عصر ایران؛ حسین هوشمند - انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یکی از پیچیده ترین و طولانی ترین انتخابات در سراسر جهان است. انتخاباتی که به صورت رسمی حدوداً از یک سال قبل از روز انتخابات آغاز می شود و بیش از دیگر کشورها در آن فعالیت انتخاباتی، سخنرانی و مناظره انجام می شود. ساختار کلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را می توان به دو بخش انتخابات مقدماتی و انتخابات نهایی تقسیم کرد.

انتخابات مقدماتی

در سیستم حزبی آمریکا دو حزب دموکرات و جمهوری خواه به عنوان مهمترین، بزرگترین و سازماندهی شده ترین احزاب، نقش اساسی را ایفا می کنند. از یک سال و نیم قبل از انتخابات، یعنی تابستان سال قبل، کاندیداهای مختلف دو حزب برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی می کنند. آنها با تشکیل کمیته های بررسی و انجام یک سخنرانی عمومی، نامزدی شان را رسماً اعلام می کنند.

کاندیداها پس از ورود رسمی به رقابت ها مهمترین کاری که پیش رو دارند، جمع آوری کمک های مالی و معرفی خودشان به مردم است. مهمترین عامل تاثیرگذار بر مردم و معرفی کاندیداها، تبلیغات است که موثرترین آن تبلیغات تلویزیونی است. برای انجام این گونه تبلیغات هم نیاز به پول است که از حامیان مالی تامین می شود.

این حامیان مالی می توانند ثروتمندان، لابی ها، شرکت های بزرگ و مردم عادی باشند. مردم عادی می توانند با کمک های خرد خود همانند 5 دلار و 10 دلار به نامزد مورد علاقه شان کمک مالی کنند. این که هر کاندیدایی میزان کمک های مالی خردش، که از سوی مردم تامین می شود، درصد بیشتری از منابع مالی اش را تشکیل دهد، نتیجه مثبتی دارد و نشان دهنده مردمی و محبوب بودن آن فرد است.

از اواخر تابستان مناظره های انتخاباتی شروع می شود. مناظره ها نقش مهمی در معرفی کاندیداها و آشنا شدن رای دهندگان حزبی با افکار و عقاید آنها دارد. این مناظره ها که همواره چالشی و جذاب است، موجب انتقادات صریح کاندیداها از یکدیگر و حتی مجری از کاندیداها می شود. در مرحله مقدماتی کاندیداهای حزب دموکرات و جمهوری خواه به صورت مجزا از هم، مناظره های خود را برگزار می کنند. این مناظره ها هربار به میزبانی یکی از شبکه های خبری برگزار می شوند.

همه آنچه که باید درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بدانیم

با فرا رسیدن ماه ژانویه سال انتخاباتی (البته امسال از ماه فوریه) انتخابات مقدماتی به طور رسمی آغاز می شود. در تمام 50 ایالت آمریکا، هر دو حزب دموکرات و جمهوری خواه انتخابات مقدماتی برگزار می کنند تا مردم و اعضای حزب کاندیدای مورد نظرشان را انتخاب کنند.

به طور سنتی اولین ایالت هایی که در آنها انتخابات مقدماتی برگزار می شود، آیووا، نیوهمشایر، کارولاینای جنوبی و نوادا هستند. روند انتخابات مقدماتی حدوداً 5 ماه طول می کشد و در تابستان و ماه ژوئن انتخابات مقدماتی هر دو حزب تمام می شود و کاندیدای نهایی آن به انتخاب مردم مشخص می شود. امسال انتخابات مقدماتی جمهوری خواهان در 7 ژوئن (18 خرداد) و انتخابات دموکرات ها در 14 ژوئن (25 خرداد) به پایان می رسد.

اما سوالی که مطرح می شود این است که روند انتخاب کاندیدای نهایی دو حزب چگونه است؟ هر کدام از 50 ایالت بسته به تعداد جمعیتش دارای یک سری نماینده حزبی (Delegates) یا امتیاز است. مثلاً میشگان 59 نماینده حزبی برای جمهوری خواهان و 147 نماینده برای دموکرات ها دارد.

هر کدام از کاندیداها که در ایالت ها بیشترین آرا را کسب کنند این نمایندگان حزبی یا امتیازها را به دست می آورند. در بعضی از ایالت ها کاندیدای پیروز تمام نمایندگان حزبی را به دست می آورد و در بیشتر ایالت ها این نمایندگان براساس درصد آرا بین نفرات برتر تقسیم می شوند.

این نمایندگان حزبی و یا امتیازات است که برنده انتخابات مقدماتی را تعیین می کند. به این صورت که کاندیداهای جمهوری خواه برای پیروزی در انتخابات نیاز به کسب 1237 نماینده حزبی یا امتیاز دارند و دموکرات ها نیاز به کسب 2383 نماینده حزبی دارند. هر کدام از کاندیداهای هر دو حزب که به امتیاز مورد نظر دست پیدا کنند در کنوانسیون ملی حزب خودشان که در تابستان سال انتخابات برگزار می شود، به عنوان کاندیدای نهایی حزب معرفی می شوند.

دلیل بیشتر بودن تعداد نمایندگان حزبی در میان دموکرات ها به علت وجود عاملی به نام نمایندگان حزبی ارشد (Super Delegates) است. منظور از نمایندگان ارشد، مقامات بلندپایه حزبی هستند که متعهد به حمایت از کاندیدایی که در ایالتشان تعیین شده نیستند، آنها مختار هستند که از هر کاندیدایی که بخواهند حمایت کنند. درست است که نمایندگان حزبی در هر ایالت به شخص پیروز در ایالت خودشان در کنوانسیون رای می دهند، اما نمایندگان ارشد به هر کاندیدایی که بخواهند رای می دهند.

به طور مثال در انتخابات امسال، آلاباما، دونالد ترامپ با 43 درصد اول، تد کروز با 21 درصد دوم و مارکو روبیو با 18 درصد سوم شدند. بر این اساس ترامپ رای 36 نماینده حزبی یا امتیاز آلاباما را به دست آورد، کروز 13 نماینده و روبیو 1 نماینده. این نمایندگان علاوه بر این که در نقش امتیاز برای کاندیدا ظاهر شده اند، در کنوانسیون حزبی هم به صورت شخص حقیقی به نفع کاندیدا رای می دهند. اما نقش آنها تشریفاتی است و فقط مظهر رای مردم هستند.

اما نمایندگان حزبی ارشد در حزب دموکرات می توانند به هر کاندیدایی رای بدهند. به همین دلیل جلب حمایت مقامات ارشد حزبی در حزب دموکرات اهمیت دارد. این نمایندگان عامل پیشتازی فعلی هیلاری کلینتون بر برنی سندرز در جبهه دموکرات ها هستند. بدون احتساب نمایندگان ارشد کلینتون از 672 نماینده یا امتیاز در مقابل 477 نماینده سندرز برخوردار است. اما با احتساب نمایندگان ارشد، کلینتون به عدد 1130 و سندرز به 499 می رسد.

عدم وجود این نمایندگان ارشد عاملی است که جناح اصلی حزب جمهوری خواه نمی تواند مانع از پیشتازی ترامپ در این انتخابات امسال این حزب شود. البته نکته ای که وجود دارد این است که این نمایندگان ارشد می توانند رای خود را تا قبل از کنوانسیون عوض کنند. به طور مثال اگر ببینند اقبال مردمی به کاندیدای مقابل آنها بیشتر شده است می توانند از وی حمایت کنند.

در کنواسیون ملی هر حزب که سه روز به طول می انجامد، مقامات ارشد حزبی، سناتورها و نمایندگان ملی و ایالتی و اعضای حزب و مردم حامی آن دور هم جمع می شوند تا رقابت های درون حزبی را فراموش کنند و برای انتخابات نهایی و شکست رقیب متحد شوند. در کنوانسیون است که کاندیدای نهایی که البته قبلاً در طول برگزاری انتخابات مقدماتی مشخص شده به صورت رسمی اعلام می شود، اما نکته ای که منحصراً در کنواسیون اتفاق می افتد، انتخاب معاون کاندیدای نهایی است که به همراه وی در برگه های رای انتخابات نهایی قرار می گیرد.

انتخابات نهایی

براساس قانون، انتخابات نهایی ریاست جمهوری در دومین سه شنبه ماه نوامبر انجام می شود که امسال 8 نوامبر (18 آبان) است. در این روز رای دهندگان به کاندیدای دموکرات و معاونش یا به کاندیدای جمهوری خواه و معاونش رای می دهند. البته همیشه کاندیداهای مستقل از احزاب کوچک هم در انتخابات حضور دارند ولی چندان تاثیر گذار نیستند. چون این احزاب سازماندهی و قدرت دو حزب اصلی را ندارند. البته موانعی هم پیش روی فعالیت آنها وجود دارد.

ذکر این نکته ضروری است که در ادوار مختلفی از انتخابات، کاندیداهای مستقلی وجود داشتند که حضورشان تاثیرگذار بوده است. از جمله راس پرو در انتخابات 1992 و رالف نیدر در انتخابات 2000. پرو با کسب 19 میلیون رای که بیشتر آنها از پایگاه رای دهنده جورج بوش پدر بود مانع از پیروزی وی در برابر بیل کلینتون شد. نیدر هم با کسب حدود 8 میلیون رای عاملی مهم در شکست ال گور در مقابل جورج دبلیو بوش بود.

برخلاف باور عمومی که وجود دارد، مردم به صورت مستقیم رئیس جمهور آمریکا را انتخاب می کنند و این مسئله که آنها به صورت غیر مستقیم رئیس جمهور را انتخاب می کنند و این آرای الکترال هستند که رئیس جمهور را تعیین می کنند، تفسیر اشتباهی است. برای تشریح این موضوع باید به ساختار انتخاباتی اشاره کنیم.

در انتخابات نهایی هر یک از ایالت ها براساس جمعیتشان دارای الکترال کالج (Electoral College) یا هیئت انتخاباتی هستند. کالیفرنیا به عنوان پرجمعیت ترین ایالت 55 الکترال کالج و ایالت کم جمعیتی همچون داکوتای شمالی 3 الکترال کالج دارد. کارویژه این الکترال کالج ها همانند همان نمایندگان حزبی در انتخابات مقدماتی است. یعنی هر کاندیدایی که به مجموع 270 الکترال کالج یا امتیاز دست پیدا کند در انتخابات پیروز می شود. عدد 270 نصف به علاوه یک مجموع 538 الکترال کالجی است که در 50 ایالت به اضافه منطقه کلمبیا که واشینگتن دی سی، پایتخت در آن وجود دارد، تقسیم می شود.

این ترکیب 538 هم از 435 عضو مجلس نمایندگان، 100 عضو مجلس سنا و 3 الکترال کالج منطقه کلمبیا، به دست آمده است. به طور مثال داکوتای شمالی به این دلیل 3 الکترال کالج دارد که همانند تمام 50 ایالت، دو سناتور دارد و به خاطر جمعیت کمش 1 نماینده در مجلس نمایندگان دارد.

پس این الکترال کالج ها تشریفاتی و نمادین هستند و این رای مردم است که تعیین می کند برنده هر ایالت آرای الکترال کالج آن را به دست بیاورد و کاندیدا با کسب این امتیازها می تواند در انتخابات پیروز شود. اما تنها فرقی که روند انتخابات نهایی با مقدماتی دارد این است که در انتخابات نهایی، فرد پیروز در هر ایالت، تمام آرای الکترال کالج یا امتیاز آن ایالت را کسب می کند. به طور مثال باراک اوباما با پیروزی در ایالت کالیفرنیا، تمام 55 الکترال کالج آن را کسب کرد و هیچ الکترالی از این ایالت به میت رامنی نرسید.

این درحالی است که در انتخابات مقدماتی به احتساب میزان رای هر کاندیدا، آرای نمایندگان حزبی بین آنها تقسیم می شد. این مهمترین انتقادی است که به شیوه قرن هجدهمی انتخابات آمریکا وارد می شود. اگر میزان اختصاص آرای الکترال ایالت ها هم متناسب با آرای دو کاندیدا باشد، آن وقت نتیجه به دست آمده در الکترال کالج هم عادلانه تر خواهد شد. در طول سالیان مختلف درخواست هایی هم برای تغییر سیستم «برنده همه آرای الکترال را کسب می کند» مطرح شده است ولی برای این منظور باید قانون اساسی تغییر کند که نیاز به همکاری میان دو حزب و موافقت کنگره دارد.

این روش انتخاباتی در قرن هجدهم که بسیاری از کشورهای اروپایی انتخابات نداشتند، روشی پیشرو محسوب می شد و البته در آن زمان به خاطر شرایط خاص کشور از جمله اعطای نقش بیشتر به ایالت های کوچک و یا ایالت های جنوبی تعیین شده بود. همچنین در آن زمان الکترال کالج ها بیشتر نقش حقیقی داشتند و همانند امروز نبودند که نقشی تشریفاتی دارند و نمی توانند چیزی غیر از رای مردم را منعکس کنند.

البته در همین روش استثنائاتی همانند انتخابات جنجالی سال 2000، 1824، 1876 و 1888 هم به وجود می آید که نیاز به بررسی جداگانه ای دارد.