همواره سهم خطای انسانی در تلفات جاده ای کشور را بین 60 تا 80 درصد اعلام کرده اند اما شریعتمداری وزیر صنعت، در دستور تازه ای اعلام کرده که کمیته ای برای بررسی سهم خودرو در تلفات جاده ای تشکیل شود.

دکتر غلامعلی بهزادی| استادیار دانشگاه- کارشناس راه و طرح‌های ترافیکی

تلفات جاده‌ای مثلثی با 3 ضلع است؛ خودرو، انسان، جاده. به صراحت می‌توانم بگویم که هیچ کس نمی‌تواند عدد و رقم دقیقی از تلفات جاده‌ای کشور ارائه دهد. عادت کردیم همه چیز را به راحتی به خطای انسانی ربط داده و قائله را ختم کنیم. درباره کاهش تلفات انسانی مطالعات زیادی در دنیا انجام شده است. برای هر کشوری با توجه به راه‌سازی اش راهکار کاهش تلفات جاده ای متفاوت است.

در مورد کشور ما اما، تلفات جاده ای داستان دیگری دارد. به طور کلی می‌توان گفت که اگر اتفاقی برای مثال در آزادراه قم-اصفهان بیفتد، به خاطر اینکه اکثر استانداردهای راهسازی در این آزادراه رعایت شده، انگشت اتهام بیشتر به سوی خطای انسانی می‌رود. در مورد جاده ای مثل هراز اما داستان فرق می کند. این جاده یکی از پر تلفات‌ترین جاده های کشور است و بیشترین سهم را در تلفات جاده ای دارد. آیا در این مورد هم می‌توان انگشت اتهام را به سوی خطاهای انسانی گرفت؟

یک مثال ساده می زنم. در جاده کرج- چالوس میانگین سرعت وسایل نقلیه کمتر از جاده سلفچگان-اراک است اما تعداد تصادف‌های ثبت شده در جاده کرج- چالوس، 7 برابر سلفچگان- اراک است.
مثال بعدی می‌تواند ورودی آزادراه تهران- پردیس باشد. در ابتدای این آزاد راه، سرعت مجاز وسایل نقلیه، 110 کیلومتر اعلام شده و در کمتر از چند متر ناگهان به 80 کیلومتر در ساعت کاهش پیدا می کند. این تغییر ناگهانی سرعت منطقی نیست و اتفاقات ناشی از آن نباید به پای خطای انسانی نوشته شود.

موضوع بعدی اما، ضلع خودرو در مثلث تلفات جاده‌ای است. امنیت خودرو اگرچه نمی‌تواند تعداد تصادف‌ها را کاهش دهد اما می تواند تعداد تلفات را به طرز قابل کمتر کند. در کشورهای توسعه یافته، از وسیله نقلیه در جهت کاهش تعداد تلفات جاده‌ای استفاده می شود؛ با این رویکرد که وسیله نقلیه حتی خطای انسانی را هم کاهش می دهد. برای تفهیم این موضوع، خودرویی را در نظر بگیرید که هنگامی که سنگینی چشم‌های راننده را حس می کند، به صندلی او ارتعاش وارد می کند.

درواقع با پیشرفت در صنعت خودرو، نه تنها تاثیر ضلع خودرو کم می شود، بلکه می توان تاثیر ضلع خطای انسانی را کم به طرز چشمگیری کمتر کند. به عقیده نگارنده، این پیشرفت در صنعت و بکارگیری تکنولوژی می تواند 50 تا 60 درصد تلفات جاده ای کنونی کشور را کاهش دهد.