تحقیقات نشان می دهند که روزه سبب ضعف و کاهش بینایی و همچنین کاهش حجم و کیفیت شیرمادران شیرده نمی شود، برای برخی بیماران دیابتی مفید است، احتمال بروز سرطان را کاهش می دهد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.

تحقیقات زیادی در مورد روزه داری انجام شده که نتایج همه آنها موید فواید روزه است، هر چند متخصصان رشته های مختلف پزشکی برای برخی بیماران محدودیت هایی قائل شده و توصیه هایی در این زمینه برای آنها دارند.

روزه داری با طعم سلامتی

اما پزشکان توصیه هایی دارند از جمله این که بیماران به ویژه مبتلایان به بیماری های مزمن مانند دیابت پس از مشورت با پزشک معالج خود و با رعایت یک سری اصول اقدام به روزه داری کنند.

** مبتلایان به بیماری های چشمی

برخی افراد به ویژه افرادی که از عینک های طبی استفاده می کنند، تصور نادرستی مبنی بر تاثیر روزه بر ضعف بینایی دارند اما به گفته چشم پزشکان، ضعف بینایی ارتباطی به روزه ندارد.

نزدیک بینی عارضه ای ژنتیکی است که در پنج تا هشت درصد جمعیت جهان دیده می شود. نظریه های مختلفی در مورد علت این بیماری مانند کمبود ویتامین ها، سوء تغذیه و کار طولانی مدت چشم از فاصله نزدیک به ویژه با رایانه مطرح شده است.

به گفته چشم پزشکان، نتایج مطالعاتی که تاکنون در این زمینه انجام شده، نشان می دهد که روزه تاثیری در بالابردن میزان نزدیک بینی ندارد و در افرادی هم که دچار دوربینی یا آستیگماتیسم (تار شدن یا ناهموار شدن دید) هستند، روزه داری سبب تشدید این عارضه نمی شود.

همچنین پزشکان می گویند که بیمارانی که از مشکلات چشمی رنج می برند به جز افرادی که مبتلا به آب سیاه (گلوکوم) هستند، با نظر پزشک می توانند روزه بگیرند.

دکتر 'محمد خداپرست' فوق تخصص قرنیه و معاون درمان بیمارستان فارابی در این مورد توضیح داد: تاری دید در برخی افراد روزه دار ارتباطی به عیوب چشم ندارد و ممکن است به دلیل کاهش قندخون یا افت فشار خون باشد که باید بررسی شود.

وی افزود: افرادی که بیماری خاص چشمی ندارند و فقط از عینک استفاده می کنند، منعی برای روزه داری ندارند اما افرادی که مبتلا به درجات شدید نزدیک بینی هستند، باید احتیاط کنند و پیش از اقدام به روزه داری با پزشک خود مشورت کنند. همچنین مبتلایان به بیماری های چشمی که تحت درمان هستند و دارو مصرف می کنند، باید در مورد توانایی خود برای روزه گرفتن از چشم پزشکان نظرخواهی کنند.

خداپرست در مورد افراد سالمی که به بیماری های چشمی یا عیوب انکساری مبتلا نیستند، گفت: این افراد می توانند بدون هیچ نگرانی روزه بگیرند زیرا روزه منجر به ضعف دید آنان نمی شود.

وی در مورد روزه داری و تاثیر آن بر میزان ترشخ اشک گفت: تحقیقات نشان می دهد که پیروی از یک برنامه منظم غذایی و دریافت مقادیر کافی پروتئین، ویتامین آ، ویتامین ث و ب 6، پتاسیم و روی برای تولید و ترشح طبیعی اشک لازم است و در مقابل مصرف زیاد چربی، کلسترول، پروتئین و قند با اختلال ترشح اشک ارتباط دارد.

خداپرست افزود: چنانچه تغییرات رژیمی ایجاد شده در ماه رمضان به گونه ای باشد که تمام مواد غذایی مورد نیاز برای تشکیل اشک تامین شود، روزه میزان و ترکیب اشک را تحت تاثیر قرار نمی دهد و تاثیر نامطلوبی بر ترشح آن ندارد.

** دیابتی ها

پزشکان توصیه می کنند دیابتی های مجاز روزه داری میزان قندخون خود را قبل و بعد از افطار و سحر اندازه گیری کنند.

دکتر باقر لاریجانی رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم با تاکید بر لزوم اندازه گیری منظم قندخون در روزه داران مبتلا به دیابت که مجوز روزه داری را از پزشک معالج دارند، اظهار کرد: این بیماران باید یک ساعت قبل، 2 ساعت بعد از افطار و یک ساعت قبل از سحر میزان قندخون را بررسی کنند.

وی اظهار کرد: لازم است مبتلایان به دیابت برای پیشگیری از افزایش ناگهانی قندخون، در حد یک صبحانه ساده افطاری میل کنند، یک تا 2 ساعت بعد غذایی در حد ناهار سبک و در وعده سحر یک عصرانه یا شام سبک بخورند. همچنین در طول افطار تا سحر آب کافی و مواد غذایی فیبردار مانند میوه و سبزی مصرف کنند تا علاوه بر پیشگیری از افزایش ناگهانی قندخون، در طول زمان روزه داری نیز دچار افت قندخون و تشنگی شدید نشوند.

** روزه، مفید برای بیماران دیابت نوع 2 و بی نیاز از انسولین

دکتر محمد پژوهی قائم مقام پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم ایران گفت: نتایج تحقیقاتی که در ایران و سایر کشورها از جمله عربستان صورت گرفته است، نشان می دهد که روزه برای مبتلایان به دیابت نوع 2 که انسولین تزریق نمی کنند، مفید است.

وی اظهار کرد: مبتلایان به دیابت نوع 2 بیشتر چاق هستند و بدن آنها نسبت به انسولین مقاومت دارد. این بیماران به دو گروه تقسیم می شوند؛ گروه اول از رژیم غذایی خاص پیروی می کنند، ورزش های خاصی انجام می دهند و دارو مصرف می کنند و گروه دوم بیمارانی هستند که علاوه بر رعایت این موارد انسولین نیز تزریق می کنند.

وی گفت: تحقیقات نشان می دهد که روزه در مبتلایان به دیابت نوع 2 که انسولین تزریق می کنند، سبب کاهش وزن اضافی، قند و چربی خون، اسید اوریک و الکترولیت هایی مانند سدیم و پتاسیم و همچنین افزایش میزان حساسیت آنها به انسولین می شود؛ افزایش حساسیت به انسولین سبب کاهش نیاز به تزریق انسولین می شود و این روند برای بیماران بسیار مفید است.

وی توضیح داد: این بیماران در صورتی که میزان دریافت انسولین روزانه آنها 30 تا 40 واحد باشد، می توانند با نظر پزشک معالج روزه بگیرند اما دیابتی هایی که میزان دریافت انسولین روزانه آنها بیش از 60 واحد است و در مواردی لازم است روزانه سه بار تزریق انسولین داشته باشند، نباید روزه بگیرند.

فوق تخصص غدد درون ریز با تاکید بر این که مبتلایان به دیابت نوع 2 لازم است در سه ماه پیش از ماه رمضان، نوسانات قندخون را بررسی کنند تا توانایی خود را برای روزه داری ارزیابی کنند، اظهار کرد: در این بررسی ها اگر میزان قندخون کمتر از 200 باشد با نظر پزشک می توانند روزه بگیرند اما اگر نوسانات زیادی داشته باشند و قند خون آنها بالای 300 باشد، نمی توانند روزه بگیرند زیرا روزه داری سبب افزایش میزان قندخون آنها می شود.

پژوهی خاطرنشان کرد: به طور کلی هر دیابتی مجاز به روزه داری، در صورتی که در طول ساعات روزه داری دچار افت قند خون شود و میزان قند خون او زیر 70 یا بالای 300 برود، باید بی درنگ روزه خود را باز کند.

** روزه برای افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع یک ممنوع

دکتر محمد پژوهی قائم مقام پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم ایران در مورد مبتلایان به دیابت نوع یک گفت: با توجه به اینکه این بیماران نیاز به تزریق انسولین روزانه دارند، نمی توانند روزه بگیرند مگر اینکه مجوزی از پزشک معالج خود داشته باشند.

** روزه و مادران شیرده

بسیاری از مادرانی که کودک شیرخوار دارند و در ماه رمضان روزه می گیرند، نگران تاثیر روزه داری بر کاهش حجم شیر یا کمبود مواد مغذی موجود در شیر هستند که در نتیجه در هنگام روزه داری تعداد دفعات شیردهی را کاهش می دهند و از شیرخشک یا غذای کمکی برای کودک خود استفاده می کنند.

دکتر سیدمحسن خوش نیت نیکو مدیر گروه روزه داری اسلامی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه روزه داری تاثیری در حجم و ترکیب شیر مادران در دوران شیردهی ندارد، در این مورد توضیح داد: عوامل بسیاری مانند دفعات شیردهی و رژیم غذایی مادر می تواند حجم و ترکیب شیر مادر را تحت تاثیر قرار دهد؛ بسیاری از موادغذایی موجود در شیر مادر وابسته به میزان دریافت غذایی مادر است بنابراین اگر مادر شیرده از تغذیه مناسب و کافی برخوردار باشد، روزه داری در ماه رمضان اثر معناداری بر ترکیب موادغذایی موجود در شیر مادر و در نتیجه رشد شیرخوار نخواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه شیر مادر برای حفظ سلامت و رشد شیرخواران به ویژه در شش ماه نخست زندگی اهمیت زیادی دارد، افزود: دریافت مادران شیرده از اغلب مواد مغذی از جمله کالری، پروتئین و بیشتر ویتامین ها در ماه رمضان پایین تر از قبل و پس از ماه رمضان است؛ این امر می تواند ناشی از آگاهی نداشتن زنان شیرده در مورد نیازهای تغذیه ای خود باشد بنابراین آموزش مادران شیرده که قصد روزه داری دارند در حفظ سلامتی مادر و کودک نقش موثری خواهد داشت.

** روزه و کاهش خطر ابتلا به سرطان

دکتر سیدمحسن خوش نیت نیکو مدیر گروه روزه داری اسلامی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: تحقیقات نشان می دهد که روزه داری با رعایت اصول تغذیه ای نه تنها لطمه ای به بدن وارد نمی کند بلکه کاهش دریافت کالری 30درصدی در این ایام سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان می شود؛ بنابراین به همین دلیل اگر فرد روزه دار از رژیم غذایی مناسبی پیروی کند و کاهش کالری دریافتی حدود 30 درصد (نه گرسنگی شدید) داشته باشد، روزه برای او مفید است.

وی با بیان اینکه کاهش خفیف میزان کالری دریافتی، روی سیستم ایمنی بدن افراد نیز اثر مناسبی دارد، افزود: افرادی که چاق هستند و پرخوری می کنند سیستم ایمنی بدن آنها دچار مشکل می شود و بیماری های خود ایمن در آنها بیشتر می شود. اما افرادی که گرسنگی خفیف تا متوسط را تحمل می کنند، سیستم ایمنی بدن آنها منظم تر کار می کند و دفاع بدن آنها در مقابل عوامل بیگانه و سلول های سرطانی بیشتر می شود.

** روزه تقویت کننده سیستم ایمنی بدن

مدیر گروه روزه داری اسلامی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین گفت: روزه داری اسلامی در واقع یک ناشتایی متناوب است و با رژیم های سخت لاغری یا اعتصاب غذا که فرد طی آن چند روز غذا نمی خورد، متفاوت است.

خوش نیت نیکو افزود: در روزه داری اسلامی فرد روزه دار چند ساعت غذا نمی خورد اما بعد از این چند ساعت بدن دوباره شروع به دریافت غذا و کالری می کند. به این ترتیب میزان کالری دریافتی در طول 24 ساعت چندان تغییری نمی کند و از آنجا که در حفظ سلامت سیستم های مختلف بدن کالری دریافتی در طول 24 ساعت مطرح است، می توان گفت که روزه سلامت روزه دارانی را که میزان کالری دریافتی آنها تغییر چندانی نمی کند، افزایش می دهد.

** روزه، مفید برای افراد سالم

رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم اظهار کرد: مطالعات زیادی در ایران و برخی کشورها در مورد تاثیرات روزه داری بر افراد سالم انجام شده است و نتایج نشان می دهد که در صورت رعایت رژیم های غذایی مناسب، روزه در افراد سالم می تواند منجر به کاهش برخی ریزفاکتورهای خونی شود.

لاریجانی افزود: روزه در افراد سالم سبب کاهش چربی بد (LDL) و افزایش چربی خوب (HDL) می شود، علاوه بر این از نظر تغییرات هورمونی، سبب بروز تغییرات قابل توجه نمی شود و مشکلی برای روزه داران ایجاد نمی کند.

منبع: ایرنا