زنان غایب بهشت/ شهردار تهران در انتصابات جدیدش برای هیچ زنی حکم نزد

روزنامه شرق نوشت: شهردار تهران برای ٩ مرد دیگر حکم صادر کرد.

٢٠ روز از شهردارشدن محمدعلی نجفی در تهران می‌گذرد و او در این مدت برای پنج معاون، یک مدیرکل، شش شهردار منطقه و همچنین مدیرعامل و سردبیر مؤسسه مطبوعاتی همشهری حکم صادر کرد. وجه اشتراک همه ١٣نفری که در این مدت از شهردار جدید تهران حکم مسئولیت گرفته‌اند، مردبودن آنهاست و هیچ زنی تا این لحظه به حکم شهردار مسئولیتی در شهر نگرفته است.

نجفی که پیش از این حکم چهار معاون خود را صادر کرده بود، صبح روز گذشته نیز در احکام جداگانه‌ای، معاون هماهنگی امور مناطق، رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران و شهرداران مناطق ٤، ٩، ١٢، ١٣، ١٥ و ٢١ تهران را صادر کرد.

او در این احکام «حسن رباطی» را به‌عنوان معاون هماهنگی امور مناطق و «امین عارف‌نیا» را به‌عنوان مشاور شهردار تهران و رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران منصوب کرد. رباطی دارای مدرک کارشناسی‌ارشد مدیریت شهری است و پیش از این، مشاور وزیر کشور در امور شهرداری‌ها، معاون امور مناطق شهرداری تهران، شهردار مناطق ١٤، ١٦ و ١٨ تهران، فرماندار ورامین، شهرکرد و شهرری و مدیرعامل شرکت جهانگردی و گردشگری بوده است. عارف‌نیا نیز پیش از این مشاور وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و از سوابق او می‌توان به ریاست مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراث فرهنگی و مدیریت کل حوزه ریاست، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اشاره کرد.

بر اساس احکام صادرشده از سوی نجفی، «حسینی‌نوکنده» به‌عنوان شهردار منطقه ٤، «سیدعلی مفاخریان» به‌عنوان شهردار منطقه٩، «پیمان حسین‌محسنی» به‌عنوان شهردار منطقه ١٢، «مرتضی رحمان‌زاده» به‌عنوان شهردار منطقه ١٣، «وحیدرضا انارکی‌محمدی» به‌عنوان شهردار منطقه ١٥ و «حسن رحمانی» به‌عنوان شهردار منطقه ٢١ تهران منصوب شدند.

همه این شهرداران مناطق، پیش از این و در دوره شهردار قبلی تهران، در مناطق دیگر قائم‌مقام شهرداری بوده‌اند. بُعد مثبت این انتصاب‌ها، باتجربه‌بودن این شهرداران جدید مناطق و همچنین سابقه حضورشان در بدنه شهرداری است. محمدعلی نجفی علاوه بر این، روز گذشته در حکمی حمیدرضا قالیباف را به‌عنوان مشاور شهردار و سرپرست حراست کل شهرداری تهران منصوب کرد.

صدور این احکام در حالی است که هم در وعده‌های انتخاباتی و هم در روزهای پس از انتخابات، منتخبان شورای شهر تهران همیشه از لزوم برگزیدن تعدادی از مدیران زن برای مدیریت شهری سخن گفته‌اند. با‌این‌حال، آنچه تا این لحظه رخ داده است، برخلاف وعده‌های پیشین بود.

بر اساس برخی آمارها، در حدود ٥٠ شهر بزرگ جهان در گوشه‌وکنار کره خاکی از خاورمیانه تا اروپا، از آمریکای شمالی تا شرق آسیا و همین‌طور قاره آفریقا، مسئولیت شهرداری به دست زنان سپرده شده است. بغداد، پایتخت کشور همسایه ما عراق و پاریس، مادرید و بارسلون در اروپا، توکیو در ژاپن و واشنگتن در آمریکا، از شهرهایی هستند که همین الان شهرداران زن آنها را مدیریت می‌کنند. در تهران اگرچه لیست امید ٢١ کرسی شورای شهر را با عنوان اصلاح‌طلبی به دست گرفته‌اند؛ اما هنوز از انتصاب حتی یک زن به‌عنوان مدیر شهری خبری نشده است.

به‌جز این، آن‌طور که اعضای شورای شهر تهران در روزهای گذشته مطرح کرده‌اند، حتی نسبت به سن‌و‌سال تعدادی از معاونان منصوب‌شده از سوی محمدعلی نجفی هم معترض هستند.

موضوعی که روز گذشته شهردار تهران در حاشیه افتتاح نمایشگاه عطر سیب در جمع خبرنگاران و در پاسخ به این پرسش که نظر شما درباره به‌کارگیری سه معاون بازنشسته در شهرداری و اعتراض تعدادی از اعضای شورای شهر چیست، گفت: «دراین‌باره بعدا اظهارنظر خواهم کرد».

در همین حال، روز گذشته ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران، در گفت‌وگویی با «شرق» در این رابطه، این‌طور توضیح داد: «چالش‌های شهر تهران عمیق و زیاد است و به‌حدی پیچیدگی در لایه‌های پنهان مدیریت شهری زیاد است که فرصت آزمون و خطا را از شهردار تهران می‌گیرد و او به خود اجازه ریسک‌کردن نمی‌دهد؛ اما می‌شود در خط دوم مدیریتی از زنان و جوان‌ترها استفاده کنیم و برای آنها مشاوران و معاونان باتجربه برگزینیم تا از بحران فعلی عبور کنیم. این را هم باید در نظر داشته باشیم که این بسیار رنج‌آور است که در کشور از خلاقیت و نوآوری زنان و همچنین جوانان ما استفاده نشود که آنها یا مجبور به مهاجرت بشوند یا افسردگی و دلزدگی سراغشان بیاید».

از سویی دیگر، این احکام جدید از سوی شهردار تهران در شرایطی صادر شده است که روز گذشته اعضای شورای شهر تهران با نجفی در یک جلسه غیررسمی و غیرعلنی حاضر شدند، تا در رابطه با همین موضوع؛ یعنی سپردن امور شهرداری به نیروهای جدید، مذاکره کنند. اگرچه شرح کامل و مفصلی از آنچه در این جلسه گذشتف بیرون نیامد؛ اما آن‌طور که برخی از اعضا اعلام کردند، محوریت اصلی بحث و تبادل‌نظر پیرامون استفاده از پتانسیل زنان و جوانان در شهرداری بوده است.

به‌عنوان مثال، علی اعطا، سخنگوی شورای شهر پنجم تهران، در رابطه با همین مسئله در اظهارنظری اعلام کرد: «ازجمله مواردی که در جلسه با شهردار مطرح شد، تأکید مجدد اعضای شورا بر استفاده از جوانان و بانوان در مدیریت شهری بود». الهام فخاری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، نیز درباره جزئیات جلسه نجفی با اعضای شورای شهر گفت: «اعضای شورای شهر درباره انتصاباتی که هفته گذشته از سوی شهردار تهران انجام شد، به گفت‌وگو با شهردار پرداختند و درباره بهره‌گیری از ظرفیت زنان و جوانان نیز پیگیر مطالبات خود از شهردار تهران شدیم».

در روزهای گذشته کمپین‌ها و کارزارهایی برای تحقق وعده سپردن بخشی از مسئولیت مدیریت شهری به زنان نیز در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد و افراد فعال در این کارزارها از لزوم انتخاب چند شهردار منطقه از بین زنان توانمند تأکید داشتند.

تلاش‌ها برای سپردن برخی مسئولیت‌ها به زنان فقط به مدیریت شهری خلاصه نمی‌شود. بلافاصله بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری امسال نیز بحث و گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال یا امکان انتخاب وزیر زن مطرح شد، اما در نهایت به نتیجه نرسید و رئیس‌جمهور هیچ وزیر زنی را برنگزید، هرچند او در روز معرفی کابینه جدید خود به مجلس در سخنانی اعلام کرد: «خیلی تمایل داشتم سه وزیر زن انتخاب کنم، گزینه‌ها هم مشخص بود، اما نشد»، اما خود حسن روحانی یک هفته پس از انتخابات در ضیافت افطار با فعالان حوزه زنان و خانواده ‏در سخنانی این‌طور گفت: «بانوان برای حضور ‏در عرصه‌های مدیریتی، باید تلاش بیشتری کنند، همان‌گونه که در علم، تحقیقات و مسائل سیاسی، ‏حضورشان در جامعه، حضوری خوب و چشمگیر بوده است. در مسائل سیاسی و انتخابات، بانوان حضوری پرشور دارند و در ایام انتخابات ‏ما در هر شهری که حضور پیدا می‌کردیم، حداقل نیمی از شرکت‌کنندگان در سخنرانی‌ها از بانوان بودند. امروز زنان نسبت به سرنوشت خود، حساس هستند و به‌خوبی تلاش می‌کنند، اما ‏برای حضور در رده‌های مدیریتی، باید تلاش بیشتری کرد. مشخص است خانمی را که در رده‌های ‏مدیریتی نبوده، نمی‌توان یک‌مرتبه در یک رده بالایی از مدیریت قرار داد، بلکه باید قدم‌به‌قدم گام ‏برداشت. امروز زنان کشور، گام بلندی را برای تعالی و دردست‌گرفتن امور ‏برداشته‌اند که البته باید با حوصله بیشتر این مسیر طی شود، موانع و مشکلات پیش‌رو قرار دارند، اما ‏این موانع برداشته خواهند شد».

در این مدت برخی تحلیلگران بر این باور بودند این بخش از گفته‌های رئیس‌جمهور که تأکید کرد: «خانمی را که در رده‌های ‏مدیریتی نبوده، نمی‌توان یک‌مرتبه در یک رده بالایی از مدیریت قرار داد» را می‌توان از جمله دلایل عدم انتخاب وزیر زن برشمرد، اما در این شرایط پرسش این است که زنان بالاخره در چه زمینه و عرصه‌ای امکان آزمودن توان مدیریتی خود و کسب تجربه را برای رسیدن به رده بالای مدیریتی باید کسب کنند؟

در شرایطی که نه در سمت وزارت از آنها استفاده می‌شود، نه هیچ استانداری از میان آنان برگزیده می‌شود و برای صدور حکم فرمانداری برای زنان نیز محدودیت‌های پرشماری وجود دارد و حتی در جایی مانند شهرداری نیز که امکان استفاده از توان مدیریتی و دانش و تجربه و سلیقه زنان است از آنان استفاده نمی‌شود، چه زمانی قرار است از پتانسیل زنان در رده‌های مدیریتی استفاده شود؟

این در شرایطی است که در روزهای اخیر از گوشه‌وکنار کشور و حتی از استان‌هایی که پسوند محرومیت به نام آنها سنجاق شده است، خبرهای زیادی از انتخاب زنان به‌عنوان رئیس شورا، دهیار، شهردار یا بخشدار منتشر شده است، اما در جایی مانند تهران هنوز هیچ خبری در این زمینه نیست.

البته پایتخت ٢٢ منطقه دارد و طبیعتا شهردار باید برای ٢٢ نفر حکم شهرداری منطقه صادر کند. تا این لحظه احکام شش نفر صادر شده است، باید منتظر ماند و دید آیا در روزهای آتی برای این مناطق از بین زنان کسی برگزیده می‌شود یا خیر.

ماجرای انتخاب‌نکردن مدیر و شهردار زن برای شهری مانند تهران در شرایطی رخ می‌دهد که کمتر از یک سال پیش محمدباقر قالیباف با صدور حکمی نرگس معدنی‌پور را به‌عنوان شهردار منطقه ١٣ تهران برگزید. او اولین زنی بود که قالیباف حکم شهرداری منطقه را برایش صادر کرد.

بر اساس آمارها و اظهارنظرهای رسمی مسئولان، بخش عمده بدنه حامی و رأی‌دهندگان به لیست امید در تهران و دیگر شهرهای بزرگ، زنان و جوانان بوده‌اند و طبیعتا بخشی از انتظارات و خواسته‌های آنها انتخاب مدیرانی از جنس خودشان برای مدیریت شهری است. بااین‌حال تا اینجای کار هنوز از تحقق این انتظار برای بدنه حامی جریان اصلاح‌طلبی که با رأی خود مدیریت شهری کنونی را برگزیدند خبری نشده است.