عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- بی ای ئی سیستمز هاوک یک هواپیمای آموزشی تک موتوره بریتانیایی است که نخستین بار در تاریخ 21 اوت سال 1974 در شهرستان تشریفاتی ساری انگلستان به پرواز درآمد. این هواپیما محصولی مشترک از شرکت صنایع دفاعی و هوافضای بی ای ئی سیستمز و همچنین کمپانی دولتی بریتیش آئرواسپیس بوده و علاوه بر آموزش، به عنوان یک پرنده جنگی ساده و ارزان برای حملات سبک نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

اصلی ترین اپراتور بی ای ئی سیستمز هاوک، نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا است اما شماری از کشور های خارجی نیز در این لیست حضور خواهند داشت. تولید هاوک نه تنها همچنان در انگلستان جریان دارد، بلکه به صورت تحت لیسانس در شرکت هوافضا و دفاعی دولتی هند با نام هیندوستان آیروناتیکس نیز ساخته می شود. این شرکت تاکنون بیش از 900 فروند از این هواپیما را به 18 اپراتور در سراسر دنیا فروخته است.

««برای مشاهده تصاویر در اندازه بزرگ روی آنها کلیک کنید»»

طراحی و توسعه

در سال 1964، نیروی هوایی سلطنتی درخواست نیاز به یک جت آموزشی جدید و سریع به منظور جایگزینی با جنگنده Folland Gnat را ارائه داد. در ابتدا جت جنگنده سپکت جگوار برای پاسخ گویی به این نیاز در نظر گرفته شد اما متخصصین به زودی دریافتند که چنین پرنده ای برای استفاده در قالب جت سریع آموزشی، بسیار پیچیده است. در نتیجه تنها چند فروند نمونه دو صندلی از Folland Gnat خریداری شد. بدین ترتیب در سال 1968، تحقیقات تازه ای در جهت طراحی یک هواپیمای ساده تر توسط گروه صنعتی هاوکر سیدلی بریتانیایی رهبری شد که به پروژه ویژه 117 مشهور بود. لازم به ذکر است که این پروژه توسط شرکت مذکور به صورت یک سرمایه گذاری خصوصی تامین می شد و انتظار می رفت که علاوه بر نقش آموزشی، توانایی های جنگی مناسبی را نیز از خود نشان دهد. عقیده بر این بود که گنجاندن قابلیت های نظامی در این هواپیما، می تواند منجر به ارتقا پتانسیل های فروش صادراتی آن شود. در پایان سال، هاوکر سیدلی طرح پیشنهادی خود را به وزارت دفاع انگلستان ارائه داد و در اوایل سال 1970 هم نیروی هوایی سلطنتی برنامه ریزی های لازم در راستای آموزش مربی های جدید برای پرواز با هواپیمای پیشنهادی را آغاز کرد. در نهایت قرار داد اصلی 175 فروند هواپیما در مارس 1972 امضا شد.

در ادامه نمونه اولیه ای که XX154 نام گرفت، نخستین پرواز آزمایشی خود را در تاریخ 21 اوت 1974 انجام داد. در این پرواز که 53 دقیقه طول کشید، هواپیما توانست به ارتفاع 20،000 فوتی دست یابد. نخستین نمونه صادراتی (هاوک 50) نیز در تاریخ 17 مه سال 1976 پرواز کرد. جالب است بدانید این نمونه به طور اختصاصی برای هر دو منظور آموزش پیشرفته و جنگنده سبک وزن طراحی شده است. در سایر مدل هایی که بعد تر از هاوک ساخته شدند، می توان شاهد پیشرفت هایی از جمله افزایش برد، موتور های قوی تر، طراحی مجدد بال ها و محفظه داخلی، سیستم راداری، دید در شب و همچنین جی پی اس بود. در سال 1981 مشتقی دیگر از هاوک توسط نیروی دریایی آمریکا به عنوان هواپیمای آموزشی جدید این سرویس به خدمت گرفته شد.

از نقطه نظر طراحی بی ای ئی سیستمز هاوک یک هواپیمای آموزشی پیشرفته است که به کابین خلبان دو نفره مجهز بوده و نیروی محرکه آن توسط یک موتور توربوفن تامین می شود. برخلاف جت های آموزشی قبلی که در خدمت نیروی هوایی سلطنتی انگلستان بوده است، این مدل تنها هواپیمایی است که اختصاصا برای اهداف آموزشی طراحی شده و در عین حال هزینه های مربوط به نگه داری آن بسیار پایین است. اغلب خلبانان هاوک را به خاطر چابکی منحصر به فردی که دارد، تمجید می کنند.

طراحی بدنه اصلی هواپیما مقداری با دیگر رقبا تفاوت دارد، برای مثال بین دو صندلی موجود در کابین خلبان می توان تفاوت ارتفاع مشاهده کرد. گفته می شود که این تفاوت سبب فراهم آمدن میدان دید بهتر خواهد شد. از طرفی کابین خلبان مجهز به صندلی پران Martin-Baker Mk 10B zero-zero نیز بوده که با فرمان خلبان صندلی را به بیرون از اتاقک پرتاب می کند. در طول توسعه هواپیما، هاوکر به منظور کاهش مصرف سوخت موتور و همچنین افزایش ضریب اطمینان این پرنده آموزشی- نظامی با رولز رویس؛ شرکت خودروسازی بریتانیایی وارد همکاری تنگاتنگ شد. بدنه هواپیما بسیار مستحکم و با دوام طراحی شده و می تواند در ماموریت ها و یا تمرین های دشوار به خوبی مقاومت کند. یک توربین گاز به عنوان واحد نیروی کمکی نیز درست در قسمت بالایی موتور مستقر شده است.

هاوک به منظور حمل سلاح های مختلف نیز بهینه سازی شده است که از جمله اصلی ترین آن ها می توان به توپ 30 میلی متری ADEN اشاره کرد. البته دو جایگاه مخصوص حمل سلاح زیر بال ها و 4 جایگاه مهم دیگر برای جای دهی تسلیحات و تجهیزات ضروری در نظر گرفته شده است. حتی هاوک هایی که در خدمت نیروی هوایی سلطنتی قرار دارند، از قابلیت راه اندازی موشک های هوا به هوا سایدوایندر برخوردار اند. در اوایل دهه 1990 نیز بریتیش آئرواسپیس در مورد امکان تجهیز هاوک به موشک ضد کشتی Sea Eagle تحقیقات گسترده ای انجام داد تا بتوان تاثیر آن را بر افزایش فروش نمونه های صادراتی بررسی کرد.

اپراتور ها

از جمله اپراتور های جت آموزشی- نظامی هاوک می توان به خود انگلستان، کانادا، بحرین، کویت، امارات متحده عربی، سوئیس، فنلاند، هند، اندونزی، مالزی، عربستان سعودی، زیمبابوه و عراق اشاره کرد.

انواع

Hawk T1: این مدل نسخه اصلی هاوک است که توسط نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا مورد استفاده قرار گرفت و در مجموع 175 فروند از آن به این سرویس تحویل داده شد.

Hawk T1A: این مدل نمونه اصلاح شده ای از هاوک T1 است که 89 فروند از آن تولید شد. تغییراتی در بخش جایگاه های حمل سلاح صورت گرفت و بیشتر فضای آزاد شده به سیستم محفظه سوخت هواپیما اختصاص یافت.

Hawk 50: این مدل نیز نسخه اصلی مخصوص صادرات است و کشور هایی نظیر فنلاند، اندونزی و کنیا تاکنون 90 فروند از آن را سفارش داده اند.

Hawk 60: نمونه صادراتی دیگری از هاوک بوده که در آن ظرفیت حمل سلاح افزایش یافته است. کابین خلبان دو صندلی و موتور رولز رویس Adour 861 از دیگر ویژگی های آن است. این هوایپما می تواند با سرعت 1028 کیلومتر در ساعت پرواز کند.

Hawk 100: در این مدل کابین خلبان دو صندلی داشته و دوربین مادون قرمز یکی دیگر از ویژگی های متفاوت هاوک 100 است.

Hawk 120/LIFT: نسخه ای است که توسط نیروی هوایی آفریقای جنوبی در دسامبر 1999 انتخاب شد و مجهز به موتور Adour 951 است. نسل بعدی هاوک که با اسامی 120، 127 و 128 مشخص می شوند، مجهز به بال جدید، بدنه مرکزی و جلویی هستند. این دسته تنها 10 درصد با نسل قدیمی نقاط مشترک دارند!

Hawk 127: نیروی هوایی سلطنتی استرالیا 33 فروند از این جنگنده را در سال 1997 سفارش داد که 12 فروند آن در انگلستان و 21 فروند در استرالیا ساخته شدند. موتور به کار رفته در آن Adour 871 است.

Hawk 128 (Hawk T2): جت آموزشی پیشرفته که مخصوص نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا و نیروی دریایی پادشاهی این کشور طراحی شده است. هاوک 128 به جای ابزار آلات قدیمی، مجهز به نمایشگر های مدرن ال سی دی است و از حضور موتور رولز رویس Adour 951 بهره می برد.

Hawk 132: این مدل نیز یکی دیگر از نسخه های صادراتی است و پیش تر با نام Mk. 115Y معروف بوده است. موتور به کار رفته در ساخت آن، رولز رویس Adour Mk 871 است.

Hawk 165: مدل صادراتی که توسط نیروی هوایی سلطنتی سعودی سفارش داده شده است.

Hawk 200: این مدل مجهز به کابین خلبان تک صندلی است که می تواند به عنوان یک هواپیمای جنگی سبک وزن در زمینه های مختلفی از جمله دفاع هوایی، حمل موشک ضد کشتی، حمله زمینی و حتی پشتیبانی نزدیک هوایی ایفای نقش کند.

Advanced Hawk: نسخه ای است که محصول مشترک همکاری بی ای ئی سیستمز و هیندوستان آیروناتیکس محسوب می شود.