عیدانه مطبوعات روی دکه ها / 10 هزار صفحه گزارش ، مصاحبه، تحلیل و مقاله

عصر ایران- هر چند تعطیلات رسمی عید نوروز تنها 4 روز است و «مطابق تقویم» از پنجم فروردین تعطیلات تمام می‌شود اما در عمل و بیشتر به خاطر تعطیلات طولانی دانش آموزان که تا 13 فروردین ادامه دارد تعطیلات دو هفته‌ای است و غالب مردم یک هفته را به دید و بازدید و هفته دیگر را به سفر اختصاص می‌دهند.

تعطیل بودن 29 اسفند – روز ملی شدن صنعت نفت - نیز از عواملی است که موجب شده عید حتی قبل از تحویل سال شروع شود. با این که بعد از انقلاب تلاش هایی برای بازگشت به تعطیلات در همان روزهای رسمی نوروز صورت گرفت اما با تعطیلی 12 فروردین – روز جمهوری اسلامی ایران - و قرار گرفتن آن در کنار 13 اتفاقا تعطیلات محکم تر شد. چون کافی بود یک مناسبت مذهبی هم بر پایه سال قمری نیز اضافه شود تا هفته دوم فروردین را نیز به شکل هفته نخست درآورد.

به این ترتیب ایرانیان عید را با چهارشنبه سوری آغاز می‌کنند و با سیزده به در به پایان می‌رسانند و به جز شاغلان بخش های درمانی و انتظامی و رسانه های رسمی و نیروهای کشیک و طبعا مشاغل مرتبط با صنعت تعطیلات و تفریح و گردشگری بقیه به تعطیلات طولانی 14 روزه می‌روند.

تا قبل از دهه 70 مطبوعات اما چند روزی قبل از سیزده منتشر می شدند. کما این که در سال 1368 استعفا یا برکناری آیت الله حسینعلی منتظری از قائم مقامی رهبری در ایام نوروز رخ داد و روزنامه های آن دوران – در هفته دوم فروردین و در حالی که سیزده به در نیامده بود-  خبر و تحلیل منتشر کردند.

می توان گفت سنت 13 روزه بودن تعطیلات نوروز برای مطبوعات را روزنامه همشهری پایه گذاشت و پس از آن بود که از دهه 70 به این سو غالب روزنامه های ایران انتشار خود در سال جدید را از 14 فروردین از سر می گیرند.

این رویه البته باب میل روزنامه هایی مانند کیهان نبود و به همین خاطر در تمام این سال ها در هفته دوم فروردین نیز منشر شده اما این کار تنها از عهده موسساتی برمی آید که خودشان سامانه توزیع دارند حال آن که دیگران به دلایل مختلف از جمله تعطیل بودن اکثر چاپخانه ها و فعال نبودن سامانه های توزیع خصوصی و در سفر بودن مخاطبان و مشتریان ترجیح می دهند از 14 فروردین شروع کنند.

دلیل مهم تر البته این است که نشریات مستقل زیر کنترل مخالفان و منتقدانی قرار دارند که  به دنبال بهانه ای و خطایی هستند که موجودیت آنان را به خطر اندازد و از این رو هم سرمایه گذار از انتشار در هفته دوم فروردین استقبال نمی کند و هم سردبیر ترجیح می دهد همکاران او دو هفته کامل استراحت کنند و هم مدیر مسوول که می خواهد این دو هفته را بی استرس عیب جویی دیگری یا خطای خود سپری کنند.
 
اتفاق دیگری که تعطیلات دو هفته ای مطبوعات را در آغاز سال نو تثبیت کرد ظهور رسانه های دیجیتال و الکترونیک در 15 سال اخیر است که به منبع اصلی تامین خبر تبدیل شده و دغدغه بی خبری دیگر وجود ندارد. نوروز 1379 را به یاد آوریم که روزنامه های اصلاح طلب با هم قرار گذاشتند هر روز یکی منتشر شود تا مردم را از وضعیت سعید حجاریان که پس از ترور در 22 اسفند 1378 در کما به سر می برد آگاه سازند. در آن زمان به جز خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی که در دست رس همه نبود تنها خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) شروع به کار کرده بود که طبعا هنوز همه گیر هم نبود.

پس از چندی اما تارنماهای خبری (‌سایت ها) و در یک سال اخیر به مدد نرم افزارهای پیام رسان موبایلی کانال های تلگرامی اخبار را به لحظه منتشر می کنند هر چنذ که این دومی برای همه قابل استناد نیست.

با این وصف مطبوعات چاپی دغدغه از دست دادن خبر ندارند اما برای نوروز بیکار نمی نشینند و ویژه نامه های نوروزی پر و پیمانی منتشر می کنند.

نوروز 1395 خورشیدی را از این حیث شاید بتوان سال پر رونق مطبوعات در عرصه ویژه نامه های نوروزی دانست. اهمیت این اتفاق را هنگامی بیشتر در می یابیم که بدانیم در حالی رخ می دهد که همه جا بحث از پایان عمر نشریات چاپی یا کاغذی است و حتی برخی پا را فراتر می گذارند و می گویند امکان تولید محتوا در اختیار همه قرار گرفته و روزنامه نگاری حرفه ای هم شاید به پایان راه نزدیک می شود.

انتشار 10 هزار صفحه ویژه نامه نوروزی در دست کم 50 نشریه چاپی وکاغذی با کیفیت بالا در فرم و محتوا اما گزاره های پیشگفته را باطل می کند و نشان می دهد تولید محتوای با کیفیت همچنان کاری به غایت حرفه ای است که هم ذوق می خواهد و هم تخصص.

همان گونه که حرف زدن عادی مردمان جای سخنرانی حرفه ای را نمی گیرد و توپ بازی همان فوتبالی نیست که در باشگاه ها ارایه می شود تبادل اطلاعات در تلفن های همراه تنها جای خبر را می گیرد و البته که سد سانسور را می شکند چندان که فیلم سه دقیقه ای را به مهم ترین دلیل پیروزی یک طیف سیاسی در انتخابات بدل می کند اما حس تورق مجله همچنان باقی است و دریغ است که در رقابت با فضای مجازی رنگ ببازد.

چنان که گفته شد بیش از 50 نشریه چاپی و معتبر ایرانی در سلیقه ها و گرایش های گوناگون افزون بر 10 هزار صفحه مطلب تولید کرده اند که 90 درصد غالب آنها تولیدی است زیرا برای ویژه نامه نوروزی نمی توان اخبار و مطالب سایت ها را «کپی پیست» کرد.

به همین خاطر «عصر ایران» در نظر دارد در دو هفته آغاز سال شماری از ویژه نامه های نوروزی را تورق و معرفی و خوانند گان را در این لذت شریک کند.

چون هدف، تنها معرفی نیست طبعا تنها از نشریاتی سخن گفته و نقل می شود که تهیه کننده این سلسله گزارش ها با خود همراه آورده و روشن است که در دوازده سیزده روز نهایتا 15 نشریه را بتوان معرفی کرد و مجال تمام 50 عنوان نیست. بنا بر این تقدم و تاخر یا تاکید بر برخی نشریات را به حساب گرایش سیاسی و ترجیح برخی بر دیگری نگذارید بلکه غرض، به اشتراک گذاشتن است و طبعا باید خود خوانده ودیده باشی و بعد درباره آن بنویسی.

این توضیح هم درباره ویژه نامه های نوروزی مطبوعات خالی از لطف نیست که اکثریت با نشریاتی است که به صورت مجله منتشر می شوند و طبعا در این کار مهارت بیشتری دارند.این مجلات به جای انتشار شماره عادی صفحات را افزایش داده و شماره فوق العاده منتشر کرده اند که طبعا قیمت بیشتری هم دارد. روزنامه ها اما سالنامه هایی در قالب ضمیمه منتشر کرده اند و چون نمی توانند قیمت مستقل تعیین کنند یا قیمت تک نسخه ضمیمه دار را بالا برده اند یا مانند موسسات برخوردار از بودجه عمومی حتی رایگان عرضه کرده اند.

نگاهی به جدول 53 عنوان نشریه که تا لحظه تنظیم این مطلب اقدام به انتشار نشریه کرده اند از این واقعیت هم خبر می دهد که بخش خصوصی پویاتر و پرانگیزه تر ظاهر شده است. تا جایی که ماهنامه مهرنامه متعلق به بخش خصوصی با ویژه نامه ای در 522 صفحه رکورددار است و روزنامه اطلاعات به ویژه نامه ای در 78 صفحه بسنده کرده است.

تفاوت اما تنها در تعداد صفحات نیست. نوع نگاه هم متفاوت است. هر ویژه نامه ای اگر مصاحبه اختصاصی و پر نکته با اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری داشت تصویر او را روی جلد می نشاند. این کار را اما «نوروز نامه اطلاعات» انجام نداده و ترجیح داده حال و هوای ویژه نامه فرهنگی و ادبی و بیشتر کلاسیک باشد. حال آن که جلد مهرنامه به بهانه مصاحبه ای با محمد رضا شجریان با طرحی بسیار زیبا از او آراسته است که یادآور هنرهای متعدد ایرانی است.

مهم ترین ویژگی همه ویژه نامه های نوروزی این است که حال و هوای تازه ای دارند و هر یک روح خاص خود را انعکاس می دهد. این گونه است که شاید در فرم تقلید هایی به چشم بخورد یا برخی عین تیتر دیگری را نقل کرده باشند ( مثل «فرهیختگان» که عنوان «تجربه» را که دو هفته زودتر منتشر شده بود تکرار کرده و به خاطر تقدم و تاخر نمی تواند «توارد» باشد) اما هر کدام تنها خودشان هستند و مثلا «مثلث» در نگاه و محتوا شباهتی به «مهرنامه» ندارد و قس علی هذا.

نگاهی به فهرست ویژه نامه های نوروزی قبل از شروع معرفی 15 تا 20 عنوان آنها خالی از لطف نیست:

- آرمان امروز- 160 صفحه- 10 هزار تومان
- آزما- 89 صفحه- 6 هزار تومان
- اعتماد- 288 صفحه- 12 هزار تومان
- اندیشه پویا- 196 صفحه- 12 هزار تومان
- ایران فردا- 84 صفحه- 8 هزار تومان
- اطلاعات- 78 صفحه- 2 هزار تومان
- امید جوان- 32 صفحه ( قطع روزنامه ای)- 4 هزار تومان
- ایران – 360 صفحه – رایگان

- بخارا- 258 صفحه- 15 هزار تومان

- پنجره-  164 صفحه – 10 هزار تومان
- پیوست- 150 صفحه- 10 هزار تومان

- تبار- 200 صفحه – 10 هزار تومان
- تجارت فردا ( دنیای اقتصاد)- 450 صفحه- 5 هزار تومان
- تجربه- 300 صفحه- 15 هزار تومان

- تماشاگران امروز- 70 صفحه – 5 هزار تومان

- چشم انداز ایران – 160 صفحه- 10 هزار تومان
- چلچراغ – 120 صفحه – 7 هزار تومان

- خانواده – 100 صفحه- 3 هزار تومان
- خانواده سبز- 130 صفحه- 2500 تومان
- خط خطی – 100 صفحه-  8 هزار تومان
- خوش حالی- 180 صفحه- 9 هزار تومان

- دانستنیها ( همشهری)- 265 صفحه- 5 هزار تومان
 - دیپلمات- 160 صفحه- 10 هزار تومان
- دنیای تصویر- 200 صفحه – 7 هزار تومان
- دنیای فوتبال – 150 صفحه- 10 هزار تومان
- دیار- 200 صفحه- 10 هزار تومان

- روزهای زندگی – 120 صفحه-3 هزار تومان
- روشن -85 صفحه- 8 هزار تومان


- زنان امروز- 160 صفحه- 10 هزار تومان
- زندگی ایده آل- 320 صفحه- 7هزار تومان

- سپیده دانایی- 200 صفحه – 7 هزار تومان
- سلامت- 65 صفحه ( قطع روزنامه ای)- 3هزار تومان
 - سرزمین من ( همشهری)- 300 صفحه – 12 هزار تومان
- سینما و ادبیات- 250 صفحه- 9 هزار تومان

- شرق – 270 صفحه- 12 هزار تومان
- شهر کتاب- 230 صفحه- 10 هزار تومان

- صدا – 250 صفحه- 12 هزار تومان

- فرهنگ امروز – 210 صفحه- 12 هزار تومان
- فرهیختگان- 400 صفحه- 10 هزار تومان
- فیلم – 185 صفحه- 7 هزار تومان

- قانون( بی قانون)- 180 صفحه- 10 هزار تومان

- مثلث- 300 صفحه- 10 هزار تومان
 - مهرنامه- 525 صفحه- 20 هزار تومان

- نسیم بیداری- 200 صفحه- 15 هزار تومان

- همشهری (روزنامه)- 150 صفحه- رایگان
- همشهری آیه- 160 صفحه- 3500 تومان
- همشهری جوان- 240 صفحه- 3 هزار تومان
- همشهری داستان- 415 صفحه- 9 هزار تومان
- همشهری دیپلماتیک- 230 صفحه- 8 هزار تومان
- همشهری سرنخ- 230 صفحه- 350 تومان

- هنر و سینما- 130 صفحه- 7 هزار تومان