو از مردم ایران دارد
مُهر تأیید امیران و دلیران دارد

بحث که بالا گرفت رییس ستاد اقامۀ نماز جمعۀ تهران ناگزیر از بیان این توضیح شد: «‌ما از آقای میثم مطیعی دعوت کردیم و سال گذشته هم به عنوان مداح حضور داشت. از سخنرانان پیش از خطبه ها اما درخواست نمی‌کنیم متن سخنرانی خود را ارایه کنند و طرح چنین تقاضایی را بی احترامی به آنان تلقی می‌کنیم و در این مراسم هم چنین درخواستی از این مداح نداشتیم و پیش از قرائت این اشعار اطلاعی از مضمون آن نداشتیم.»

با این حال وقتی در عالی ترین سطوح اطمینان داده شد که تنها رییس جمهور در صف اول ننشسته بود و همۀ صاحب منصبان را دربرمی گیرد غایله فرو نشست اما اصطلاح «ای نشسته در صف اول» در خاطره ها ماند.

انتقاد به صدا و سیما به سبب پخش مستقیم این آیین و اصرار بر توجیه یا توضیح اقدام مداح جوان ادامه داشت که در اتفاقی دیگر شبکه خبر سیما یک جمله از سخنان رییس جمهوری در همایش قضات را به صورت تحریف شده زیر‌نویس کرد.

روحانی گفته بود: «‌ورود به دستگاه قضا نیازمند فداکاری بسیاری است. خود من چند بار برای قبول مسؤولیت هایی به قوۀ قضاییه دعوت شدم اما ترسیدم که در این قوه حضور یابم و هیچ گاه جُرأت ورود به این دستگاه را پیدا نکردم چرا که کاری بسیار سخت بر دوش قضات قرار دارد.»

آنچه در شبکه خبر سیما زیر نویس شد اما این بود: « بعد از انقلاب چند بار به قوۀ قضاییه احضار شدم، ترسیدم بروم»؛ حال آن که دعوت به همکاری کجا و احضار کجا؟!

در نگاه بدبینانه شعر خوانی با طعم طعنه به رییس جمهور در نماز عید فطر و 72 ساعت پس از شعارهای اهانت‌آمیز در راه‌پیمایی روز قدس در کنار خطای شبکل خبر این نتیجه را به دست می‌داد که تلاش‌ها و فشارهایی در کار است تا روحانی نتواند یک کابینۀ متناسب با شعارهای ایام انتخابات معرفی کند.

در نگاه خوش‌بینانه نه شعار آن چند نفر در راه‌پیمایی روز قدس سازمان‌دهی شده بود و نه مخاطب مداح جوان صرفا رییس جمهور روحانی و نه اشتباه تلویزیون رسمی عمدی.

در نگاه واقع‌بینانه اما اینها علامت‌هایی بود که نشان می‌داد روحانی مسیر دشوارتری در چهار سال دوم پیش رو دارد.

از دیگر رخدادهای خبرساز تیرماه می‌توان به حضور امیر تتلو در جشن یک‌سالگی بخش غیر رسمی یک خبرگزاری اصول‌گرا اشاره کرد و این بار تصویر او کنار حمید رسایی منتشر شد و بسیار شوخ و شنگ تر از تصویر قبلی با سید ابراهیم رییسی.

درمیانۀ این مراسم که روز یکشنبه 25 تیرماه برگزار شد مجری برنامه با شور و شعف خبر بازداشت برادر رییس جمهور را اعلام کرد. هم زمان سخنگوی قوۀ قضاییه کنفرانس خبری داشت و از معرفی حسین فریدون به زندان در صورت تأمین نشدن قرار صادره خبر داده بود. این بازداشت البته به دلیل انتقال به درمانگاه و تأمین وثیقه بیش از 24 ساعت نپایید.

در مرور اخبار تیرماه 96 در یک خبر دیگر هم باید درنگ کرد. قرارداد 5 میلیارد دلاری ایران با شرکت نفتی «توتال» با انتقاد دلواپسان رو به رو شد و خرده گرفتند که چرا با وجود اجازه گردهمایی به منافقین در پاریس این قرارداد بسته شده در حالی که این قرارداد پاسخی به تهدیدات ترامپ در خروج از برجام بود.

کیهان تیتر زد: «قرار داد با توتال، پاداش خیانت فرانسه» و در همین تارنما به یاد آوردیم که در دولت احمدی نژاد می‌خواستند با شرکت « سان آنگول» از آنگولا قرارداد 6 میلیارد دلاری ببندند!