حقوق های نامتعارف؛ تبعیض، آزار دهنده‌تر از اختلاس

عصر ایران - « شما که قبل از انقلاب [مشروطیت] یک خانه گِلی هم نداشتید چرا حالا پارک دارید؟ شما که آن وقت یک الاغ هم نداشتید چرا حالا کالسکه اتومبیل دارید؟ تو ای نسل مقدم، امیر بهادر را از خانه اش بیرون کردی و خودت رفتی در میان خانه او نشستی؟!» - [ میرزاده عشقی – 1301]

هر چند ماجرای فیش های غیر متعارف حقوقی از حالت مطالبه اصلاح ساختار پرداخت به مدیران به تسویه یا تصفیه حساب یا استفاده یا سوء استفاده های سیاسی تبدیل شده اما حساسیت افکارعمومی را نمی توان انکار کرد.

اما چرا برخی حقوق های چند ده میلیونی خاطر جامعه را حتی بیش از اختلاس های چند هزار میلیارد تومانی آزرده ساخته در حالی که در اختلاس قطعا جرمی رخ داده و شخص تحت تعقیب قضایی قرار می گیرد اما دریافت حقوق ولو غیر متعارف، ظاهری قانونی دارد؟

واقعیت این است که نمی توان تصور کرد که فردی طی ماه ها به صورت غیر قانونی و با ارقام درج شده بر روی فیش رسمی که در حسابداری و امور مالی صادر شده و ذی حسابی به قاعده باید  در جریان باشد حقوق دریافت کند. به این خاطر است که برخی از قبول تخلف، استنکاف می کنند و می گویند کاری غیر قانونی انجام نداده اند.

بر این اساس این پرسش جای طرح دارد که اگر بخشی از حقوق دریافتی غیر متعارف و قسمت دیگر حق شان بوده چرا انزجار از این گونه تخلف ها حتی گاه از اختلاس ها هم بیشتر است؟

در بیان پاسخ و چرایی این موارد را می توان برشمرد:

- اختلاس هر قدر هم بزرگ ولی مخفیانه و با انکار صورت می پذیرد. حال آن که حقوق های نجومی پیش چشم کارمندان دیگر پرداخت و دریافت می شده است. برای اختلاس به سرعت می توان پرونده قضایی تشکیل داد اما در قبال این دریافتی ها پیچیدگی های فراوانی وجود دارد خاصه هنگامی که دریافت کنندگان می توانند توجیهاتی ارایه کنند و همین نیز وجه آزارنده ای دارد.

- نکته دوم تبعیض و تحقیر یا احساس آن است. تصور کنید مدیر یک شرکت به همه کارکنان 500 هزار تومان پاداش دهد اما تنها یک نفر به جای 500 هزار تومان 300 هزار تومان دریافت کند. او چه احساسی خواهد داشت؟ آیا از این که این ماه 300 هزار تومان بیشتر دریافت کرده خوش حال می شود یا از این که 200 هزار تومان از دیگران کمتر گرفته ابراز ناخرسندی می کند؟

شق دوم بسیار محتمل تر است چون آدمیان خود را با یکدیگر مقایسه می کنند. کارمندان یک مجموعه نمی توانند بپذیرند که دریافتی آنان با مدیر عامل تفاوت فاحشی داشته باشد و بخشی از از رنجش اخیر ناشی از همین موضوع است.

ساعتی قبل از نگارش این مطلب در حال تورق مجله «شوق تغییر» بودم که به موضوعات آموزشی می پردازد. گفت و گویی با دکتر حسین قاسم پور مقدم کارشناس ارشد برنامه ریزی که به تازگی با تجربه مدیریت یک مجتمع آموزشی در مونیخ از آلمان به ایران بازگشته جلب توجه کرد.

او در این مصاحبه (با شماره 22 مجله) می‌گوید: « حقوق 90 درصد کارمندان در آلمان یک سان است. معلمان نیز به اندازه دیگر کارمندان حقوق می گیرند ولی امتیاز آنها این است که  مثل کارمندان دیگر تا ساعت 6 بعد از ظهر نباید کار کنند. تفاوت آن 10 درصد هم به خاطر تخصص های بالاست.»

وقتی از او سؤال می شود حقوق مدیر مجتمع های آموزشی با معلمان و دیگر کارمندان چقدر تفاوت دارد جواب قابل تأملی می دهد.

دکتر قاسم پور می گوید: مدیران مجتمع های آموزشی درجه پرفسوری دارند و به این اعتبار حقوق بیشتری دریافت می کنند. وی این تفاوت را 600 یورو اعلام کرده است.

 به عبارت دیگر اولا تفاوت به خاطر مرتبه علمی است و ثانیا در حد 600 یورو یعنی با پول امروز حدود 2 میلیون و 500 هزار تومان.

وقتی تا ساعت 6 بعد از ظهر کار می کنند هم لابد حقوق آنان برای یک زندگی متوسط کافی است که سراغ شغل دوم نمی روند و بعد از ساعت 6 بعد از ظهر مگر می توانند بروند؟ جز اماکن تفریحی که مناسب تیپ معلم و کارمند نیست جای چندانی برای استغال در آن ساعات نیست.

نتیجه این که احساس تبعیض از اختلاس هم  آزارنده تر است. هدف از نظام هماهنگ پرداخت هم رفع همین تبعیض بود. اگر مدیرانی حق بیشتری برای خود قایل هستند به بخش خصوصی بروند و در آنجا هر قدر که می توانند حقوق بگیرند.

خلاصه این که:

اولا: همان گونه که رییس جمهور گفت غفلت شده اما سازمان های نظارتی و بازرسی هم باید به وظیفه خود عمل می کردند.

ثانیا: این که یک روزنامه خاص می کوشد از این نمد کلاهی بدوزد و حقوق غیر متعارف چند نفر را با چپاول و غارت ملی برابر بداند و استفاده سیاسی ببرد پذیرفتنی نیست.

ثالثا: اعتماد مردم ایجاب می کند مظاهر تبعیض و تحقیر از میان برود.

در شب هایی که از امام علی ع زیاد یاد می شود  این سخن را هم از استاد مصطفی ملکیان شنیدم که وقتی از امیر المومنین درباره زندگی زاهدانه پرسیدند پاسخ داد: اگر نمی توانیم فقر را به تمامی ریشه کن کنیم دست کم تحمل آن را باید برای مردم ممکن سازیم.

حقوق های نجومی احساس تبعیض ایجاد می کند و این حس، شوق خدمت را می میراند. 

پس راز این همه حساسیت را باید در همین احساس تبعیض  دانست.

اجرای درست قانون نظام هماهنگ پرداخت و کاهش فاصله دریافتی ها می تواند اعتماد را بازسازی کند.

همین که رییس جمهوری دفاع مطلق نمی کند و نمی گوید این و آن خط قرمز من هستند و دستور رسیدگی صادر کرده و برخی از مدیران دریافت کننده نیز آمادگی خود را برای استرداد وجوه و همکاری اعلام کرده اند از عزمی خبر می دهد که می تواند جامعه را آرام کند.

نویسنده البته قصد رفع و رجوع و توجیه ندارد و می داند برخی از کاربران گرامی کامنت هایی از سر نومیدی خواهند گذاشت و این قلم را به خوش بینی زیاده از حد متهم می کنند اما باید امیدوار بود و نشانه های امید هم کم نیست.