با توجه به گرمای طاقت‌فرسای یزد در فصل تابستان یکی از دسرهای مورد توجه و استقبال مردم یزد، فالوده است که از قدیم تا به امروز همراه روزهای گرم مردم یزد بوده است و هم‌چنان بخشی از علائق مردم این شهر هم‌چنین مسافران و توریست‌هاست.

البته فالوده تنها مخصوص یزد نیست بلکه انواع لذیذ و گوناگون آن مورد استقبال مردم شهرها و کشورهای دیگر نیز هست، هرچند که معروف‌ترین آن، فالوده شیرازی و فالوده یزدی است.

«محمد درهمی» یکی از فالوده و بستی‌فروشان قدیم شهر یزد در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، می‌گوید: فالوده در گذشته، دسری بود که از پختن پودر بادام و شکر تهیه می‌شد، اما بعد، تبدیل به دسری خنک و خوشمزه و در عین حال با قیمتی بسیار ارزان شد.

وی اضافه می‌کند: فالوده در میان مردم یزد قدمتی حدود 50 ساله دارد و نخستین بار در یکی از روستاهای شهرستان تفت به نام طزرجان تهیه شد و هنوز هم حتی با پیشرفت علم و اختراع دستگاه‌های پیشرفته برای تهیه آن، نسبت به دسرهای جدید ارزان‌ترین قیمت و بیشترین طرفدار را دارد، چه در سال 1350 که قیمتش دو ریال بوده و چه الآن که در سال 1395 قرار داریم و قیمتش 15 هزار ریال است.

درهمی عنوان می‌کند: در قدیم، زمانی که میوه کمیاب بود یا قشر فقیر جامعه وسعشان به خرید میوه نمی‌رسید، فالوده جایگزین مناسب و ارزانی به شمار می‌رفت و تعداد مغازه‌های فالوده‌فروشی بسیار بیشتر از امروز بود و حتی تمام مغازه‌های لبنیاتی و بستنی‌فروشی‌ها نیز فالوده و ماقوت هم برای فروش داشتند و در هر کوچه و محله می‌شد، آن را به راحتی خریداری کرد.

وی در ادامه در خصوص نحوه تهیه فالوده یزدی می‌گوید: در فالوده یزدی، نشاسته را آب کرده و سپس آن را پخته و در هنگامی که داغ است از آبکشی که زیر آن ظرف یخی وجود دارد، عبور می‌دهند تا رشته رشته شود.

وی در خصوص تفاوت فالوده یزدی با فالوده شیرازی، بیان می‌کند: در تهیه‌ی فالوده شیرازی، نشاسته‌ی پخته شده را بوسیله‌ی دستگاه و با فشار از توری عبور می‌دهند تا رشته رشته شود و بعد در فریزر قرار می‌دهندتا یخ بزند.

به گفته‌ی درهمی، البته فالوده یزدی را بعد از آماده شدن با شیره‌ی، گلاب و سیاه دانه، صرف می‌کنند اما فالوده شیرازی را با آبلیموی تازه و آب آلبالو، تناول می‌کنند.

وی یکی دیگر از دسرهای سنتی یزدی‌ها را ماقوت معرفی می‌کند و درباره‌ی آن می‌گوید: «ماقوت» یکی دیگر از دسرهای یزدی‌هاست که از خانواده همان فالوده است اما بیشتر در زمستان و فصل سرما، رونق دارد و مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.

وی اظهار می‌کند: تفاوت ماقوت و فالوده در این است که برای تهیه ماقوت، نشاسته پخته شده و داغ را در ظرف ریخته و در یخچال قرار می‌دهند که پس از سرد شدن به قالب ظرف در می‌آید و دیگر مانند فالوده رشته رشته نیست و پس از حاضر شدن نیز معمولاً تنها با شیره مصرف می‌شود.

این فالوده فروش قدیمی شهر یزد عنوان می‌کند: متأسفانه فالوده یزدی، نسبتاً ناشناخته مانده است و مانند فالوده شیرازی در همه شهرها شناخته شده نیست بلکه فقط مخصوص یزد است و از همین‌رو مسافران و گردشگران در هنگام سفر به یزد بسیار از آن استقبال می‌کنند و در تابستان کمتر کسی فالوده نخورده، یزد را ترک می‌کند.