در ایران به دلیل آماده نبودن فضا و شرایط هیچگاه استارت آپ هایی به وجود نیامدند که ارزشی بالاتر از یک میلیارد دلار پیدا کنند. در چند سال اخیر اما اتفاقاتی در کشور رخ داده که زمینه ایجاد استارت آپ های موفق با ارزش یک میلیارد دلار به بالا را فراهم کرده است و تا زمانی که یک اکوسیستم بومی استارت آپ شکل نگیرد نمی توان به کارکرد درست و دقیقی در زمینه استارت آپ ها رسید.

چرا لازم است در ایران یک «اکوسیستم بومی استارت آپ» ایجاد شود؟ این سوال از مهدی نایبی، مدیر عامل الو پیک پرسیده شده است.

او معتقد است تا زمانی که چنین اکوسیستم بومی شکل نگیرد نمی توان به کارکرد درست و دقیقی در زمینه استارت آپ ها رسید و همیشه با دست اندازهایی رو به رو خواهیم بود که جلوی رشد و پیشرفت استارت آپ های واقعی را می گیرد یا در بهترین حالت موجب عقیم ماندن توسعه و پیشرفت شرکت های نوپا خواهد شد.

نایبی تاکید کرد: باید برای تولد «یونیکورن» ها موقعیت مساعد خلق کنیم. هیچگاه مانند امروز موقعیت و شرایط برای تولد یونیکورن ها در ایران مساعد نبوده است. «یونیکورن»(Unicorn) در معنای رایج خود به معنای «اسب تک شاخ» است و در دنیای استارت آپ ها به شرکت های موفقی گفته می شود که به ارزشی بالاتر از یک میلیارد دلار می رسند.

در ایران به دلیل آماده نبودن فضا و شرایط هیچگاه استارت آپ هایی به وجود نیامدند که ارزشی بالاتر از یک میلیارد دلار پیدا کنند. در چند سال اخیر اما اتفاقاتی در کشور رخ داده که زمینه ایجاد استارت آپ های موفق با ارزش یک میلیارد دلار به بالا را فراهم کرده است.

وقتی چین می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد
نایبی معتقد است: برای ساده تر کردن موضوع بهتر است تجربه چین در رشد و پیشرفت اقتصادی در اکوسیستم استارت آپی را بررسی کنیم. چین پس از یک دوره طولانی از سیاست های غلط اقتصادی تغییر جهت داد و توانست زیرساخت های لازم برای توسعه و پیشرفت اقتصادی را فراهم کند.

اولین گام برای چینی ها قهرمان سازی ملی بود. چینی ها با ایجاد قهرمان های ملی و بومی در کشور خود باعث ایجاد اشتغال به صورت گسترده و بمب گونه شدند. طیف وسیعی از این قهرمان های ملی با ورود به حوزه تکنولوژی و پایه گذاری استارت آپ و شرکت های نوپا میلیون ها شغل ایجاد کردند و جالب اینکه شاکله این شرکت ها به طور کامل چینی و بومی بود. کیفیت اشتغال زایی در این کشور آنچنان بالا بود که جوانان چینی پس از ورود به حوزه های کاری تازه شکل گرفته، از نظر اقتصادی و تکنولوژی به درک و فهم وسیع و چشم گیری دست یافتند.
از سوی دیگر ایجاد اشتغال در حوزه تکنولوژی و اینترنت به مراتب برای دولت ها مخارج و هزینه کم تری در پی دارد.

نسبت به قدرت و امنیت استارت‌آپ‌های داخلی خود بی توجهیم
«عامل دیگری که برای ایجاد اکوسیستم بومی استارت آپ های به آن نیاز مبرم داریم تشکیل استارت آپ ها و شرکت های نوپای قدرتمند داخلی و دفاع از قدرت آن هاست.» مهدی نایبی معتقد است : نگه داشتن دانش و اطلاعات بومی کشور و حفظ تجربه و اکثریت سرمایه در داخل کشور موضوعی است که اگر نسبت به آن بی اعتنا باشیم در آینده پشیمانی های بسیاری برای ما به بار خواهد آورد.

به گفته او، بی توجهی به قدرت و امنیت شرکت ها و استارت آپ های داخلی صدمات زیادی برای ما پدید آورده است. ما در بسیاری از حوزه ها می توانستیم به صورت بومی فضای استفاده از تکنولوژی را برای مردم فراهم کنیم اما بی توجهی به چنین مسایلی موجب شده که بازی را به رقبای خارجی ببازیم. ما می توانستیم یک سیستم چت آنلاین قوی در داخل کشور داشته باشیم اما این روزها شاهد استفاده گسترده از سرویس پیام رسان تلگرام هستیم که هنوز نسبت به امنیت اطلاعات کاربران در این سرویس شک و تردیدهای بسیاری وجود دارد.

ایرانی‌ها می‌توانستد به جای استفاده از اینستاگرام عضو یک شبکه داخلی باشند
ما می توانستیم یک شبکه اجتماعی قوی و قدرتمند و سراسری در داخل کشور داشته باشیم اما این روزها مردم ایران از اینستاگرام و فیسبوک استفاده می کنند. ایرانیان می توانستند موتور جست و جوی بومی و قدرتمندی داشته باشند اما همه ما از سرویس گوگل استفاده می کنیم.
در ایران چندین شرکت کاملا بومی مانند «دی جی کالا»، «الوپیک»، «دیوار»، «تخفیفان» و «تپسی» وجود دارند که نشان داده اند که با فعالیت ها و خدمات خود نشان داده اند که ما هم می توانیم از تمام پتانسیل های بومی خود به بهترین شکل استفاده کنیم.

چرا اکوسیستم استارت آپ ها باید بومی باشد؟
به نظر شما چرا بر اینکه چنین شرکت هایی باید کاملا ملی و بومی اداره شوند بیش از اندازه تاکید شده است؟ نایبی به این سوال پاسخ داده است: نباید فراموش کرد زمانی که یک شرکت نیمه خارجی یا غیربومی وارد کشور می شود در سطوح بالای مدیریتی خود از نیروی کار غیرایرانی استفاده می کند. این موضوع باعث می شود انتقال تجربه مدیریتی و تربیت کادر و نیروی فنی با تجربه صورت نگیرد و عملا توسعه توانایی های انسانی نیروی کار بومی با اختلال روبه رو شود.

از سوی دیگر در چنین شرایطی امنیت و محافظت از اطلاعات کاربران با مشکل مواجه می شود و در صورت رخ دادن حادثه یا لو رفتن اطلاعات مشخص نیست که ارگان و نهاد پاسخگوی نهایی چه کسی خواهد بود. این شرکت ها همچنین خود را ملزم به رعایت قوانین و شرایط و اصول ایران نمی دانند و به راحتی دست به اقدامات غیرقانونی نظیر دامپینگ یا انحصارگرایی می زنند.
رشد و ایجاد اکوسیستم بومی استارت آپ ها در ایران می تواند عاملی برای ورود سرمایه کلان به کشور باشد. ورود سرمایه خارجی کلان در تمام کشورهایی که زمانی در حال توسعه بوده اند موجب بیشتر شدن شرکت هایی با ارزش یک میلیارد دلار به بالا شده است.

فراموش نکنیم عامل مهم دیگر در زمینه رشد و پیشرفت اکوسیستم بومی استارت آپ ها ایجاد یک نسل کارآفرین تازه است. نکته اینجاست که ما باید از منقرض شدن نسل کارآفرین های واقعی جلوگیری کنیم، چرا که این نسل کارآفرین تازه که با دنیای تکنولوژي نیز کاملا آشناست می تواند مانند یک درخت ریشه دوانده و در آینده کارآفرین های دیگری وارد بازار کار کند و چرخه ایجاد اشتغال را همچنان زنده نگه دارد.