حقوق معطل‌مانده زنان در عربستان/ از قیمومیت تا ورزش

ملك سلمان پادشاه عربستان سعودي در فرماني به زنان اجازه رانندگي داد. به اين ترتيب يكي از محدوديت‌هاي مهمي كه فعالان حقوق بشر آن را نمادي از سركوب زنان درعربستان تلقي مي‌كردند، برداشته شد. درواقع، زنان حق رانندگي پيدا كردند اما بقيه حقوق آنها كجاست؟

دراينجا به برخي از اين حقوق معطل مانده اشاره مي‌شود:

قيموميت

زنان عربستان بايد در تصميم‌هايي مانند ازدواج، سفر، درخواست گذرنامه و حتي درمان‌هاي پزشكي يا يافتن شغل از ولي خود اجازه بگيرند. بخشي از اين امور قانوني نيست اما به صورت غيررسمي اعمال مي‌شود. سفير عربستان در ايالات متحده مي‌گويد زنان نيازي ديگر به اجازه ولي خود براي گرفتن گواهينامه رانندگي ندارند كما اينكه نبايد ولي آنها در هنگام رانندگي كنارشان حضور داشته باشد. در همين سال جاري ميلادي ملك سلمان به زنان اجازه داد بدون اجازه ولي خودشان از خدماتي مانند آموزش يا خدمات بهداشتي برخوردار شوند. گروه‌هاي حقوقي اما مي‌گويند اين امور هنوز به صورت موردي اعمال مي‌شود.

اقدامات قانوني

زنان سعودي مي‌توانند در دادگاه شهادت بدهند اما در برخي موارد شهادت آنها معادل نصف شهادت يك مرد است. عربستان شرط حضور زنان در دادگاه به همراه يك فرد ذكور خانواده را لغو كرد تا به اين وسيله به هويت آنها احترام گذاشته شود. اين كشور همچنين در سال ٢٠١٣ نخستين مجوزها را براي وكالت زنان صادر كرد و به آنها حق دفاع از موكل يا داشتن اموال و دارايي‌هاي قانوني و مديريت آنها را اعطا كرد.

به گفته سازمان ديده‌بان حقوق بشر در سال‌هاي اخير عربستان شرايط دستيابي زنان به خدمات دولتي را بهتر كرده است. همچنين زنان مطلقه حق دارند كارت شناسايي مستقل داشته باشند و به اين ترتيب كسب اموال كنند. 

جدايي بين دو جنس

عربستان اختلاط بين مردان و زنان به‌خصوص آنهايي كه پيوندي خانوادگي با هم ندارند را نمي‌پذيرد. بنابراين در رستوران‌ها، اماكن تفريحي و حتي كنفرانس‌ها افراد ذكور از خانواده‌ها جدا مي‌نشينند. در محيط‌هاي كاري نيز زنان به‌سختي مي‌توانند با مقامات يا سياستمداراني كه اغلب مرد هستند ارتباط برقرار كنند.  همين سياست‌هاي سختگيرانه نسبت به جداكردن زنان از مردان بسياري از كارفرمايان را ترغيب مي‌كند تا از به‌كارگرفتن زنان منصرف شوند. شركت‌ها و آژانس‌هاي دولتي در عربستان سياست جدايي بين زن و مرد را رعايت مي‌كنند به استثناي شركت بزرگ و  نفتي آرامكو يا بعضي از شركت‌هاي خارجي. به زنان سعودي اجازه ورود به استاديوم‌هاي ورزشي داده نمي‌شود. براي نخستين بار يك هفته پيش بود كه در جريان جشن‌هاي هشتادوهفتمين سالگرد تأسيس عربستان به زنان اجازه ورود به ورزشگاه‌ها داده شد.

مسكن و كار 

گروه‌هاي مدافع حقوق بشر مي‌گويند هيچ تحريمي براي اين نيست كه زنان املاكي را بخرند يا اجاره كنند اما اگر همراه يك زن مردي نباشد انجام چنين كاري برايش دشوار خواهد بود. دولت عربستان سعي مي‌كند زنان را ترغيب كند وارد بازار كار شوند. مقامات دولتي محدوديت‌هاي كار زنان را در قانون برطرف كرده‌اند. كما اينكه درخواست‌هاي رسمي ديگري را لغو كردند كه زنان را وامي‌دارد براي كار‌كردن از ولي‌شان اجازه بگيرند. اما بعضي از صاحبكاران هنوز اجازه ولي را شرط مي‌كنند و كسي هم به آنها كاري ندارد.

زنان سعودي اخيرا سعي كرده‌اند نقش‌هايي را برعهده بگيرند كه تا پيش از اين در انحصار مردان بود. مثل كار در تجارتخانه‌ها و نظارت بر پروازها يا مراكز تماس فوري و ضروري. اما اكثر رؤساي اجرائي شركت‌ها و مؤسسات و مقامات دولتي از مردان هستند.

ورزش