به طور متوسط هر استان حدود 100 هزار نفر زوج نابارور دارد اگر هزینه های درمان ناباوری را بر اساس موارد اعلام شده به طور متوسط بین 20 تا 25 میلیون در نظر بگیریم، در هر استان به طور متوسط 25 هزار میلیارد تومان گردش مالی ناباروری دارد.

محمد قهرمانی کوشان - از آنجا که بسیاری از تجهیزات و داروهایی که برای درمان ناباروری در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، وارداتی است، با توجه به رشد نرخ دلار در سالهای اخیر درمان این بیماری شایع در کشورمان به یک بیماری پر هزینه تبدیل شده است. بر اساس اعلام رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور از سال 90 تا 95 هزینه های درمان ناباروری در کشورمان بیش از دو برابر افزایش یافته است.

در حال حاضر هزینه هر دوره درمان ناباروری اعم از دارو، خدمات پاراکلینیکی و اتاق عمل بسته به میزان مشکلات زوج ها بین ۲.۵ تا ۵ میلیون تومان هزینه به دنبال دارد و هر زوج برای درمان باید ۳ تا ۴ دوره درمانی را پشت سر بگذارد که بخشی از این هزینه ها مربوط به بخش تشخیص دلایل نازایی برای برخی زوج هاست.

در این شرایط جراحی های تشخیصی به زوج ها توصیه می‌شود که در کنار سونوگرافی و آزمایش های مختلف که حدود ۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد و مابقی هزینه ها در بخش درمان مربوط به داروهایی است که باید توسط زوج مصرف شود، مثل نسخه ها و داروهایی که گاهی باید سه تا چهار بار برای درمان قطعی تجویز شود. در حالیکه میزان ناباروی در کشورمان به بیش از 20 درصد می رسد می توان گفت که این بیماری با توجه به آمارهای جهانی از سطح بالایی در کشورمان برخوردار است. انچه که وزارت بهداشت اعلام کرده در کشورمان نزدیک به 3 میلیون زوج نابارور وجود دارد که بیش از 20 درصد زوج های کشور را تشکیل می دهند. اما اگر به صورت خرد بخواهیم مراحل درمان ناباروری را بررسی کنیم باید به صورت پلکانی حرکت کینم. یک زوج نابارور در اولین قدم باید تشکیل پرونده دهند. بهتر است زوج ها از حضور در مراکز خصوصی پرهیز کنند و مراکزی را برای درمان انتخاب کنند که به صورت تیمی برای درمان ناباروری اقدام می کنند. در مراکز درمان ناباروری اولین اقدام تشکیل پرونده با یک مشاور است. در مراکز خصوصی هزینه مشاوره هر جلسه بیش از 250 هزار تومان و در مراکزی که به صورت گروهی اقدام به درمان می کنند ممکن است یک مشاوره مطلوب و با کیفیت با هزینه ای نزدیک به 100 تا 150 هزار تومان انجام بگیرد. در یک اقدام ساده می توان 50 درصد هزینه ها را در گام اول کم کرد.
پس از آغاز جلسه مشاوره جلسات به طور متوسط هر دو ماه یکبار تکرار می شود که هزینه های تقریبا دقیقه ای 2 تا 3 هزار تومان است و هر زوج برای مشاوره بین 50 تا 60 دقیقه زمان می گذارند. پس از مرحله اول زوجین باید وارد مراحل علمی شوند. مراحلی که امروزه برای درمان ناباروی در نظر گرفته می شود بیشتر از تکنولوژی های روز دنیا بهره مند می شوند.

البته استفاده از این روش ها هزینه های بسیاری دارد. همچنین زوجین در خلل دوره درمان و روش های یاد شده باید نسخه های دارویی متعددی هم مصرف کنند. در دوران درمان ناباروی به طور متوسط هر یک ماه یکبار باید سونوگرافی، مامو گرافی، آزمایش های هورمونی، چک آپ کامل و ... انجام دهند که هز یک هزینه های جداگانه ای دارد.
جدول شماره یک به شرح این هزینه ها می پردازد:

نوع خدمت	قیمت
سونوگرافی	مراکز دولتی 17 هزار تومان- مراکز خصوصی 350 هزار تومان
ماموگرافی	مراکز دولتی 15 هزار تومان- مراکز خصوصی 250 هزار تومان
چکاپ کامل	مراکز دولتی رایگان تا 6 هزار تومان- مراکز خصوصی 220 تا 300 هزار تومان
آزمایش هورمونی(اندازه گیریHDL)	مراکز دولتی 48 هزار -مراکز خصوصی 640 تا 800 هزار تومان

هزینه های نامبرده هزینه های عمومی هستند که هر زوج نابارور باید آن را بپردازند اما زوجین پس از تشخصی کامل بیماری و نوع آن نیاز به درمان تخصصی دارند. در این مرحله است که بیشترین هزینه ها به افراد تحمیل می شود.

یکی از ساده ترین روش های درمانی را IUI میکرواینجکشن می دانند. میکرواینجکشن هر بار دو میلیون و IUI نیم‌میلیون تومان هزینه دارد که هر زوج به طور متوسط باید چهار بار این عمل را انجام دهد.

اما جراحی IVF، یکی از روش های پر هزینه است . معمولاً هزینه یک سیکل IVF در مراکز درمان ناباروری با قیمت مناسب 2 تا 3 میلیون و گاهی به 8 میلیون تومان می‌رسد که بسته به نوع روش و کیفیت و خصوصی یا دولتی بودن مرکز دارد. همچنین یک میلیون تومان هزینه دارو برای این زوجین است که توسط بیمه‌ها پوشش داده نمی‌شود. هر چه میزان بیماری تخصصی تر شده هزینه ها آن هم رشد تصاعدی دارند.
پس از روش IVF روش های دیگری هستند که قیمت های بسیار بالا تری را دارند. جنین اهدایی، اسپرم اهدایی و تخمک اهدایی روش های دیگری هستند که در شرایط خاص از انها استفاده می شود. در حال حاضر در تمامی شهرهای کشور مراکز ناباروری فعال هستند اگر جمعیت 3 میلیون زوج نابارور را به کل کشور تقسیم کنیم به طور متوسط هر استان حدود 100 هزار نفر زوج نابارور دارد اگر هزینه های درمان ناباوری را بر اساس موارد اعلام شده به طور متوسط بین 20 تا 25 میلیون در نظر بگیریم.

در هر استان به طور متوسط 25 هزار میلیارد تومان گردش مالی ناباروری دارد. اما تهران به دلیل بالا بودن جمعیتی که در دل خود جای داده بیش از 30 درصد جمعیت نابارور کشور را دارد به همین دلیل بیش از ده مرکز درمان ناباروری در این شهر فعال است. تحقیقات میدانی نشان می دهد که هر مرکز ناباروری به طور متوسط 100 تا 150 بیمار دائمی دارد. اگر هزینه های درمان یک بیمار را همان 20 میلیون تومان در نظر بگیریم هر مرکز روزانه 2 میلیارد در امد دارد. اما هزینه های این مراکز بسیار بالا است. برای مثال دستگاه های مورد نیاز، هزینه حقوق و دستمزد پرسنل که بیشترین بخش ان را متخصص زنان و زایمان، روانشناس، متخصص داخلی و ... در بر می گیرند.

به گفته دکتر مریم علی یاری متخصص زنان و زایمان هر مرکز ناباوری بیش از 75 درصد از درآمد خود را صرف هزینه های جاری می کند. در این میان متخصصان زنان و زایمان هستند که بیشترین سود را از جریان ناباروری از ان خود می کنند. این مراکز به دلیل وارداتی بودن تمامی تجهیزات خود هزینه قابل توجهی را برای تجهیز و حتی تعمیر و نگهداری محصولات دارند در نتیجه سود چندانی عاید انها نمی شود» دکتر محمد شورابیلی متخصص زنان و زایمان در شهر کرج می گوید« حقوق دستمزد یک متخصص ناباروی بیش از 50 میلیون در ماه است هر مرکز درمانی بیش از چهار متخصص دارد و به طور متوسط باید 150 میلیون در ماه فقط دستمزد متخصص پرداخت شود. همچنین تخصص های غدد، داخلی، پوست و ... در مراکز درمان ناباروری فعال هستند که متوسط حقوق و دستمزد آنها بین 12 تا 15 میلیون تومان است. البته این رقم در مراکز تخصصی صاحب نام به بیش از 30 میلیون در ماه هم می رسد.»

به گفته شیما کوهیار رادیولوژیست مرکز درمانی درنیان در مرکز شهر« مراکز درمانی با یک معضل جدی به نام نگهداری تجهیزات رو به رو هستند و بسیاری از دستگاه ها و تجهیزات به دلیل نبود یک متخصص از کار افتاده اند. هر دستگاه بین 200 تا 300 میلیون تومان خریداری می شود و کم نیستند دستگاه هایی که قیمت های میلیاردی دارند. راه اندازی یک مرکز درمان ناباروی بین 10 تا 15 میلیارد هزینه دارد که متوسط سود این مراکز در بهترین حالت ماهیانه 100 میلیون تومان است.»