"خانم دبیر کل" ، شاید وقتی دیگر

انتخاب دبیر کل جدید سازمان ملل امروز (پنج شنبه) نهایی خواهد شد.

به گزارش عصر ایران در جلسه دیروز شورای امنیت از میان 10 نامزد رای گیری اولیه به عمل آمد و "آنتونیو گوتِرِش " 66 ساله بیشترین میزان آرا را آورد. قطعی شدن انتخاب گوترش در حالی است که پیشتر گمانه زنی های زیادی درباره احتمال انتخاب نخستین زن به سمت دبیر کل جدید سازمان ملل انجام شده بود.

گوترش 66 ساله پیشتر نخست وزیر پرتغال و رهبر حزب " سوسیالیست " این کشور بوده و مدت 10 سال ریاست کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهجویان را بر عهده داشته است. او به چهار زبان – انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی و پرتغالی- مسلط است.

پیشتر گمان می رفت روسیه ممکن است با انتخاب دبیر کلی از یک کشور عضو ناتو – پرتغال – به نفع یک نامزد از حوزه شرق اروپا مخالفت کند، اما ویتالی چورکین نماینده روسیه در سازمان ملل که ریاست جلسه دیروز شورای امنیت را بر عهده داشت با اعلام حمایت اعضای شورای امنیت از گوترش ، ناظران را شگفت زده کرد. 

قرار است در جلسه امروز شورای امنیت (10 صبح به وقت نیویورک) رای گیری نهایی درباره گوترش انجام شده و سپس او به عنون گزینه پیشنهادی این شورا برای رای تشریفاتی مجمع عمومی – با 193 عضو – معرفی شود.

در رای گیری روز چهارشنبه شورای امنیت ، گوترش 13 رای مثبت و 2 رای ممتنع کسب کرد و هیچ یک از 5 عضو دایم شورای امنیت با دبیر کلی او مخالفت نکرده اند.

در صورت رای نهایی امروز مجمع عمومی به گوترش ، انتخاب او قطعی و نهایی خواهد بود هر چند که بر اساس پروتکل های سازمان ملل رای مجمع عمومی در طول رای اصلی شورای امنیت – و به ویژه عدم مخالفت 5 عضو دایم این شورا - تعریف شده است.

با انتخاب گوترش ، گمانه زنی ها درباره انتخاب نخستین زن دبیر کل سازمان ملل به پایان خواهد رسید. پیشتر بسیاری از ناظران پیش بینی می کردند دبیر کل جدید سازمان ملل از میان یکی از چند نامزد زن انتخاب شود.

گوترش در حالی به عنوان دبیر کل جدید سازمان ملل انتخاب می شود که مساله بحران پناهجویان و آوارگان جنگی در سال های گذشته تبدیل به یکی از موضوعات اساسی سازمان ملل شده است.


بر اساس آمارها بیش از 65 میلیون نفر از جمعیت جهان در وضعیت آوارگی به سر می برند. این میزان نزدیک به 1 درصد از جمعیت کل جهان است.

به نظر می رسد سابقه کاری و تجربه گوترش در زمینه مساله پناهجویان ، در انتخاب او به عنوان دبیر کل جدید سازمان ملل بی تاثیر نبوده باشد.

فرایند انتخاب دبیر کل جدید سازمان ملل در مقایسه با انتخاب دبیران کل پیشین ، شفاف تر بوده است. در نشست امنیتی مونیخ در سال 2015 سندی درباره اصلاحات لازم در سازمان ملل  منتشر شد که در آن خواستار پایان دادن به انتخاب دبیر کل سازمان ملل در پشت درهای بسته و تنها با توافق 5 عضو دایم شورای امنیت شده بود.

در این سند پیشنهاد شده بود فرایند انتخاب دبیر کل سازمان ملل با ارایه لیست نامزدها و با توجه به عدالیت جنسیتی باشد. در لیست امسال نامزدهای دبیر کلی سازمان ملل 12 نامزد قرار داده شده بود که 6 تن از آنها زن و 6 نفر نیز مرد بودند و در لیست نهایی که دیروز روی آن در شورای امنیت رای گیری شد ، از میان 12 نامزد  روی 10 نامزد نهایی رای گیری انجام شد که آنتونیو گوترش واجد بیشترین رای شد.

این برای نخستین بار است که ارایه لیست نامزدهای دبیر کلی سازمان ملل با تعداد مردان و زنان برابر صورت می گیرد.

در 70 سال گذشته تنها سه بار یکی از نامزدان  دبیر کلی سازمان ملل از میان زنان بوده است.
در سال 1952 اتحاد جماهیر شوروی سابق خانم " لاکسمی پاندیت " هندی تبار را به عنوان یکی از 4 نامزد نهایی دبیر کلی ملل متحد در لیست نامزدها قرار داد.

در سال 1991 نیز نام خانم " گرو برونتلند " نروژی تبار به عنوان نامزد دبیر کلی پیشنهاد شد اما اعضای شورای امنیت در این سال اعلام کردند با توجه به عدم انتخاب دبیر کل سازمان ملل از قاره آفریقا – تا آن تاریخ – نوبت انتخاب نامزدی از این قاره فرا رسیده است و این گونه بود که "پطرس غالی " مصری به عنوان نخستین دبیر کل سازمان ملل از قاره آفریقا انتخاب شد.

در سال 2006 نیز نام  خانم " وِیر ویکه – فرِیبرگا " – رییس جمهور سابق لیتوانی –  از سوی کشورهای حوزه بالتیک به عنوان نامزد دبیر کلی ملل متحد پیشنهاد شده بود ؛ اما این نامزد زن نیز قربانی سهمیه قاره ای شد و "بان کی مون" آسیایی تبار به عنوان نخستین دبیر کل از قاره آسیا به این سمت انتخاب شد.

امسال نیز بسیاری از کشورهای حوزه شرق اروپا متفق القول بودند که اگر نوبتی هم باشد اینک نوبت آنهاست . از میان 12 نامزد نهایی نیز 8 نامزد از این حوزه بودند اما در انتخاب اولیه گوترش پرتغالی – از غرب اروپا – بیشتری میزان آرا را آورد.