متن مصاحبه یورونیوز با محمدجواد لاریجانی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران

دکتر محمدجواد لاریجانی معاون رئیس قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر ایران برای شرکت در سی و یکمین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، که از دهم تا ۱۲ اسفند در ژنو مقر اروپایی سازمان ملل برگزار شد، به ژنو رفته است.

به گزارش عصرایران، فریبا مودت، خبرنگار یورونیوز با وی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران و سیاست خارجی کشور گفتگویی انجام داده است.

متن کامل این گفتگو به نقل از سایت یورونیوز در پی می آید و الزاما به منزله تایید ادعاهای پرسشگر نیست.
 
*آقای دکتر لاریجانی در سال گذشته ۹۰۰ مورد اعدام در ایران انجام شده است که تعدادی از آن ها اعدام نوجوانانی بوده که هنگام ارتکاب جرم کودک بوده اند.
 
«اعدام ها در ایران طبق ضوابط قانونی انجام می گیرد. نکته این است که نود درصد اعدام ها به خاطر جرم های مرتبط به مواد مخدر است.»
 
*در حال حاضر به گفته عفو بین الملل ۱۶۰ نوجوان محکوم به اعدام شده اند. بعضی از آن ها هفت سال است که حکمشان صادر شده است. فکر می کنید چطور جوانی که محکوم به اعدام است بزرگ می شود و رشد می کند؟
 
«تفاوت مفهومی بزرگی بین کودک و نوجوان وجود دارد. یک نوجوان می تواند خیلی زود، به فاصله چند ماه، به سن قانونی رشد برسد. اینکه بیش از یکصد نوجوان در انتظار حکم اعدام هستند مطلقا دروغ است. در حال حاضر تعداد آنها کمتر از شش نفر است.»
 
*طبق پیمان نامه بین المللی حقوق کودک، جوان ۱۷ ساله هنوز به سن قانونی نرسیده است.
 
«نوجوان می تواند چند ماه بیشتر با سن قانونی فاصله نداشته باشد. کسی که سنش کمتر از ۱۸سال باشد خودبه خود به اعدام محکوم نخواهد شد مگر اینکه قاضی تشخیص دهد به اندازه ای که لازم بوده توانایی داشته که بفهمد مسئول اعمالش بوده است.»

*چطور قاضی می تواند حکم کند که نوجوان سه سال ‍پیش از این یا دو سال ‍پیش از این شرایطی داشته که به بلوغ عقلی رسیده بوده است؟
 
«اعلام حکم شاید بعد از سه سال نباشد چون وقتی جرم واقع می شود، فرایند قضایی بلافاصله شروع می شود. در بعضی موارد و در واقع در بیشتر موارد به روان شناس و ‍پزشک مراجعه می شود که صحت فیزیکی و عقلی شخص را احراز کنند.»
 
*بگذارید پرونده سامان نسیم را مطرح کنم که در سن ۱۷ سالگی دستگیر شد و سال پیش اخبار تائید نشده ای درباره اعدام وی منتشر شد. جرم وی «محاربه با خدا» بود [...] ؟
 
«این فقط عنوان است. این عنوان به این معنی است که تعدادی جرم رخ داده است که می تواند محکومیت اعدام در پی داشته باشد. نسیم متأسفانه در حین انجام فعالیت تروریستی دستگیر شده بود.»
 
*آقای دکتر لاریجانی در کمال انصاف می توانید بگویید که وقتی ۱۶ یا ۱۷ یا ۱۸ سالتان بود اشتباهی نکرده بودید که امروز وقتی به یادتان می آید تأسف می خورید؟
 
«وقتی اشتباه می کنم می گویم: خدایا کاش این کار را نکرده بودم. سسیتم تنبیه در ایران بر اساس انتقام نیست بلکه بر اساس تربیت است.»
 
*برای همین است که نوجوان اعدام می شود؟
 
«به همین دلیل برای آن ها معافیت های فراوان در نظر گرفته می شود. اما اعمال تروریستی استثناست.»

*به سراغ موضوع دیگر برویم: آزادی بیان. فیس بوک فیلتر می شود، بلاگ نویس ها مرتبا دستگیر می شوند و حتی انتقاد ملایم از نظام یا رهبر می تواند مجازات شدید در ‍پی داشته باشد.
 
«خوب، آزادی بیان مطلق عقلانی نیست و هیچ جا هم تضمین نشده است. مردم می تواند از همه جهات از دولت انتقاد کنند از مسائل کوچک تا مسائل مربوط به حکومت و سیاست های دولتی.»
 
*درباره انتخابات می پرسم. نتایج آخرین انتخابات نشان داد که اصلاح طلبان و اعتدال گرا ها در مجلس به اکثریت رسیدند. اما این نکته به نظر بی ربط می رسد چون شورای نگهبان است که حرف آخر را می زند و می تواند هر قانونی را که مجلس بگذراند وتو کند و اعضای شورای نگهبان، محافظه کارانی هستند که عملا قدرت را از مجلس می گیرد.

نقش شورای نگهبان این نیست که در تصمیم گیری ها دخالت کند. شورای نگهبان به دو نکته رسیدگی می کند: مصوبات مجلس خلاف قانون اساسی یا خلاف شرع اسلام است یا نه. شورای نگهبان نهاد مکملی است برای اطمینان از انطباق قوانین تصویب شده با قانون اساسی.»
 
*در زمینه اقتصاد صحبت کنیم. ایران درهای خود را به روی قرارداد با شرکت های بزرگ بین المللی نفت مثل بریتیش پترولیوم و رویال داچ شل گشوده است. چرا این مذاکرات پشت درهای بسته و کاملا پنهان انجام می گیرد؟ می دانید که نفت ثروت ملی است. هر قطره نفت به همه مردم ایران تعلق دارد. چرا نباید مردم از نحوه فروش ثروت ملیشان آگاه باشند؟
 
«اولا وظیفه دولت است که معامله را به انجام برساند و در زمانی که دولت مشغول مذاکره است، فکر نکنم معمول باشد که جزئیات مذاکرات علنی شود.»
 
*مردم حق دارند بدانند و اگر ندانند مذاکره کنندگان و کارگزاران دولت ایران در معرض اتهام رشوه و فساد قرار خواهند گرفت.
 
«رشوه جزئی از فساد است و همه جای دنیا فساد وجود دارد. ما نسبت به مساله ارتشا مصونیت نداریم چه مذاکرات علنی باشد چه نباشد. سیستم باید کنترل های لازم برای مبارزه با رشوه خواری را داشته باشد.»
 
*چنین سیستمی در ایران هست؟
 
«بله. ما به شدت مشغول مبارزه با رشوه خواری هستیم. اما رشوه خواری بیماری بین المللی و یک مرضی جهانی است. ما نمی توانیم به تنهایی نابودش کنیم اما می توانیم تلاش کنیم اثراتش را به حداقل برسانیم و کنترلش کنیم.»
 
*شما مشاور ارشد رهبر ایران در زمینه امور بین الملل هستید. می توانید به من بگویید چرا ایران طی دو هفته گذشته تقریبا تمام افراد خود را از سوریه خارج کرده است و تنها ۷۰۰ مشاور نظامی آنجا باقی گذاشته است؟ آیا شما با بازیگران دیگر در منطقه به سازش رسیده اید؟
 
«ما هیچوقت آنجا سرباز نفرستادیم. ما فقط به سوریه کمک کنیم که از حاکمیت و تمامیت ارضی خود دفاع کند.»
 
*این کمک ها چه تأثیری بر روابط شما با ترکیه و عربستان سعودی گذاشته است؟
 
«ما همسایگانمان را انتخاب نکرده ایم. می توانیم از خودمان دفاع کنیم اما این کافی نیست باید تلاش کنیم منطقه در هرج و مرج فرو نرود.»
 
*به طور خلاصه درباره داعش صحبت کنیم. داعش تا حدی مفید بوده است. نفتی را که به دلایل مختلف مثل تحریم و غیره، فروشش به شکل دیگر در بازار آسان نبود به فروش می رساند. بانک خودش را دارد که مبادلات مالی را تسهیل می کند. بنابراین اگر دولت های مؤتلف از جمله ایران می خواست داعش را از بین ببرد کار سختی نمی بود.
 
«فکر می کنم نکته ای که به آن اشاره می کنید، طعنه انگیز بودن واقعیت هاست. این ها انگل هایی هستند که با انگیزه های سیاسی و اقتصادی خلق شده اند. این یک وضعیت جدید است. اما فکر می کنم هر که داعش را خلق کرده است پول به آن ها داده و از آن ها حمایت کرده است در نهایت ضرر بزرگی خواهد کرد، حالا چه امریکا باشد چه انگلیس چه کشورهای منطقه. این کار سرانجام خوبی نخواهد داشت.»