رمان «جاسوس» پائولو کوئیلو از زبان ماتا هاری در آخرین نامهاش روایت میشود.
در مقدمه کتاب آمده است: «ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ که فرابرسد، یک سده از مرگ پرسشبرانگیز ماتا هاری، سپری شده است. سرگذشت پرفراز و نشیب این زن که به اتهام جاسوسی علیه فرانسه در برابر جوخه اعدام ایستاد، چه در چند پاراگراف صفحهای از ویکیپدیا و چه در زندگینامهای چندصد صفحهای، تکاندهنده، شگفتانگیز، انگیزهبخش و فراموشنشدنی است.
... پائولو کوئیلو، نویسنده پرآوازه برزیلی هم مانند بسیاری، از افسون نامیرای ماتا هاری در امان نبود و کوشیده است با نوشتن روایتی از مرگ و زندگی او، با تکیه بر شواهد جسته و گریخته، تکههای گمشده این پازل تاریخی را کنار هم بنشاند.
تردیدی نیست که در روایت کوئیلو ردّ پای نویسندهای دیده میشود که در دهه دوم قرن بیست و یکم همچنان نگران تأثیر ویرانگر جنگهای فراگیر، زنستیزی، نژادپرستی، میهنشیفتگی، روانپریشی، شکاف طبقاتی، مردسالاری، سلاحهای کشتار جمعی، نقض حقوق بشر و هزار بلای خانمانسوز دیگر است. او در ترسیم قهرمان زن داستانش نه ظرافت فلوبر را دارد و نه آرمانگرایی تولستوی را؛ اما میداند داستانی با این همه مجهولات را چگونه برای خواننده دیرباور، تنگحوصله ولی کنجکاو امروزی، به زبانی ساده و جذاب در کمتر از ۲۰۰ صفحه بگنجاند و در عین حال او را با فضای فرهنگی رنگارنگ اروپایی دوران گذار از قرن نوزده به قرن بیست آشنا سازد و به سرنوشت قهرمان نه چندان خوشنام، نه چندان قابل اعتماد و نه چندان قابل پیشبینی خود علاقهمند کند.
دلیل انتخاب این کتاب برای ترجمه، نه کوئیلوی پُرخواننده، بلکه ماتا هاری بود. زنی که در زندگی بحثانگیزش، شخصیتی همان قدر غیرقابل دفاع که غیرقابل نکوهش داشت و در مصاف با مرگی خشن، ژاندارکگونه ایستاد. کوئیلو کوشیده است نوری بر تاریکیهای زندگی و شخصیت ماتا هاری بیندازد و نیز نفرتش از جنگ و جنون همه دشمنپنداری و بیعدالتی را بیان کند. او خوانندهای را که میخواهد از زندگی ماتا هاری تصویری روشنتر از عکسهای رنگباخته و شایعات ضد و نقیض داشته باشد نومید نخواهد کرد.»
رمان «جاسوس» در ۱۹۰ صفحه با شمارگان ۲۲۰۰ و قیمت ۱۸ هزار تومان به تازگی از سوی انتشارات جهان کتاب به چاپ رسیده است.