در هفته‌ای که گذشت شاهد درج اخباری مبنی بر «عقیم سازی کارتن خواب ها» بودیم، موضوعی که بلافاصله پس از جریان «گورخواب‌های نصیر آباد» به سرعت در اذهان عمومی سر و صدا به پا کرد. این طرح که سال پیش نیز از سوی برخی افراد و نهادها ارائه و توسط مسولان رد شده بود بار دیگر مطرح شد.

به گزارش ایسنا در همین راستا مسوولان و متخصصان نیز با توجه به دانش و تجارب‌شان درباره این موضوع نظراتی داشتند که در این خصوص با "ابراهیم نیک‌آیین" مدیرعامل بنیاد پیشگیری و ارتقای سلامت دنیای آینده گفت‌وگو کردیم.

وی در این باره گفت: طرح عقیم سازی زنان کارتن خواب با توجه به عنوانش انسان را یاد اصلاح نسل می‌اندازد. این رفتار به نوعی تداعی کننده و انعکاس دهنده نگرش حذف دیگری به بهانه اختلاف در نظر ، عقیده و رفتار است؛ در نهایت این عنوان با دیدگاه شرعی، قانونی و اعتقادی و انسانی ما مطابقت ندارد. به هر تقدیر اگر بگذریم از این که بیان این طرح به نوعی موج سواری برخی افراد از احساس و عواطف و حساسیت‌های جامعه برای برند کردن خودشان بوده که متاسفانه در این روزها شاهد سوء استفاده‌های زیادی از این قسم هستیم، می‌توان نقدهای تخصصی فراوانی را به آن وارد کرد.

نیک آیین در ادامه با ارائه برخی از این دلایل گفت: هدف طراحان عقیم سازی زنان کارتن خواب، جلوگیری از بارداری ناخواسته و به دنیا آمدن نوزادان معتاد، بی سرپرست و به تبع آن فروش نوزادان و پیشگیری از آسیب های اجتماعی مطرح شده است؛ این تفکر شاید در لغت رویکرد بدی نباشد اما در رفتار به شدت ساده انگارانه است. نظیر این که برای کاهش فقر در جامعه دستور دهیم تا فقرا را بکشند و یا مانند این که برای کاهش بیماری دستور بدهیم بیماران را بکشند.

وی اضافه کرد: باید تاکید کنم که شاید طراحان اهداف خوبی داشته‌اند اما استفاده از روش مطرح شده و انعکاس آن بدین شکل در شبکه‌های اجتماعی همواره سوء نظر افراد در این راستا را به ذهن متبادر می کند اما اگر که بخواهیم منفعت انجام طرح عقیم سازی زنان کارتن خواب در مسیر کاهش نوزادان معتاد و یا جلوگیری از فروش آنان و حتی بیماری را بررسی کنیم باید آماری داشته باشیم از نسبت کودکان بی سرپرست نسبت به نوزادان زنان کارتن خواب؛ فراموش نکنیم که همه نوزادان متولد شده از مادر معتاد ،فرزند زنان کارتن خواب نیستند. باید دریابیم که عقیم سازی نه تنها به کاهش بیماری ایدز کمک نمی‌کند بلکه با حذف یک عامل باز دارنده در این گروه (ترس از بارداری) موجب افزایش رفتارهای محافظت نشده جنسی آنان شده واحتمال ابتلا و انتقال انواع بیماریهای عفونی و بویژه ویروس اچ. آی.وی از طریق این گروه در جامعه را بسیار افزایش می‌دهد.

این فعال اجتماعی خاطر نشان کرد: مقابله با رفتار مجرمانه فروش نوزادان، با جلوگیری از تولد نوزاد قابل توجیه نیست، چرا که تن فروشی، انجام جرم و جنایت در این افراد متاثر از فقر، اعتیاد و شرایط و وضعیت فعلی آنها است. عقیم شدن به کاهش عوامل زمینه‌ای هیچ کمکی نمی‌کند و از طرفی همواره فرصت طلبان و زالو صفتانی وجود دارند که از فقر ، اعتیاد و ضعف زنان کارتن خواب به نفع خود بهره‌برداری کنند و اگر نوزاد هم در بین نباشد خود این افراد را مورد سوء استفاده قرارخواهند داد.

وی ادامه داد: آیا بهتر نیست با کاهش عوامل زمینه‌ای و کمک به توانمند سازی و بهبودی زنان کارتن خواب از افزایش آسیب‌ها درجامعه جلوگیری کنیم؟.

مدیرعامل بنیاد پیشگیری افزود: عدم قدرت باروری و تولید مثل در فرهنگ ما به منزله یک نقص بزرگ و استرس آور بوده تا جایی که خود یک عامل مثبت در ثبت درخواست طلاق و حتی یکی از عوامل موثر در از هم پاشیدگی خانواده تلقی می‌شود؛ این مهم در این گروه خاص نیز با ملاحظات دیگری هم روبروست ، شوق مادر شدن و تشکیل یک زندگی سالم، همواره رویا و آرزو و دستمایه درمان و باز اجتماعی شدن زنان کارتن خواب هست که با عمل عقیم سازی، این عامل بشدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اجبار به انجام این عمل زیر پا گذاشتن کرامت انسانی و یک جنایت است. تشویق زنان کارتن خواب نیز به انجام این عمل به نوعی سوء استفاده از وضعیت رقت انگیز و فقر و بیچارگی افراد برای تهاتر پول و جایزه با مهمترین نعمت الهی که همان مادر شدن است تلقی می‌شود.

نیک آیین در تشریح انگ ناشی از عقیم سازی و فرق بین انتخاب و اجبار به این عمل گفت: انتخاب این افراد برای انجام عقیم سازی ،با توجه با این که عموما به دلیل مصرف مواد مخدر دارای اختلالات شناختی هستند انتخاب عالمانه و آگاهانه‌ای نخواهد بود و به همین سبب قابل دفاع و اعتنا نیست. افرادی که می‌گویند این طرح نظیرطرح تنظیم جمعیت است و تفاوتی ندارد، باید بدانند که سخت در اشتباه هستند، زیرا طرح تنظیم جمعیت یک استراتژی عمومی و برای همه افراد در جامعه بود اما فرض کنید در آن طرح می گفتیم که افراد قد کوتاه بیایند خودشان را عقیم کنند تا بتوانیم نسلی قد بلند داشته باشیم و یا برای مبارزه با فقر ، افراد با در آمد پایین و یا از این دست استراتژی ها؛ آیا این اقدام قابل دفاع و توجیح بود؟ و آیا انگ شامل گروهی خاص نمی‌کرد؟.

وی ادامه داد: حق پدر و مادر شدن حق تمامی انسانهاست و ما حق نداریم آن را از کسی بگیریم. حتی در میان بیماران اچ ای وی مثبت در تلاشیم تا شرایطی ایجاد کنیم تا آنها نیز بتوانند بچه‌های سالمی داشته باشند. حتی داشتن ژن معلولیت هم دلیلی برای بچه دار نشدن انسان ها و عقیم سازی شان نیست.

نیک آیین با بیان اینکه به نظر من به جای این که با طرح های اینچنینی جنجال به پا کنیم باید با حمایت از روش‌های درمان مناسب و توسعه حمایت‌های اجتماعی به افزایش آموزش و بهداشت در این گروه و دسترسی به لوازم کاهش آسیب بپردازیم تا ضمن جلوگیری از بارداری ناخواسته از رشد بیماریها و آسیب‌ها ی اجتماعی جلوگیری کنیم تاکید کرد: البته مشارکت خود افراد ذینغع درانتخاب و همراهی با این گونه برنامه ها ضمن توسعه پیشگیری با افزایش خود کنترلی و کاهش رفتارهای اعتیادی یک قدم موثر در راه بهبودی آنان بشمار می‌آید.

به گفته وی اگر روش دائمی جلوگیری از بارداری در جامعه رایح بود و جزو برنامه‌های متداول پیشگیری در کشور بشمار می‌رفت، تسهیل و حمایت در استفاده از این روش پس از انجام حمایت‌های بهداشتی و اجتماعی می توانست یکی از روشهای قابل انتخاب این افراد نیز به شمار آید، اما در حال حاضر وظیفه جامعه، مراکز مردم نهاد و سازمانهای حمایتی در این راستا فقط توسعه خدمات به این زنان و نوزادان متولد شده و نه شناسایی آنان برای عقیم سازی است. ما در بنیاد پیشگیری با همکاری سازمان بهزیستی و همراهی سازمانهای مردم نهاد و با مشارکت نمایندگانی از گروه زنان کارتن خواب در حال انجام برنامه آموزش پیشگیری از ایدز، بیماریها، توزیع لوازم کاهش آسیب و انجام تست ایدز در بین زنان کارتن خواب هستیم و آمادگی توسعه این خدمات را داریم.