۰۲ دی ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۲ دی ۱۴۰۳ - ۱۱:۵۶
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۵۹۳۴۰۵
تعداد نظرات: ۱۸ نظر
تاریخ انتشار: ۱۱:۲۴ - ۲۸-۱۱-۱۳۹۶
کد ۵۹۳۴۰۵
انتشار: ۱۱:۲۴ - ۲۸-۱۱-۱۳۹۶

مراحل 4 گانه توسعه؛ در دو مرحله درجا زده‌ایم

دکتر محسن رنانی

مراحل 4 گانه توسعه؛ در دو مرحله درجا زده‌ایم «توسعه، راه پرفراز و بدون نشیبی است» که چهار مرحله دارد و هر مرحلۀ آن، از مرحلۀ قبلی سخت‌تر و طولانی‌تر و پرهزینه‌تر رخ می‌دهد. تاسیس صنایع مدرن و استفاده از فناوری‌های جدید (مدرن‌سازی سرمایه‌‌های اقتصادی) به مثابه دشت‌های هموار در چارک [یک چهارم] اول راه توسعه است. سپس آموزش علمی و انباشت مهارت‌های فنی نیروی انسانی (مدرن‌سازی سرمایه‌های انسانی) به مثابه تپه‌های نه چندان بلند در چارک دوم راه توسعه است.

آنگاه رخ نمودن تحولات سیاسی و اجتماعی مدرن مثل تمرین دموکراسی، گسترش مشارکت زنان، انتشار روزنامه، تاسیس احزاب و .... (مدرن سازی سرمایه‌های ‌اجتماعی) به‌منزله کوهچه‌هایی است که در چارک سوم راه توسعه باید از آنها عبور کنیم. آنگاه شکل‌گیری اخلاق اجتماعی جدید و تحولات فرهنگی مانند رواداری در اندیشه، مدارا در عمل، دگرپذیری، عقلانیت اجتماعی، قانون‌پذیری، احترام به حقوق شهروندی و .... (مدرن سازی سرمایه‌های فرهنگی) به مثابه کوهستان‌های عظیم پر از سنگلاخی است که در چارک چهارم مسیر توسعه قرار گرفته‌اند.
تحولاتی که در دو چارک اول مسیر توسعه رخ می‌دهد را مدرنیزاسیون (نوسازی) می‌گوییم و تحولاتی که در دو چارک آخر توسعه رخ ‌می‌دهد را مدرنیته (نوگرایی) می‌گوییم.

حرکت جامعه در این چارک‌ها البته می‌تواند همزمان رخ دهد. یعنی همزمان که همه جامعه در چارک اول در حال حرکتند، پس از چندی بخش‌هایی از جامعه به چارک دوم می‌رسند، سپس بخش‌ها یا عده کمتری به چارک سوم و باز عده کمتری وارد چارک چهارم توسعه می‌شوند. پس در عمل، جامعه همزمان در هر چهار چارک توسعه در حال پیشروی است اما معیار ما «اکثریت‌» است. یعنی وقتی اکثریت جامعه (مردم، نهادهای اجتماعی، بنگاههای اقتصادی، اجزای حکومت و ...) در چارک اول در حرکت هستند، می‌گویم این جامعه در مرحله اول توسعه است. و به همین ترتیب تا چارک چهارم. وقتی می‌گوییم جوامع «توسعه یافته»، یعنی آنها هم هنوز دارای بخش‌هایی هستند که در چارک‌های قبلی در حرکت و فعالیت‌اند اما اکثریت بخش‌های ‌آن جوامع وارد چارک چهارم شده‌اند.

در ایران حرکت در مسیر توسعه را تقریبا از انقلاب مشروطیت آغاز کرده ایم. اما حرکت پرقدرت در چارک اول را تقریبا از ۱۳۱۰ شمسی شروع کردیم. در هشتاد سال اخیر ما چارک اول توسعه را خیلی خوب رفته ایم و البته درآمدهای نفتی نیز به کمک‌مان آمده است.

حتی در برخی حوزه‌های این چارک، زیاده روی نیز کرده ایم. حرکت در چارک دوم توسعه را گرچه رسما از تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ آغاز کرده‌ایم اما تقریبا از دهه چهل شمسی شتاب گرفته است. متاسفانه در دو دهه اخیر گسترش بی‌ضابطه دانشگاهها، به کیفیت حرکت در این چارک آسیب زده است. یعنی به نظر می‌رسد اکنون سرمایه‌های انسانی ما کیفیت لازم برای تحقق توسعه را ندارند و به همین علت احتمالا ما برای چند نسل در مسیر توسعه درجا خواهیم زد.

حرکت در چارک سوم نیز همزمان با چارک‌های قبلی بوده است اما در دوره‌هایی مثل سالهای انقلاب مشروطیت یا دهه بیست شمسی، شتاب گرفته است. اما در این دوره‌ها، گستره این حرکت محدود به بخش‌هایی از جمعیت شهرهای بزرگ بوده است. تقریبا در سالهای پس از جنگ تحمیلی بود که تحرکات مربوط به چارک سوم راه توسعه، به طور گسترده در همه مناطق و بیشتر بخش‌های جمعیتی کشور شکل گرفت و هم اکنون نیز با سرعت در حال پیش‌روی است. در هر کدام از چارک‌ها هر چه سرعت این پیشروی بیشتر باشد تنش‌ها و مشکلات و پدیده‌های غیر طبیعی و یا غیر اخلاقی بیشتر رخ می نماید. گسترش فضای مجازی در سالهای اخیر باعث شده است که ناهنجاری‌های مربوط به چارک سوم توسعه به سرعت رخ نماید.

جامعه ما تقریبا چند دهه است که در چارک دوم و سوم توسعه درجا می‌زند. تنها بخش‌های بسیار ناچیزی از جامعه ایرانی وارد چارک چهارم توسعه شده اند و اگر روند گذشته ملاک باشد، گمان نمی‌کنم به این زودیها جامعه ایران به صورت گسترده وارد چارک چهارم شود. ما در واقع چند دهه است در انتهای مدرنیزاسیون و در ابتدای مدرنیته داریم درجا می‌زنیم.
 
به رغم همۀ این‌ها (اشاره نویسنده به انتساب مطلب خلاف واقع به او به عنوان مقاله ای درباره ارز در فضای مجازی) من امید فراوان دارم که همین شبکه‌های مجازی پر آسیب، مقدمات ورود گسترده‌ی جامعه ایران به چارک چهارم توسعه را فراهم آورند.

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۱۸
در انتظار بررسی: ۲
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Germany
۱۱:۴۴ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
37
6
من یادمه ایشون کلی سروصدا کرده بود که نفت دیگه از صدو پنجاه دلا رپایین تر نمی آید و.... و عصر ایران هم بیش از صد تا مقاله با استناد به صحبت های ایشان چاپ کرده بود.من جای شما بودم تا چند سال اصلا آفتابی نمی شدم.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۲:۴۴ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
اقا برعکس یادتون هست اتفاقا ایشون تنها کسی بود که با قاطعیت پیش بینی کرد نفت میاد پایین . بروید وبلاگ ایشان را مطالعه کنید.
کسی که گفت نفت از صدو پنجاه نمیاد پایین رییس جمهور سابق بود
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۳:۲۵ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
ولی چیزی که من از ایشون درمورد نفت و صد و پنجاه دلار و اینها یادم میاد کاملا عکس فرمایش شماست!
یه کم بیشتر فکر کنید شاید نظرتون عوض بشه!
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۴:۰۲ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
دوست عزیز فکر می کنم اشتباه برداشت کرده بودید، ایشان در کتابی که بخش هایی از آن را انتشار داده بودند اعلام کرده بودند که نفت گران به دلیل اینکه روند رشد انرژی های تجدید پذیر را افزایش می دهد در بلند مدت برای ما خطرناک است و بایستی با تعامل با جامعه جهانی قیمت آن را در حد معقولی پایین بیاوریم تا کند شذن رشد جایگزینی انرژی ها ی نو، فرصتی برای اصلاح ساختار اقتصادی به ما بدهد ...
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۷:۳۱ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
ایشان اوضاع فاجعه بار امروز را از دو سال پیش پیش بینی کرده بود به مقالاتشون مراجعه بکنید و سخنرانی ها متوجه خواهید شد. جایی هم ندیدم صحبت از قیمت نفت بالای 150 دلار کرده باشند بلکه برعکس صحبت از این میکردند که درآمد نفت در حال افول هست و الان هم همینه
جعفر
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۸:۴۵ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
ناشناس گرامی .لازمه به این توجه کنید که علم مطلق نیست و ممکنه نقض بشه برعکس معارف الهی . ایشون هم به عنوان اقتصاد دان مطالب و نظرهای زیادی داشته اند که یکیش مثل همون مورد که شما گفتید نقض شده .ولی مطالب و نظرات مفید و پیش بینهای بسیاری داشته اند که صحیح در اومده . انشاالله مسولین و مردم به نظرات اقتصاددانهای دلسوزی نظیر ایشون توجه کرده و به آنها عمل کنند
خویی
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۲۷ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
1
اعتیاد= فحشا = دزدی= طلاق هرگاه امار خوبی ازاینها ارایه کردید بدانید موفق عمل کرده اید وگرنه خود را خسته نکنیم
بهرامی
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۰۴ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
4
اگه ده تا اقتصاددان درون ایران باشند که مسائل اقتصادی را با جامعیت درک و تحلیل میکنند مطمئنا یکی شون آقای رهنانی است. البته طبیعیه که بعضی ها ناراحت باشند که چرا رهنانی همش به مسائل جامعه ایران می پردازده و مثل اونا از ورشکستگی غرب و آمریکا و حرفهای توخالی مانند بانکداری اسلامی ...نمیگه
ناشناس
United States of America
۱۳:۱۶ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
2
0
توسعه و پیشرفت دوتا کلمه اس که هر کی گفته کلاهمون رو برداشته بعدش
ناشناس
Germany
۱۴:۵۸ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
1
1
آقای رنانی آب در هاوم میکوبید.
اینجا ایران است
پایتخت اقتصادی جمشید بسم ا... و بابک زنجانی ها....
مملکت ما قرار نیست علمی و اصولی گردانده بشه.
دانشگاههای ما قرار نیست متخصصین مستقل به حاکمیت تزریق کنند.
در ایران فقط یک دانشگاه مورد قبول داریم آنهم دانشگاه امام صادق .ما بقی دانشگاه فقط زنگ تفریح دولتها هستند.
حرف همانی است که در صداسیما و ازپشت تریبون مشهد زده میشود مابقی رعیت و نابلد هستند.
دوریبان
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۴۵ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
4
سلام دوست عزیز
آنچه که من از ایشون به یاد دارم خلاف مطلب شماست فکر کنم مقاله رو درست نخوندید یا اشتباه گرفتین.
اتفاقا در اون مقاله ایشون تاکید داشتن که قیمت بالای نفت ساختگی است تا سرمایه گذاری روی انرژیهای نو در غرب توجیه پذیر باشد و بعد از آن قیمت نفت سقوط خواهد کرد و .... کمی جستجو در اینترنت حتما میتونید مقاله ایشون رو پیدا کنید
رضا
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۲۳ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
4
برادر مثل انگار که از مرحله پرتی ایشان کتاب مشهوری در باره پایان دوران نفت دارد که سرو صدای زیادی هم کرد و نسخ آن را هم در زمان رئیس جمهور قبل برای اعضای دولت ایشان فرستاد شما ظاهرا مطلب را بر عکس گرفته ای
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۲۲ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
1
0
آقا ایشون مثل خیلی های دیگه حرفهای خوب و حسابی و علمی میزنند ولی مشکل اینجاست که کمتر در مورد راهکارهای عملی صحبت میکنند. اینکه من متوجه مساله بشم یه بحثه و اینکه برای حلش چه کاری انجام بدم یه بحث دیگست.
محمدرضا احمدی
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۲۶ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
1
دوست عزیز دقیقا بر عکس می فرمایید. دکتر رنانی در کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران نوشته اند که غرب تلاش می کند با جدی کردن مناقشه اتمی با ایران، فضای سیاسی منطقه را بی ثبات کند تا قیمت نفت برود بالا. بنابراین از این راه غرب تلاش می کنه تا برای ۵ تا ۷ سال قیمت نفت را بالا (نزدیک صد دلار و بیشتر) نگه دارد تا سرمایه گذاران به سوی سرمایه گذاری در انرژیهای پاک هجوم ببرند. چون وقتی قیمت نفت بالا بره سرمایه گذاری در سایر منابع انرژی سود آور می شه. بعد ایشون پیش بینی کردند که وقتی سرمایه گذاری در انرژیهای پاک به اندازه کافی بالا رفت دیگه غرب اصراری به بالا موندن قیمت نفت نخواهد داشت و بنابراین قیمت نفت به حدود ۵۰ دلار سقوط خواهد کرد.
دقیقا عین همین پیش بینی های دکتر رخ داد. ذکتر در سال ۲۰۰۸ این پیش بینی ها را کرده بود. تو همون کتاب مناقشه اتمی گفته بود که به زودی هم چنگ در خاورمیانه شروع می شه.
ای کاش دوستان همت می کردند و کتاب ایشون را که توی اینترنت هست می خوندند و بعد اظهار نظر می کردند.
در این کتاب ده پیش بینی کرده اند که تا کنون ۹ تای آنها محقق شده است.
اون جا پیشنهاد کرده بود که حکومت ایران بهتره قبل از این که اوباما انتخاب بشه سریعا خودش فعالیت های اتمی را متوقف کنه. چون اوباما اهل چنگ نیست اما با دنبه سر می بره
داریوش
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۵۷ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
1
تاسف بار برادر که شما تمام این مطالب علمی را نادیده گرفتی وبه یاد نفت 150 دلاری افتادی.خودت را معالجه کن
مسیحا
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۰۳ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۸
0
1
با سلام در جواب اقای ناشناس باید بگم که ایشون در دوره دی احمدی نژاد گفته بودن که امریکا و اروپا کاری میکنن که نفت بالای 100 دلار بشه و در این زمان برای توسعه ی انرژی های نو سرعت میبخشن و ما کشورهای نفت خیز در پول نفت 150 دلاری روزگاری خوش میگذرونیم بعد از یه مدت که زیر ساختهای انرژی های نو و پاک اماده شد و شروع به بهره برداری کردن اونوقت نفت به زیر 50 دلار میرسه . این استاد فرزانه واقعا نابغه هستن حتی کتابی تحت این عنوان نوشته اند و من یادمه که به ریاست جمهوری هم ابلاغ کرده بودن اما کو گوش شنوا .
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۰۰ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
0
1
ایشون در مورد نفت فقط یه پیش بینی کرده بودند آن هم بر مبنای یک سری اطلاعات و مفروضات. در مملکت ما اساساً پیش بینی کار خیلی سختی است، چون دسترسی ما به اطلاعات پایه خیلی کم و با تأخیر است.
وانگهی بنا نیست همه پیش بینی های افراد، ولو صاحب نظر درست از آب دربیاید(تحقق یابد).
باز دمشان گرم که جرأت می کنند پیش بینی کنند.
پرویز
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۳۶ - ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
0
1
مقاله بسیار خوبی بود . مختصر و مفید و کاربردی و به زبان ساده