پاسخ به شیخ حسین انصاریان و دفاع از سریال حضرت یوسف(ع)

عصرایران - در پی انتشار خبری با عنوان "انتقاد حاج حسین انصاریان از قسمت اخیر سریال حضرت یوسف(ع)" در سایت عصرایران که در آن نحوه پرداختن به مساله تمدید زندان حضرت یوسف در این سریال مورد بحث قرار گرفته و سرزنش شده بود ، یکی از پژوهشگران حوزه علمیه قم ، پاسخی به حجه الاسلام انصاریان داده و در آن از سریال یوسف(ع) دفاع کرده است .

عصرایران ، همان گونه که نقد مذهبی سریال را از زبان حجه الاسلام انصاریان منتشر کرده بود ، نقد این نقد را نیز انتشار می دهد و همچنان آمادگی انعکاس دیدگاه های مختلف را دارد:

بسم الله الرحمن الرحيم
1. ترك اولي به بيان ساده يعني انجام ندادن كاري كه انجام دادنش بهتر است اگرچه واجب نيست و يا بالعكس.
به نظر بسياري از علماي شيعه ، وقوع "ترك اولي" از انبيا ممكن است. (مرآه العقول ج 10 ص 215 – صراط النجاه ج 2 ص 435 – زبده البيان ص 354)
قضاوت در مورد اينكه نظريه ي مزبور درست است يا نه، در قد و قواره ي بنده نيست.

2. از آنجا كه انبيا از هر گناهي پاك هستند آنچه از يوسف سر زد نهايتا يك ترك اولي بود نه گناه .(البته بسياري از علماء ترك اولي بودن آن را هم رد مي كنند).

3. انبيا به جهت شدت توجه و عشق به خدا، هرگونه ترك اولي را براي خود نه تنها يك خطا و اشتباه بزرگ، بلكه شايد به اندازه ي گناهان كبيره ساير مردم مي دانستند و خود را به جهت آن مذمت مي كردند و از خداوند طلب مغفرت مي نمودند.(بعنوان نمونه سوره قصص 16 ر.ك بحار الانوار ج 13 ص 34 ).
البته شايان ذكر است كه ديگر علما اين آيه را به نحو ديگري تفسير مي كنند كه مراد، مغفرت اصطلاحي نيست همان طور كه در خود كتاب بحار هم اين توجيه بعنوان احتمال دوم آمده است.

4. تأديب هر بنده اي از بندگان خدا به خاطر عملش ، به حسب درجه ي معنوي او مي تواند متفاوت با سايرين باشد؛ تا آنجا كه ممكن است خداوند با يك تب و لرز جزئي ، صد گناه از عوام الناس را پاك كند اما مثلا براي جبران يك ترك اولي از يك مومن صالح او را به سختي هاي متعدد زندان مبتلا كند.

براي نمونه ميتوان به جزاي عمل حضرت يونس كه آن هم نه گناه بلكه ترك اولي بود اشاره كرد(ر.ك زبده البيان ص 353 ).

5. تعبير عصيان، ذنب،گناه، اشتباه، خطا(خطيئه) و امثال اين كلمات گاهي براي ترك اولي (كه از يك انسان بلندمرتبه سرزده باشد) استفاده مي شود ،در بعضي احاديث و آيات قرآن هم بكار گرفته شده و براي جبران اين ترك اولي تعبير توبه هم به كار رفته است. (سوره طه 121 ، ر.ك. بحار الانوار ج11 ص 160 )

از جمله در مورد قضيه ي يوسف (ع) تعبير ذنب بكار رفته است.(مستدرك الوسائل ج11 ص 223). البته بديهي است كه منظور،گناه به معناي خاص نيست.

آنچه كه در اين مرقومه ي ناقص عرضه شد حاصل يك پ‍ژوهش اجمالي و سريع در كتب علماي شيعه بود؛البته نه براي اثبات يك نظريه ديني (كه اصولا اين ادله در اين حد و مقدار براي اثبات اين نظريه كافي نيست) ، بلكه براي اعلام اينكه آنچه در سريال يوسف (ع) به تصوير كشيده شده ، مستند به يك منبع موهوم و من درآوردي نيست بلكه مطابق با نظريه ي تعداد قابل توجهي از علماي بزرگ شيعه (و حداقل اندكي از علماي بزرگ شيعه) است.

با اين توصيف، به نظر شما، بخاطر به تصوير كشيدن نظريه  (اگرچه مرجوح) چند عالم بزرگ (ولو اندك) شيعه (به مدت چند دقيقه) در يك سريال چندين ساعته ي آموزنده و پرفايده، آيا سزاوار است يك سخنران و عالم شيعه (و البته بزرگ و قابل احترام) اين اثر هنري ماندگار را صرفا با يك "تاسف و تاثر فراوان"بدرقه كند؟

در پايان ، عرضي با استاد معظم جناب آقاي انصاريان
استاد معظم و گرامي

از محضرتان عذر مي خواهم؛ شما كه با ديدن اتفاقي يك قسمت از يك سريال پرمعني و سودمند، اينگونه آنرا به طور رسمي ( اگرچه ناخواسته ) مورد كم لطفي قرار ميدهيد و از ذكر محاسن و فوايد ارزنده ي آن دريغ ميفرماييد، اگر كارگردان اين سريال در جواب انتقادات شما، كتاب عالم بزرگ شيعه، شيخ صدوق (من لايحضره الفقيه جلد 1 صفحه 359 المفوضه لعنهم الله ينكرون سهو النبي و يقولون... ) را به شما نشان دهد شما چه جوابي به آقاي سلحشور خواهيد داد؟
آيا او را سرزنش نخواهيد كرد كه چرا فقط همين قسمت از اين كتاب را خوانده و به قسمتهاي ديگر و كتابهاي ديگر توجه نكرده است؟
سلامتي و طول عمر شما را از خداوند بزرگ مسئلت دارم.

و السلام عليكم و رحمه الله
م.قادريان
از طلاب حوزه علميه قم
gghaderian@yahoo.com

 شیخ حسین انصاریان چه گفته بود؟

اينجانب حسين انصاريان كه به توفيق الهي موفق به ترجمة قرآن مجيد و ترجمة نهج‌البلاغه و ترجمة صحيفة سجاديه و تأليف 60 جلد كتاب شده‌ام و اكنون مشغول به تدريس تفسير در حوزه علميه قم هستم و نزديك به پنجاه سال است با كتاب‌هاي اصيل مذهبي و منابع عامه و خاصه از تفاسير و كتب‌ حديث دائماً در ارتباط مي‌باشم، با توجه به پايان آية 24 سورة يوسف، كه حضرت حق يوسف را از گروه مخلصين (به فتح لام) يعني انساني كه از هر جهت دور از دسترس شياطين و وسواس خناسان است معرفي فرموده لازم دانستم به بخشي از فيلم حضرت يوسف كه شب شنبه 1/9/87 پخش شد تذكراتي داشته باشم، اميد است با چاپ اين نوشتار اذهان بسياري از تماشاگران به ويژه مردم مؤمن كشور اسلامي از آنچه از اين قسمت فيلم گرفته است پاك شود .

من كمتر موفق به تماشاي فيلم‌هاي سيماي جمهوري اسلامي مي‌شوم، بصورت اتفاقي اين بخش از فيلم را كه ديدم ضمن تأسف و تأثر فراوان لازم دانستم از باب خيرخواهي به اين تذكرات توجه دهم.

بر اساس عقيده شيعه كه مستقيماً از قرآن و روايات گرفته شده همة انبياء و امامان از خطا و اشتباه مصون هستند تكرار اين دو كلمه، يعني خطا و اشتباه كه در اين فيلم دائماً حضرت يوسف به خود نسبت مي‌داد خلاف صريح قرآن انجام گرفته و در حالي كه در زمينة عصمت انبياء از خطا و اشتباه سيدمرتضي اعلي ا... مقامه كه از اعاظم دانشمندان است و ديگران تأليفات گرانبهائي بر اساس دلايل قرآني و براهين روايتي دارند متأسفانه نزديك به چند دقيقه سريال نشان مي‌داد كه يوسف كه در بخش گذشته او را به مبعوث شدن به پيامبري نشان ‌داد بخاطر اين كه به ساقي شاه گفت به شاه بگو فردي بي‌گناه در زندان است و در مقام آزادي او باشد با گريه و زاري چند بار اعلام به خطا و اشتباه و گناه كرد و دامن نبوت را آلوده به گناه و خطا نشان داد اين معنا با جمله آخر آية 24 سورة يوسف ابداً مطابقت ندارد، و دست آويزي براي مخالفان بر ضد عقايد صحيح و پاك شيعه است.

ثانياً نشان مي‌داد كه جبرئيل به يوسف نازل شد و گفت اكنون كه مشكل خود را به غير گفتي اراده خدا بر اين تعلق گرفت كه به جاي يكسال زندان هفت سال ديگر در زندان بماني ؛ ! آيا در اين زمينه جريمة جرم بر فرض اين كه جرم باشد مناسب با جرم است و اين بخش از فيلم حضرت حق را ظالم و غير عادل معرفي نكرده است؟و بايد به اين نكته توجه داشت كه موضوع هفت سال در كتابهائي كه نقل شده به دلائل مختلف از اعتبار ساقط است و اين نقل ضعيف است.

ثالثاً انسان اجتماعي آفريده شده و همه نسبت به امور زندگي نياز به يكديگر دارند آيا به زنداني آزاده شده اگر انسان مشكل خود را بگويد اين جرم است؟
چه دليلي در حوزه عقل و شرع بر جرم بودن اين كار وجود دارد، اما مسئلة ترك اولي در انبياء كه يوسف در اين مقام بر اساس دقت علمي مرتكب آن نيز نشده است غير از گناه و معصيت است مجدداً تأكيد مي‌نمايم كه انبياء داراي مقام عصمت و از خطا و اشتباه طبق قرآن مصون هستند.
 آيا مشاوران بزرگوار مذهبي فيلم به حقايق قرآن و روايات توجه نداشتند؟ يا داشتند ولي از اين قمست فيلم غافل بودند.

اميد است كارگردانان سيماي جمهوري اسلامي در فيلم‌ها و سريال‌هاي آينده دقت بيشتري به خرج دهد تا حريم حرمت انبياء و عصمت آن برگزيدگان و امامان معصوم محفوظ بماند.
 اين پاسخ جهت تنوير افكار عمومي است، بديهي است در صورت لزوم طرح مباحث تخصصي تفصيلي براي اثبات مدٌعي قابل طرح خواهد بود و در پايان توجه به اين نكته لازم است كه در ادعيه رسيده از ذوات معصومين اگر اقراري به خطاء شده است از باب تعليم به امت است كه چگونه با خداوند مشكل گناه را حل كنند.