تا وقتي‌كه حوادث شهري و نحوه مديريت آن دغدغه شهروندان و اعضاي شوراي شهر نشود، وضعيت بهتر از اين نخواهد بود و هر لحظه بايد منتظر شاهكار جديدي در مواجهه با بحران‌هاي شهري بود.

اعتماد نوشت: حادثه انفجار شهران، بعد از حادثه توفان تهران يا سيل رودخانه كن، بار ديگر ثابت كرد كه شهر تهران تا چه حد نسبت به حوادث طبيعي آسيب‌پذير است و از آن مهم‌تر، چقدر مديريت شهري و مديريت سازمان‌هاي مرتبط با بحران در مقابله با اين‌گونه حوادث ضعيف است.

شايد به همين دليل نخستين سوالي كه مي‌تواند به ذهن هر شهروندي برسد اين است كه در حالي كه سازمان‌هاي ذيصلاح در برخورد با حادثه كوچكي مانند شهران، چنين ناتوان عمل مي‌كنند، در مواجهه با حوادثي مانند سيل يا زلزله كه هر آن، پايتخت را تهديد مي‌كند، چه خواهند كرد. سوالي كه محمد سالاري، رييس كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر در گپي كوتاه، پاسخ‌هاي قابل تاملي به آن مي‌دهد.

جمعه حادثه شهران به نوعي شهر تهران را شوك زده كرد ولي از آن مهم‌تر بار ديگر نشان داد كه مديريت شهري ما تا چه حد در مقابله با بحران ضعيف و آسيب پذير است. اين قضيه زماني شكلي جدي به خود مي‌گيرد كه بخواهيم نحوه عملكرد مديريت شهري در مقابله با زلزله يا سيل و از اين دست حوادث را در تهران بررسي كنيم. به نظر شما مديريت شهري مي‌تواند در هنگام بروزحوادثي اينچنيني، موثر عمل كند؟

قطعا خير. دليل آن هم همين حادثه بود. در واقع حادثه انفجار لوله گاز در شهران، آزمون خوبي براي مديريت شهري ما بود. در ساعت‌هايي كه كمترين تردد در سطح شهر تهران وجود دارد آتش‌نشان‌ها با تاخير به محل مي‌رسند و قطع لوله گاز بيش از ٤٠ دقيقه زمان مي‌برد. اين حادثه همان‌طور كه همه نيزبه آن اشاره كرده‌اند، به واقع زنگ خطري جدي براي شهر و شهروندان پايتخت است.

خب چرا مديريت شهري اينقدر ضعيف عمل مي‌كند؟ مگر هر يك از سازمان‌هاي مرتبط، براي اين‌گونه موارد دستورالعمل و آمادگي ندارند؟

چرا. ولي مشكل از جايي شروع مي‌شود كه هر سازماني، ساز خود را مي‌زنند و مديريت شهري به صورت جزيره‌اي اعمال مي‌شود. اينجاست كه بيش از پيش ضرورت مديريت يكپارچه شهري كه سال‌هاست در مورد آن صحبت مي‌شود، جلوه‌گر مي‌شود. واقعيت اين است كه، داشتن يك سيستم واحد و منسجم و يكپارچه، نعمتي است كه نه تنها مي‌تواند شيوه اداره شهرها را دگرگون كند كه با به كار‌گيري آن خطرات امروزي ناشي از حوادث غيرمترقبه طبيعي نيز به‌شدت كاهش پيدا مي‌كند. اما در حالت كنوني هر كدام از سازمان‌هاي آب و برق و گاز و مخابرات و... به دليل آنكه خود را واحدي جدا در سيستم مديريت شهري مي‌دانند، هر كدام در نصب و جاگذاري شبكه لوله‌ها و سيم‌هاي مورد نياز خود، ساز مجزايي را كوك مي‌كنند. از طرفي از آنجايي‌كه اين سازمان‌ها خود را موظف به ارايه اطلاعات به ساير سازمان‌هاي مرتبط نيز نمي‌دانند، هيچ كدام خبري از اقدامات ديگري ندارد. به همين دليل زماني كه بحران و حادثه رخ مي‌دهد، مهار و كنترل آن براي نيروهاي امدادي حقيقتا سخت و دشوار خواهد بود. اين درحالي است كه مركز رصد خانه تهران اصولا با همين ديدگاه يعني جمع‌آوري اطلاعات تمام سازمان‌هاي شهري تشكيل شده ولي باز هم نتوانسته نقيصه موجود را جبران كند.

تازه حادثه شهران كه اين‌همه سروصدا كرده، در مقابل زلزله يا سيل احتمالي كه گفته مي‌شود هر لحظه تهران را تهديد مي‌كند، حادثه كوچكي است !

دقيقا. همان‌طور كه گفتيد حادثه شهران، گرچه شايد در نگاه اول، حادثه‌اي بزرگ به نظر برسد ولي در ابعاد كلي، حادثه كوچكي در مقابل فاجعه‌اي است كه در صورت زلزله رخ خواهد داد. به بياني، اگر بخواهيم صادقانه قضاوت كنيم، از آنجايي كه اكثر پروژه‌هاي عمراني شهرهاي ما، بدون توجه به مسائل ايمني و پدافند غير عامل احداث مي‌شود، در صورت وقوع حوادث غير مترقبه جدي، بايد منتظر فاجعه‌اي به معناي واقعي آن بود. مصداق اين بي‌برنامگي را مي‌توان در احداث همين خطوط مترو جست‌وجو كرد. در فرآيند ساخت خطوط مترو، قنات‌هاي بسياري منحرف يا مسدود شدند بدون اينكه برنامه‌ريزي مشخصي براي آن داشته باشيم.

ولي شوراي شهر هم يكي از همين مديريت‌هاي شهري است. تاكنون چندين بار مديران ستاد بحران به شورا آمده‌اند و گزارش‌هايي را داده‌اند. ولي فقط در همين حد باقي مانده است. واقعا خود شورا براي رفع اين نواقص چه كرده است؟ اصلا شهرداري به عنوان مهم‌ترين ستون خيمه گاه شهري چه كرده است؟

شما درست مي‌گوييد. ما هم در شوراي شهر بي‌تقصير نيستيم. متاسفانه شوراي شهر هم توجه چنداني به اين موضوع ندارد و نتوانسته از اختيارات خود براي رعايت ايمني و پدافند غير عامل در ساخت پروژه‌هاي عمراني شهري استفاده كند و مديران شهري را وادار به همكاري با يكديگر كند. از سويي هر وقت كه خواسته‌ايم ازشهردار و شهرداري در مورد يكي از حوادث رخ داده در شهربازخواست كنيم، تعدادي از همكاران‌مان در شورا به خاطر مسائل سياسي شروع به رايزني مي‌كنند و مانع از جوابگويي شهردار مي‌شوند. درست مانند اتفاقي كه در مورد گزارش حسابرس شورا در مورد بودجه تلفيقي سال ٩٠ شهرداري در جلسه غير علني رخ داد. در اين جلسه حسابرس شورا گزارش بسيار اسفباري از وضعيت مالي شهرداري ارايه كرد و به آن رتبه عدم اظهارنظر داد. حسابرس شورا در جلسه مي‌گفت: از آنجايي‌كه بسياري از اسناد شهرداري در اختيار ما قرار نگرفته است يا وجود نداشته است، ما نمي‌توانيم در مورد آن اظهارنظر كنيم. ولي فقط همين قدر مي‌توانيم بگوييم كه وضعيت شهرداري وضعيت اسفباري است. اما در مقابل اعضاي شورا چه كردند؟ راي دادند كه شهرداري ظرف چند ماه متخلفين را به مراجع قضايي معرفي كند. اين واقعا خنده‌دار است. شهرداري كه خودش اسنادش را ارايه نكرده، مي‌خواهد متخلفين را به مراجع قضايي معرفي كند!

يعني شما معتقديد كه شهرداري در اين حادثه انفجارمقصر است؟

البته هنوز معلوم نيست. بايد كميته‌اي تشكيل شود و شهردار بيايد در شورا گزارش خود را در اين مورد ارايه كند تا بعد بتوان اظهارنظر كرد. ولي كلا تا وقتي‌كه حوادث شهري و نحوه مديريت آن دغدغه شهروندان و اعضاي شوراي شهر نشود، وضعيت بهتر از اين نخواهد بود و هر لحظه بايد منتظر شاهكار جديدي در مواجهه با بحران‌هاي شهري بود.