روزنامه شرق: مجله هنري ArtReview هر سال يک فهرست صدنفره از تأثيرگذارترين افراد در جهان هنر را منتشر مي‌کند. اين فهرست معمولا شماري از مهم‌ترين هنرمندان، کيوريتورها، دلال‌هاي هنر، گالري‌داران و حتي انديشمندان و فيلسوف‌ها را دربر دارد.

روز جمعه براي شانزدهمين سال اين فهرست منتشر شد؛ فهرستي که ٢٠ نفر از درون جهان هنر آن را تنظيم مي‌کنند و هويتشان پنهان باقي مي‌ماند تا افراد سودجو و تشنه قدرت سربه‌سر آنها نگذارند.چه چيز در جهان هنر قدرت به ارمغان مي‌آورد؟ مسئله اين نيست که داوران کار اين افراد را دوست داشته باشند يا نه. از داوران خواسته مي‌شود سليقه‌هاي شخصي‌شان را کنار بگذارند و مرزهاي سياسي و نژادي را در نظر نگيرند. اندازه جهان هنر و عملکرد آن در هر منطقه جغرافيايي متفاوت است، بنابراين يک گروه ديگر از داوران کار گروه نخست را کنترل مي‌کند تا مطمئن شود که فاکتورها ميان قاره‌ها به درستي ارزيابي شده‌اند.

هنرمندان و کيوريتورها همچنان در فهرست قدرتمندترين‌ها در جهان هنر حضور پررنگي دارند. هيتو استيرل از جايگاه هفتم به جايگاه نخست صعود کرد و جاي مدير هنري گالري سرپنتين هانس اوريخ اُبريست را گرفت و او را به مقام ششم فرستاد. پير هوگهه هنرمند ٢٢ گام بالا آمد و در جايگاه دوم نشست.آدام سيمکزيک کيوريتور مانند سال گذشته در ميان ١٠ نفر نخست در جايگاه چهارم باقي ماند، درحالي كه در دبيري داکومنتا حواشي بسياري بر سر سوءمديريت مالي به وجود آورد.بي‌شک فهرست صد نفر قدرتمند جهان هنر ArtReview به‌شدت سليقه‌اي است. قدرت نزد افراد گوناگون تعريف‌هاي گوناگون و در مکان‌هاي مختلف شکل‌هاي متفاوتي دارد. اين فهرست در گذر زمان تغيير چنداني نداشته است اما در هر حال استاندارد مهمي را مشخص مي‌کند که نشان مي‌دهد متخصصان هنر چه افرادي را قدرتمند مي‌دانند. در اينجا اين فهرست صدنفري از ديدگاه نژاد، جنسيت، زادگاه و شغل شکافته و فهرست امسال با سال گذشته و با نخستين فهرست منتشرشده در سال ٢٠٠٢ مقايسه شده است. اگر فکر مي‌کنيد هنوز هم سفيدپوستان و مردان فضاي زيادي را در اين فهرست گرفته‌‌اند، خواهيد ديد که نسبت به ١٥ سال گذشته اوضاع بهتر شده است.

جنسيت

نخستين بار نيست که يک زن جايگاه نخست را در اين فهرست از آن خود مي‌کند. در سال ٢٠١٥ مانوئلا و ايوان ويرت، زوج گالري‌داري که گالري Hauser & Writh را اداره مي‌کردند، با هم در جايگاه نخست نشستند. امسال بئتريکس راف که با جنجال بسيار چند ماه پيش از موزه استدليک بيرون آمد، به جايگاه ٢٩ نزول کرد. انديشمندانِ پيشروي فمينيست نيز در ليست هستند: دونا هاراوي که به نوشته ١٩٨٤ با عنوان «بيانيه سايبورگ» مشهور است، در جايگاه سوم نشسته درحالي که فيلسوف و نظريه‌پرداز جنسيت، جوديت باتلر و کريس کروس فيلم‌ساز (که هر دو تازه به اين فهرست راه يافته‌اند) در جايگاه ٤٨ و ٧٧ قرار گرفته‌اند. در جايگاه ١٦ ماريا بالشاو قرار دارد که امسال جايگزين نيکولاس سروتا، مدير موزه Tate لندن شد. اما به طور کلي اين فهرست را ٦٢ درصد مردان و ٣٨ درصد زنان تشکيل مي‌دهند. با وجود اينکه نسبت تقسيم قدرت ميان زنان و مردان در جهان هنر هنوز با برابري فاصله بسياري دارد اما اين آمار نشان مي‌دهد که نسبت‌به سال‌هاي گذشته پيشرفت چشمگيري داشته است. سال گذشته ٦٨ درصد فهرست را مردان تشکيل مي‌دادند و در سال ٢٠٠٢ که دلال معروف چارلز ساچي نفر نخست فهرست بود، نسبت مردان به زنان ٨٣ درصد به ١٧ درصد بود.

نژاد

قدرتمندترين افراد جهان هنر همچنان بيشتر سفيدپوست هستند اما در اينجا هم داستان دارد به آرامي تغيير مي‌کند. امسال از فهرست صد نفر قدرتمندترين‌هاي جهان هنر ٦٠ درصد سفيدپوست‌اند در‌حالي‌که در سال گذشته اين نسبت ٧٠ درصد بود. اگر به سال ٢٠٠٢ بنگريم ٨٧ درصد سفيدپوست بوده‌‌اند که تغيير شگفت‌آوري است. اين تغيير تا اندازه‌اي مديون تلاش‌هاي همين قدرتمندان جهان هنر است که کوشش کرده‌‌اند جهان هنر را از نظر نژادي گوناگون‌تر کنند. تلما گلدن قدرتمندترين آمريکايي سياه‌پوست است که در اين فهرست حضور دارد و در جايگاه هشتم نشسته است. او که مدير Studio Museum در نيويورک است و شانس بالايي براي مديريت موزه متروپوليتن دارد، در حرفه خود تأثيرگذاري موزه‌اش را دوچندان کرده و محلي براي فعاليت افراد متفاوت و گوناگون فراهم كرده است.

زادگاه

درست مانند سال گذشته افراد بالادست جهان هنر بيشتر اروپايي هستند که بيش از ٤٠ درصد آنها در اروپا زاده شده‌‌اند. اما در اينجا نيز آثاري از تغيير ديده مي‌شود. سال گذشته نيمي از افراد فهرست اروپايي و در سال ٢٠٠٢ حدود ٥٦ درصد آنها در اروپا زاده شده بودند. حضور آمريکاي شمالي در اين سال‌ها متغير بوده است؛ ٢٧ درصد امسال، ٢٢ درصد سال گذشته و ٣١ درصد در سال ٢٠٠٢. مانند سال گذشته در ميان ١٠ نفر نخست دو آمريکايي حضور دارند اما نام‌هايشان تغيير کرده است: لاري گاگوسيان و آدام وينبرگ مدير موزه Whitney جاي خود را به گلدن و هاراوي داده‌اند. در مقايسه با سال ٢٠٠٢ شهروندان خاور دور حضور پررنگ‌تري داشته‌‌اند و از سه درصد در سال ٢٠٠٢ به ١٨ درصد رسيده‌اند. اما افراد زاده خاورميانه و آفريقا هنوز هم حضور بسيار کمي دارند و از فهرست صد قدرتمند جهان هنر تنها سه درصد را به خود اختصاص داده‌‌اند که نسبت به جمعيت اين دو منطقه رقم بسيار اندکي است. در ميان آنها از خاورميانه، واليد راد، هنرمند لبناني در جايگاه ٨٦ و شيخ حور القاسيمي، مدير بنياد هنر شهر شارجه در جايگاه ٤١ است.

موقعيت شغلي

هنگامي که به اين فهرست مي‌نگريم، يک شاخص نسبت به سال‌هاي گذشته تغيير چنداني نداشته است. شمار افرادي که در بازار هنر درگيرند مانند دلال‌هاي هنري و گالري‌داران حدود ٣٠ درصد از فهرست است. تنها يک هنرمند آن هم در سال ٢٠٠٢ به ١٠ نفر نخست اين فهرست راه يافت (گرهارد ريشتر در جايگاه چهار) اما امسال اوضاع بهتر است و دو هنرمند به بالاي فهرست راه يافته‌اند. به طور کلي شمار هنرمندان در اين ليست افزايش داشته است و از ١٧ درصد در سال ٢٠٠٢ به ٢١ درصد در ٢٠١٧ رسيده است.

بیشتر بخوانید:

صدای ماندگار خاموش شد؛ امین‌الله رشیدی درگذشت

تماشاخانه