خداحافظی با کامنت

روزنامه شرق نوشت: بسیاری از مطرح‌ترین سازمان‌های رسانه‌ای جهان در حال بستن بخش کامنت‌های آنلاین خود هستند و دلیل آن را مزاحمت‌های آنلاین، هزینه‌های بالای تعدیل کامنت‌ها‌ و نگرانی‌های حقوقی عنوان کرده‌اند. «مجمع جهانی دبیران و سردبیران» که زیرمجموعه «انجمن جهانی روزنامه‌ها» به‌شمار می‌رود، در پیمایشی که انجام داده به این نتیجه رسیده است که تصمیم برای بستن بخش کامنت‌ها، هنوز از جانب اکثر سازمان‌های خبری در وضعیتی آزمایشی است و تعداد کمی از آنها این تصمیم را اجرائی کرده‌اند.

طبق آخرین گزارش مجمع جهانی دبیران و سردبیران درباره کامنت‌های آنلاین، تاکنون رسانه‌هایی مثل «رادیوی ملی آمریکا» (ان‌پی‌آر)، شبکه خبری و رسانه‌ای «وِرج»، روزنامه «تورنتو استار» و مجله «پاپیولار ساینس» به این نتیجه رسیده‌اند که هزینه‌های بخش کامنت‌های آنلاین مطالبشان ارزش این‌همه دردسر را ندارد و بهتر است آن را ببندند. از سال ٢٠١٣ تاکنون، بسته‌شدن بخش کامنت‌های آنلاین درگاه‌های رسانه‌های جریان اصلی در اینترنت، یکی از مهم‌ترین تغییرات محیط انتشار آنلاین محتواهای رسانه‌ای بوده است. از آن سال به‌بعد، منابع مالی تحریریه رسانه‌ها زیر فشارهای بی‌سابقه بوده‌اند و شور و حرارت بحث‌های آنلاین به‌طور چشمگیری افزایش یافته و تحریریه‌هایی را با چالش‌هایی واقعی مواجه کرده است که تلاش می‌کنند بخش کامنت‌های خود را که بالقوه می‌توانند به برند رسانه‌ها آسیب برسانند مدیریت کنند. از سوی دیگر، طی گذشت زمان، مخاطبان بیش‌ازپیش اخبار خود را از پلتفرم‌های اجتماعی، به‌ویژه از فیس‌بوک می‌خوانند و این امر تحریریه‌ها را وادار کرده خود را با استراتژی‌های مشخص مربوط به درگیرشدن با مخاطبان سازگار کنند و این کار متعاقبا فشار بسیار بیشتری را روی منابع مالی وارد آورده است.

تحقیق سال ٢٠١٦ «مجمع جهانی دبیران و سردبیران» در پی این بود که مشخص کند آیا بستن کامنت‌ها در وب‌سایت‌های آنلاین بهترین راه برای مدیریت مسئله است. در دورانی که مسئله بر سر درگیرشدن با اخبار و مطالب است، این تحقیق این سؤال را پیش کشیده که خطرات انتقال مخاطبانی که به‌سختی به دست آمده‌اند به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی چیست؟‌ با درنظرگرفتن تأثیر مسموم و برند‌خراب‌کنِ کامنت‌های آتشین و تحریک‌کننده، این تحقیق این سؤال را مطرح کرده که آیا بخش کامنت‌های مطالب رسانه‌ها ارزش سرمایه‌گذاری دارد و این بخش چه فوایدی خواهد داشت؟ آیا راهی هست که بشود فضای کامنت‌گذاری مؤدبانه و سازنده‌ای به وجود آورد؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤالات و انجام این تحقیق، در مدت سه ماه با ٧٨ سازمان خبری در ٤٦ کشور جهان مصاحبه کرد و پیمایشی آنلاین در این زمینه به عمل آورد.

طبق یافته‌های این تحقیق، شواهدی در دست است که سازمان‌های مطرح رسانه‌ای بخش کامنت‌های خود را بسته‌اند و گفت‌وشنودها را به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی؛ مثل فیس‌بوک منتقل کرده‌اند. با وجود این، ٨٢ درصد از این رسانه‌ها در پیمایش عنوان کرده‌اند که هنوز خوانندگان خود را دعوت می‌کنند که در وب‌سایتشان کامنت بگذارند. با اینکه بسیاری از آنها با بی‌میلی این کار را انجام می‌دهند و از کیفیت کامنت‌هایی که دریافت می‌کنند خشنود نیستند، اما بیش از نیمی از آنها کامنت‌گذاشتن را برای همه مطالبشان آزاد گذاشته‌اند.

مطالعات نشان می‌دهد که بستن بخش کامنت‌ها با شدتی بیش‌ازپیش مدنظر قرار می‌گیرد و در مواردی هم عملی شده است. دلیل این تصمیم، لحن توهین‌آمیز و کیفیت ضعیف کامنت‌ها و همچنین نگرانی از بابت هزینه تعدیل و متعادل‌کردن کامنت‌ها و مسئولیت حقوقی‌شان و نبود کارایی در آنهاست. رسانه‌ها برای تعدیل‌کردن کامنت‌های نامناسب، راه‌حل ساده‌ای را در پیش گرفته‌اند، به این صورت که کارکنانی را برای تعدیل کامنت‌ها و اطمینان از اینکه نظرات خوانندگان در کامنت‌ها مؤدبانه است، استخدام می‌کنند، اما مسئله اینجاست که در بسیاری از موارد، مخصوصا مطالبی که مورد حمله اینترنتی قرار می‌گیرند، تعداد کارکنان برای تعدیل کامنت‌ها کافی نیست و به‌خدمت‌گرفتن کارکنان بیشتر، هزینه‌های رسانه را افزایش می‌دهد. در نظرسنجی مجمع جهانی دبیران و سردبیران، مشخص شد که ٦٥ درصد رسانه‌ها اعلام کرده‌اند ژورنالیست‌هایشان مورد حمله یا آزار آنلاین قرار گرفته‌اند. تنها ١٨ درصد آنها گفته‌اند که این اتفاق برای کارکنانشان رخ نداده است.

بیشتر سازمان‌های خبری در پیمایش مجمع جهانی دبیران و سردبیران گفته‌اند که کامنت‌ها مهم هستند به این دلیل که «باعث افزایش مباحث می‌شوند» (٥٣ درصد)، «فکر‌ها و کمک‌هایی را برای مطالب آینده فراهم می‌کنند» (٥٣ درصد) و «به تنوع عقاید کمک می‌کنند» (٤٧ درصد).

در عین اینکه مطالب مربوط به صفحه یادداشت‌ها و نظرات بیشترین کامنت را دریافت می‌کنند (٢٣ درصد) و مقالات تحلیلی باکیفیت‌ترین عکس‌العمل‌ها را می‌گیرند (٢٦ درصد)، موضوعاتی که بیشترین احتمال دریافت کامنت‌های آتشین و تحریک‌آمیز را دارند در مناطق جغرافیایی مختلف متفاوت است: در اروپا موضوع مهاجرت در رتبه اول قرار دارد، در آفریقا موضوع سیاست و نژاد چنین است، در آمریکای‌جنوبی موضوع سیاست و در آسیا و خاورمیانه موضوع سیاست و مذهب و تقریبا هر موضوعی می‌تواند در آمریکای شمالی اظهارات آتش‌افروزانه‌ای به راه بیندازد.  همچنین این مطالعه نشان داده است که قوانینی خاص که به مسئولیت کامنت‌های خوانندگان و سخنان نفرت‌افکنانه می‌پردازند، در حال پیدایش و تقنین است. تفسیرهای متفاوت از «آزادی بیان» در هر اجتماع و محدودیت‌های آن و سطح توسعه دموکراتیک کشورها، بر شیوه مدیریت کامنت‌ها در سازمان‌های خبری تأثیر می‌گذارد. با درنظرگرفتن انتقال کامل کامنت‌گذاری به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، بسیاری نگران این هستند که مسائل ذاتی کامنت‌گذاشتن نه‌تنها از بین نروند، بلکه مسائلی اضافی نیز به آنها افزوده شود؛ مسائلی همچون ازدست‌رفتن ارتباط خوانندگان با مطالب و داده‌ها، فقدان کنترل بر کامنت‌ها و شاید امکان تداوم کامنت‌ها در آینده.  تعداد انگشت‌شماری از سازمان‌های خبری از جمله «نیویورک‌تایمز» و روزنامه پاکستانی «داون» این توانایی را دارند که با سرمایه‌گذاری دائم روی تعدیل‌کردن کامنت‌ها و تجمیع مزیت‌ها – نه‌فقط از نظر وفاداری مخاطب، بلکه از نظر درآمد تجاری - یک گروه از مخاطبان را برای کامنت‌گذاری پرشور و سازنده حفظ کنند.  با همه این حرف‌ها، بسیاری از سازمان‌های خبری هنوز در وب‌سایت خود دست از کامنت برنداشته‌اند. آنها در جست‌وجوی راه‌های متفاوتی برای درگیرشدن و دریافت کامنت‌های خوانندگان خود هستند و برای این کار، تلاش‌های زیادی را انجام می‌دهند که نمونه‌هایی از آنها عبارتند از: تجدیدنظر در مأموریت خود و تبدیل‌کردن کامنت‌گذاری به یک اولویت؛ کاهش تعداد مطالبی که کامنت‌گذاشتن برای آنها آزاد است؛ تعدیل سخت‌گیرانه‌تر و متمرکز‌تر کامنت‌ها و تشویق رفتار خوب کامنت‌گذاران؛ جست‌وجوی مستمر راهکارهای فنی بهتر؛ ایجاد یک گروه از کامنت‌گذاران و واردکردن کامنت‌ها به درون مطالب.