جذابیت‌های بازار ریلی ایران برای خارجی‌ها

پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران - مشهد در نهایت پس از کشمکش‌های فراوان، موفق به اخذ تامین مالی 2 میلیارد دلاری شد. این خبر را شاید بتوان بمب‌ خبری در آغاز سال 2017 میلادی برای حمل‌ونقل ریلی کشور در نظر گرفت.

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، تکمیل این پازل با خبرهایی چون اتصال ۵ استان کشور با ریل تا پایان سال ۹۶، تکمیل و بهره‌برداری از راه‌آهن همدان - تهران تا پایان سال جاری، قرارداد خرید لوکوموتیوهای برقی زیمنس، تامین نقدینگی روسازی پروژه‌های ریلی اقتصاد مقاومتی و ظرفیت‌سازی برای ۱۰میلیارد یورو سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی، تصویری بسیار امیدوارانه و مثبت از آینده صنعت حمل‌ونقل ریلی کشور را متصور می‌کند، صنعتی که اگرچه در سال‌های گذشته با بی‌اعتنایی‌ها و سرخوردگی‌های بسیاری مواجه بود اما این روزها اگر نگوییم با حداکثر سرعت اما با سرعتی قابل‌قبول در حال حرکت است.

برای بررسی هرچه واضح‌تر زوایای پروژه‌های پیش‌روی صنعت ریلی در سال جاری میلادی و این که به واقع چه فاکتورهایی در به حرکت درآمدن مجدد چرخ‌های لوکوموتیو توسعه نقش‌آفرینی کرده‌اند، با احمد خشنودی، کارشناس حمل‌ونقل ریلی کشور به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

* حمل‌و‌نقل ریلی کشور دارای چه جذابیت‌هایی برای جذب خارجی‌هاست؟ با توجه به بدعهدی‌های آمریکا در قبال برجام و تغییراتی که ممکن است با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا رخ دهد، به‌نظر شما چه راهی را می‌توانیم برای ادامه توسعه صنعت ریلی کشور در پیش بگیریم؟

- برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید بررسی کنیم تا چه اندازه توانستیم از فرصت‌هایی که برجام در یک سال اخیر در اختیار بخش حمل‌و‌نقل کشور قرار داد، استفاده کنیم. حمل‌و‌نقل ریلی و زیربخش‌های متعدد آن، نه‌تنها برای بخش خصوصی واقعی داخلی که به‌عنوان بازاری بکر و دست‌نخورده باقی‌مانده است، برای کشورهای صاحب تکنولوژی و صاحب صنعت ریلی، دارای جذابیت‌ها و فرصت‌های فوق‌العاده‌ای است.

با توجه به تحولات اخیر در آمریکا،  رویکرد ما می‌تواند رویکردی مدرن و به‌روز اما آسیایی باشد. فراموش نکنیم یکی از نخستین کشورهایی که در بخش ایمنی سیگنالینگ که چشم حمل‌و‌نقل ریلی و مهم‌ترین زیرساخت تکنولوژیک ریلی است، پروژه‌های کلان و موفقی را در راه‌آهن ایران به عهده گرفت و به بهترین نحو به انجام رساند، شرکت «نیپون سیگنال» ژاپن بود.

در 30 سال گذشته، ژاپنی‌ها پيشرفت‌هاي چشمگیری در حمل‌ونقل ریلی داشته‌اند.  یکی از بهترین و البته مسبوق به‌سابقه‌ترین کشور صاحب‌صنعت ریلی، ژاپن است که اگر بتوان با قراردادهای تازه و جذاب، همراه با انتقال تکنولوژی‌های روز صنعت ریلی، باز هم مشارکت‌شان را جذب کرد، مطمئنا علاوه بر این‌که نیاز ما از بازارهای نامطمئن اروپایی برطرف می‌شود، بلکه می‌توان به درستی مدعی شد ژاپنی‌ها امتحانشان را سال‌هاست در صنعت ریلی ایران پس داده‌اند. بسیاری از کشورهای منطقه و همسایه نیز علاقه‌مندند کالاها و خدماتشان از طریق ایران ترانزیت شود، این امر نیز به مثابه فرصت و بستر بسیار مناسبی است که سرمایه‌گذاری خارجی را در کشور تسهیل خواهد کرد.

* جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی باید به چه صورت باشد؟

- باتوجه به محدودیت بانک‌ها و نیز محدودیت بودجه داخلی و دولت برای سرمایه‌گذاری موثر در بخش ریلی، باید به جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش ریلی نگاه ویژه‌ای معطوف شود. یکی از نمونه‌های موفق این مشارکت، مشارکت شرکت «AREP» فرانسه در توسعه ایستگاه‌های تهران، قم و مشهد مقدس است که نشان‌دهنده جذابیت بخش ریلی برای مشارکت بخش خصوصی خارجی در این حوزه است.

* برجام تا چه اندازه در این همکاری‌ها و جذب فاینانس موثر واقع شده است؟

- فرصت برجام بسیار غنیمت است. بسیاری از شرکت‌هایی که امروز مشتاقانه طالب ورود به سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌و‌نقل و به ویژه در حمل‌و‌نقل ریلی کشور هستند، در زمان تحریم‌ها حتی نامه‌های ما را نیز پاسخ نمی‌دادند. بنابراین اگر با تدبیر عمل و هوشمندانه انتخاب کنیم، مسلما قادر خواهیم بود در بخش ریلی و تجهیز زیرساخت‌های آن موفق باشیم. بازار حمل‌و‌نقل ریلی ایران برای هر کشور صاحب صنعتی وسوسه‌انگیز خواهد بود. این ما هستیم که باید بهترین گزینه را که مسلما باید از برندهای معتبر حمل‌و‌نقل ریلی جهان مثل زیمنس آلمان یا نیپون ژاپن و... باشند، انتخاب کنیم.

* به عقیده بسیاری از کارشناسان، یکی از بارزترین اقدامات دولت یازدهم در توسعه حمل‌و‌نقل ریلی، توجه ویژه به راه‌آهن غرب کشور بود. چه اقداماتی در این زمینه از سوی دولت انجام شده است؟

- مشارکت شرکت‌های مهم ایتالیایی در ساخت قطار پرسرعت در مسیر همدان - تهران آغاز شده است. با توجه به محرومیت غرب کشور از حمل‌و‌نقل ریلی، چنین پروژه‌هایی انقلاب بزرگی در ایجاد دسترسی همگانی در کشور به حمل‌و‌نقل ریلی است. متاسفانه شهروندان مناطق غرب کشور، کرمانشاه، همدان، سنندج و ... حدود یک‌قرن است که در حسرت دسترسی به این نوع از حمل‌و‌نقل ارزان، ایمن و مقرون به‌صرفه‌اند. یکی از اهداف بلندمدت راه‌آهن، ایجاد این دسترسی بوده که خوشبختانه در دولت یازدهم عنایت ویژه‌ای به آن  شده است.

* لوکوموتیوهای برقی، به‌طور ویژه آنهایی که قرار است از زیمنس خریداری کنیم، چه تغییری در حمل‌و‌نقل ریلی ایجاد خواهند کرد؟

- نیاز راه‌آهن به لوکوموتیوهای جدید، یک نیاز حیاتی است. در حال حاضر حدود ۱۶۵ لوکوموتیو دیزلی در اختیار داریم و حدود ۳۵ دستگاه از آنها معمولا در دست تعمیر و ۱۳۰دستگاه نیز دائما در فعالیت هستند. نیاز سازمان به لوکوموتیوهای جدید، در حال حاضر بسیار حیاتی و برای قطارهای مسافری این نیاز دستکم ۵۰ دستگاه لوکوموتیو گرم است.  امید است قرارداد شرکت مپنا برای خرید ۷۰ دستگاه لوکوموتیو برقی از زیمنس به‌زودی عملیاتی شود.

از نظر محیط‌زیستی نيز لوکوموتیوهای برقی بسیار به‌صرفه و سالم‌ هستند و با جایگزینی لوکوموتیوهای برقی، سهم صنعت ریلی از آلودگی هوا عملا به صفر تقلیل خواهد یافت. در حالی که سرعت فعلی سیر با لوکوموتیوهای دیزلی ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت است، با بهره‌برداری از این لوکوموتیوها و برقی شدن مسیر تهران - مشهد به سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت خواهیم رسید که علاوه‌بر عامل مهم و رقابتی سرعت سیر،  کاهش چشمگیر حجم آلودگی هوا را نیز به دنبال دارد.

* از آن‌جا که در روزهای ابتدایی سال جدید میلادی هستیم، این سال را برای حمل‌و‌نقل ریلی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سال ۲۰۱۷ میلادی،  یکی از پررونق‌ترین سال‌ها برای حمل‌و‌نقل ایران، به‌ویژه حمل‌و‌نقل ریلی است. حجم پروژه‌های انجام‌شده در سه سال اخیر و حجم پروژه‌های ملی و فراملی که در دولت یازدهم در بخش حمل‌و‌نقل ریلی صورت گرفته، بدون‌شک در سال‌های گذشته بی‌نظیر است و البته نباید از نقش موثر برجام در رفع بسیاری از تحریم‌های مالی، بانکی و تجاری که باعث این اتفاقات مبارک در بخش حمل‌و‌نقل ریلی شده است، به راحتی گذشت.

سال جدید میلادی در حالی فرا رسیده است که دولت تدبیر و امید توانست وضعیت کشور را از یک نقطه بحرانی، به یک نقطه تثبیت سوق دهد و این تغییر، آثار بی‌بدیلی را در صنعت و تجارت کشور نشان داد. فرصتی که امسال به بخش ریلی داده شده، یکی از بهترین فرصت‌ها برای جذب مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی است و سالی که نکوست، از بهارش پیداست. خوشبختانه این خبرهای خوب در صنعت ریلی ایران، در نخستين روزهای سال ۲۰۱۷ خبر از سالی پررونق برای اقتصاد ایران و همچنین بخش مهم و حیاتی ریلی با خود به همراه دارد.