نقدی بر ویرایشِ عجیب کتاب های درسی / از ویرگول های نابه جا تا "ماده بین یاخته ای"!

                                                                                                                                  *مهرداد خسروی جاسبی

اشاره: یادداشت زیر را پدر یک دانش آموز برای اندیشکده آموزش و پرورش عصر ایران فرستاده است. عصر ایران این متن را منتشر و از دیدگاه های دیگر و توضیح دست در کاران مورد اشاره استقبال می کند:

اینجانب پدر یک دانش آموز دهم هستم که امسال به رشته تجربی رفته و در آن مشغول تحصیل است. بنده به شدت به ویرایش هایی که در کتابهای درسی دانش آموزان انجام شده است، انتقاد دارم و خواهشمندم این موضوع از طریق آن رسانه محترم، مطرح و پیگیری شود.

پیرو تغییرات و ظاهراً اصلاحات ویرایشی که در کتاب های تخصصی علوم پایه علی الخصوص کتاب زیست شناسی انجام شده است، دانش آموزان و حتی اساتید و معلمان نیز دچار سردرگمی و اشتباه شده اند. ویرایش ها بسیار ناکارآمد و غیر اصولی است. انتخاب های انجام شده به شدت غیر حرفه ای و گنگ و نزدیک به هم است. تا جایی که اساساً تسلط معلم در کلاس، روی کتاب و مطالب آن کم شده است و مایه خنده و تمسخر دانش آموزان قرار می گیرند.

این کار بنیادین، بدون کوچک ترین کارشناسی انجام شده و متاسفانه روی آن نیز به شدت پافشاری می گردد.

اگر کتاب زیست دهم را ورق بزنید بسیار اشکالات نگارشی پارسی می بینید: ویرگول های نا بجا، نقطه گذاری غلط، عبارات ثقیل و نوشتارهای گنگ و غلط انداز ... و بی آن که به اصلاح و ویرایش این موارد وقعی گذارده شود، به معادل سازی عبارات و اصطلاحات تخصصی چنگ انداخته شده است!

به عنوان نمونه می توان به ترکیب "ماده بین یاخته ای" اشاره نمود که در آن، کلمه "بین" یک کلمه عربی است و بهتر بود بجای آن از "میان" استفاده می شد. جالب تر (یا در واقع وحشتناک تر) این که عبارت دیگری نیز به "میان یاخته" همسان سازی شده است و حال آنکه دانش آموزان به راحتی بین این دو عبارت دچار سردرگمی و تشویش میگردند.

یا نمونه دیگر این که دانش آموزان دهم، 3 سال است که با واژه اسمز آشنایی یافته اند و به راحتی با شنیدن این واژه کل موضوع تراوایی را، در یک لحظه مجسم می کنند.

در کتاب دهم این واژه را به "گذرندگی" همسان سازی نموده اند! حال آنکه دانش آموزان طی این سه سال با واژه اسمز ارتباط ذهنی برقرار کرده اند. از طرفی گذرندگی در درس های دیگر نظیر الکترومغناطیس و الکتریسیته نیز کاربرد دارد و استفاده شده است. اساساً آیا بهتر نبود که این واژه را از همان کتاب هفتم اصلاح میکردند و به تدریج به این پایه می رساندند؟! اگر دانش آموزان از همان ابتدا این واژه ها را بشنوند و با آن انس بگیرند، قطعاً درد سر کمتری را متحمل خواهند شد.

و نیز نمونه دیگر آنکه "اکو کاردیو گرافی" را پژواک نگاری معنی کرده اند حال آنکه اساسا واژه "پژواک نگاری" با "سونوگرافی" هم معنی تر است! این نشان از آن دارد که ویرایشگر، یا معنی کاردیاک را نمی دانسته یا به سونوگرافی مسلط و آگاه نبوده است و این یعنی همان «ناکارشناسی» که ابتدا عرض کردم.

از همه اینها که بگذریم، این عجله و به هم ریختگی که باعث ایجاد اشکالات عدیده از این دست گردیده و یک کار به زعم بنده بیهوده را مشکل ساز نیز نموده است، در این برهه حساس از تحصیلات دانش آموزان انجام گردیده است بدون اینکه دغدغه این بچه ها و خانواده های آنها مد نظر قرار گیرد! از نظر بنده این دشمنی یی است که با علم روز دنیا می شود. این پالایش نیست، آلایش است! شما را به خدا پیگیری کنید و جلوی این سقوط را بگیرید. این افراط و تفریط که در علوم مختلف میشود، حاصلی جز سرافکندگی برای نظام آموزشی نخواهد داشت.

به مجلس بگویید! به ریاست محترم جمهور برسانید! به همه بگویید تا بدانند که این مشکل من تنها، به عنوان یک پدرِ نگران آینده فرزندش نیست، این زیاده روی بی مورد در ایرانی سازی غلط علوم مختلف است! هر چه نقاط مشترک ما با جهان علم و دنیای بیرون این مرزها کمتر شود، آگاهی و باروری علمی مملکت، کمتر و عقب ماندگی علمی ما در دراز مدت بیشتر خواهد شد.
 
 خواهشمندم این موارد را به طور جدی بررسی بفرمایید. آینده مملکت و نسل جوان چیزی نیست که بتوان به راحتی و با این کج سلیقگی ها، آن را دچار آشفتگی و تخریب نمود.

_{*مخاطبان محترم و علاقمندان به نوسازی و توسعه و تحول در آموزش و پرورش کشورمان، می توانند نظر و دیدگاه خود را درباره موضوعات و زمینه های مرتبط به نشانی andishkadeh@asriran.com ارسال کنند. با اندیشکده آموزش و پرورش عصر ایران همراه شوید.}