جزیره لارک؛ نیازمند امکانات برای سکونت و گردشگری

 

در کشورهای توسعه‌یافته، بهترین، زیباترین و پیشرفته‌ترین شهرها از منظرهای گوناگون، شهرهای ساحلی و بندری هستند. به عنوان مثال، کشور ترکیه یا کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس با دارا بودن ظرفیتی مشابه ایران، بیشترین بهره را از گردشگری دریایی می‌برند و در تجارت دریایی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند.

مجموع سواحل ایران بیش از 5000 کیلومتر است که استان هرمزگان با در اختیار داشتن حدود 900 کیلومتر آن، مهم‌ترین استان ساحلی کشور محسوب می‌شود. آنچه مشهود است، در حوزه گردشگری دریایی نیازمند تدوین سیاست‌ها و رویکردهای مناسب و همچنین اراده در ایجاد زیرساخت‌ها و همچنین بازاریابی و تبلیغ این مقوله هستیم چراکه سواحل بکر و زیبای استان هرمزگان و جزایر آن برای هر فردی جذاب خواهد بود.

برای رونق گردشگری پایدار می‌توان از بومیان هر شهر یا منطقه ساحلی و حتی جزایر استفاده کرد و با تغییر نگرش، این مقوله را به عنوان یک شغل فراهم ساخت و این موضوعی است که تاکنون از آن غافل بوده‌ایم و تنها در یک یا دو منطقه استان هرمزگان به صورت جدی باعث درآمدزایی شده است.

 

بر همین اساس مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان از ساماندهی گردشگری در این استان خبر می‌دهد. محسن ضیایی می‌گوید: «هرمزگان یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری کشور محسوب می‌شود و پتانسیل بالایی در جذب گردشگران با علایق ویژه دریایی دارد.»

وی وجود جزایر کیش، قشم، هنگام، لارک، هرمز و ابوموسی را از دیگر نقاط قوت گردشگری دریایی هرمزگان عنوان می‌کند و می‌افزاید: «مسافرت به جزایر همواره برای گردشگران جذاب بوده  است و با توجه به حضور پرشمار گردشگران در استان هرمزگان برای استفاده از جاذبه‌های خلیج‌فارس متاسفانه امکانات و شرایط مطلوبی برای ساماندهی و خدمات‌رسانی وجود ندارد.»

 

رونق گردشگری در جزایر، یکی از آرزوهای دیرینه کسانی است که به اهمیت توسعه پایدار پی برده‌اند و گردشگری را محور این توسعه می‌دانند. با وجود همه تلاش‌هایی که صورت گرفته و حمایت‌هایی که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان داشت، متاسفانه هیچ فعال گردشگری در حال حاضر نتوانسته است تور گردشگری جزیره ابوموسی را راه‌اندازی کند.

با توجه به اشتیاق مردم بومی این جزیره برای پذیرایی و ایجاد شرایط بهینه در جذب گردشگر، متاسفانه فرآیند اداری طولانی برای کسب مجوز دلیل ناکامی این امر محسوب می‌شود. البته باید اذعان داشت که ابوموسی تنها یک نمونه از عملکرد ضعیف برای رونق بخش گردشگری در این جزیره بکر است و در اغلب جزایر حتی بومیان نیز از امکانات حداقلی محروم هستند. برای مثال جزیره لارک با موقعیت استراتژیک 150 خانوار و جمعیت 700 نفری امکانات زیستی مناسبی ندارد و شغل تمام اهالی این منطقه صیادی است.

محمد لاجی‌پور، رئیس شورای جزیره لارک می‌گوید: «جزیره لارک علاوه بر کمبودهای اقتصادی از کمبود امکانات آموزشی، پزشکی و فرهنگی نیز رنج می‌برد و با توجه به نبود راه مناسب یا اسکله درخور برای صیادی و همچنین مقطع تحصیلی متوسطه، جوانان و نوجوانان این منطقه مجبور به ترک تحصیل می‌شوند یا برای ادامه تحصیل به جزیره قشم عزیمت می‌کنند.»

لاجی‌پور با بیان این مطلب که تعاونی صیادان لارک بیش از 70 صیاد دارد که در دو سال اخیر به دلیل وضعیت نامناسب صید در تنگنای معیشتی قرار گرفته‌اند، می‌افزاید: «این جزیره اسکله مناسبی ندارد و اسکله موجود نیز نیازمند لایروبی است.»

رئیس شورای جزیره لارک همچنین نبود جایگاه سوخت در جزیره را از دیگر مشکلات موجود ذکر و بیان کرد: «قایق‌داران لارکی برای سوخت‌گیری باید به جزیره هرمز یا قشم بروند که این مساله دغدغه قایق‌داران است، همچنین با آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی، تعاونی قایق‌داران قشم صیادان لارکی را موظف به دریافت حواله سوخت کرده است.»

وی کمبود امکانات فرهنگی و ورزشی و نبود سالن مناسب را از دیگر مشکلات جوانان در این جزیره ذکر کرد و یادآور ‌شد: «تنها سرگرمی جوانان جزیره، فوتبال است که متاسفانه زمین قابل استفاده و امکانات ورزشی در این جزیره نیز وجود ندارد. ساکنان جزایر دیگر هرمزگان نیز به استثنای بخش کوچکی از قشم و کیش وضعیتی مشابه لارک دارند و اندر خم تامین نیازهای ابتدایی مانده‌اند.»

جزیره هنگام و هرمز را همه می‌شناسیم که با وجود تبلیغات سطحی زیادی که درباره ظرفیت‌های گردشگری این جزیره می‌شود، از بسیاری امکانات اولیه و زیرساختی محروم مانده‌اند. علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته برای آبادانی این مناطق، در این شرایط، وضعیت سایر جزایری که دارای سکنه هستند نیز قابل پیش‌بینی است.

 

یکی از سیاست‌هایی که دولت یازدهم در پیش گرفته، افزایش و توسعه مناطق آزادی و تجاری است به نحوی که هر از گاهی خبر از آزاد شدن شهر یا منطقه‌ای در همه جای کشور به گوش می‌رسد. در سفر استانی رئیس‌جمهور به استان هرمزگان، توسعه سواحل مکران مطرح شد و از آن به بعد بحث توسعه دریامحور که از تاکیدات رهبری است، توسط مسئولان مطرح شد.

تبدیل جاسک به دومین پایانه بزرگ نفتی کشور، مهم‌ترین اقدام دریامحوری بود که در سفر هیات دولت به هرمزگان مطرح شد و اکنون اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است اما نقطه قابل تامل این است که سواحل جنوب ظرفیتی بیش از این‌ها دارد.

این روزها موضوع توسعه اقتصاد دریامحور به قدری حائز اهمیت شده که از مدتی پیش به گفتمان غالب مدیران ارشد، میانی و حتی استانی تبدیل شده است. از غرب هرمزگان، یعنی گاوبندی (پارسیان) به سمت شرق که حرکت کنیم، قایق‌های صیادی و چند لنج تجاری و باری، تنها چیزهایی هستند که از دریا سهم دارند. به غیر از آن، استفاده چندانی از دریا نمی‌شود.

بحث بهره‌مندی از دریا، موضوع گسترده‌ای است که از زوایای مختلف می‌توان به آن پرداخت، اما نگاه از منظر اقتصادی و رونق‌بخشی به پسکرانه‌ها مهم‌ترین نگاه به این ظرفیت بی‌بدیل شده است. آن‌چه از بررسی وضعیت شهرها و روستاها و جزایر (‌به استثنای بخش‌هایی از کیش و قشم) برداشت می‌شود، عدم بهره‌گیری از پتانسیل دریا و سواحل در این مناطق است، چرا‌که اکنون این مناطق جزو کم‌توسعه‌یافته‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شوند.

کمبود اشتغال، امکانات رفاهی و اجتماعی، ضعف در رونق بخشی اقتصاد در مناطق ساحلی و جزایر حاکی از بی‌توجهی دولت‌ها طی سال‌های گذشته است در حالی که توسعه تجارت، صیادی، گردشگری و ورزش‌های آبی و ساحلی عمده‌ترین کارکرد مناطق مورد بحث هستند.

 

در بخش‌های مختلف گردشگری، شیلات، بنادر و سایر موضوعات مرتبط با دریا و ساحل، از دولت‌های قبل و خصوصا دولت نهم و دهم، وعده‌های متعددی به هرمزگانی‌ها داده شده اما حقیقت این است که از حرف تا عمل راه زیادی وجود دارد. تصویب طرح‌ها و ایجاد مناطق مختلف ویژه گردشگری یکی از این وعده‌هاست که عملا اقدامی برای آن صورت نگرفته و نام «منطقه ویژه گردشگری» بر دوش بخش‌هایی از استان هرمزگان سنگینی می‌کند.

با این وجود، نگاه‌های مثبت‌تری نسبت به دولت کنونی وجود دارد و مردم این دیار همواره چشم‌انتظار اقدام شایسته و عملی برای بالفعل کردن پتانسیل‌های مناطق ساحلی و جزایر هستند. بدون شک، جذب سرمایه‌گذاری داخلی یکی از اصلی‌ترین نیازهای توسعه مناطق ساحلی و دریایی است.

گردشگری، همواره یکی از منابع اصلی درآمدزایی است که این موضوع به شرط باور این حوزه و توجه به نیازهای علمی، زیرساختی، آموزشی و ... محقق می‌شود. به گفته فعالان عرصه گردشگری متاسفانه تاکنون سیاستی در این بخش به عنوان یک بخش ویژه وجود نداشته است.

مهدی شیرخانی، فعال گردشگری استان هرمزگان با اشاره به اینکه گردشگری یک صنعت است و باید آن را بخش‌بندی کرد و افزود: «قرار شد برای اولین بار، گردشگری دریایی به‌عنوان یک بخش مجزا توسط مسئولان مربوطه شناسایی شود، در حالی که تاکنون به این بخش در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با نگاه عمومی نگریسته می‌شد.»

این فعال گردشگری با اشاره به ظرفیت‌های قابل توجه استان هرمزگان در بخش ورزش‌های ساحلی و آبی، یادآوری کرد: «نگاهی که هم‌وطنان ما به دریا دارند، عیادت‌گونه است و اغلب از سفر به سواحل جنوبی یا شمالی کشور فقط تماشای آن را مدنظر دارند، در حالی که بسیاری از تفریحات ساحلی و دریایی می‌تواند پرکننده اوقات آن‌ها باشد.»

شیرخانی گفت: «از چندی پیش، بحث توسعه دریامحور در کشور مطرح شده است و نگاه به دریا به‌عنوان یک امتیاز مطلق تلقی می‌شود و اقتصاد کشور در حال پیشروی به این سمت است.» وی با مقایسه توسعه گردشگری دریایی و ساحلی در سایر کشورها با ایران، بیان کرد: «برخی مسائل داخلی نیز باعث شده است گردشگران خارجی جذب سایر کشورها و خصوصا همسایگان ما شوند.»

این فعال گردشگری تاکید کرد: «ظرفیت‌های کم‌نظیر ساحلی و دریایی در کشور وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان مناطق ویژه، واقعی و قطب گردشگری کشور مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین ضروری است تا سیاست‌ها در این زمینه به صورت تخصصی تهیه و تدوین شوند.» شیرخانی با تاکید بر اینکه حضور بخش خصوصی در توسعه گردشگری اجتناب‌ناپذیر است، تصریح کرد: «مراحل سخت و طولانی کسب مجوزهای حوزه گردشگری همواره یکی از دغدغه‌هایی است که بخش خصوصی از آن گله دارد، در حالی که مسئولان از تسهیل آن سخن می‌گویند.»

وی افزود: «حضور گردشگر و رونق هر منطقه از این طریق نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی مانند ایجاد کلوپ‌های متعدد، ایستگاه‌های نجات غریق و ... است.» شیرخانی تصریح کرد: «همواره می‌شنویم که کوهنوردان برای صعود قله‌های مختلف، به سایر کشورها می‌روند. در حالی که غواص‌هایی نیز هستند که دوست دارند بستر دریاها و خلیج‌ها را ببینند اما عدم پذیرش ریسک و وجود امکانات محدود مانع ورود آن‌ها به ایران می‌شود.»

این فعال گردشگری یادآوری کرد: «بخشی از گردشگری دریایی در ساحل اتفاق می‌افتد، اما به لحاظ فرهنگی، پذیرش اولیه در کشور ما وجود ندارد و ترس از اینکه اتفاقی برای گردشگران بیفتد، مانع کار است.» وی ادامه داد: «وجود ظرفیت‌های تجارت مانند فعالیت چند بندر بزرگ تجاری، رونق صید و صیادی در گوشه و کنار این استان و به‌تازگی رونق گردشگران دریایی، از مهم‌ترین بهره‌مندی‌های این استان در استفاده از دریاست.»

*سیدمهدی موسوی، کارشناس گردشگری و حمل‌و‌نقل