با گذشت نزدیک به یک سال از آغاز جمع‌آوري آنتن‌های مخابراتی توسط شهرداری تهران، اکنون دامنه این جریان مناطقی همچون اختیاریه، گیشا، شهرری، پیروزی و... را در برگرفته که کاهش سرعت اینترنت و تضعیف آنتن‌دهی تلفن‌های همراه را در پی داشته، زیرا هر یک از این آنتن‌ها برای پوشش یک‌هزار و 500 مشترک تلفن همراه است.

شهرداری اعلام کرده است که این کار را در پاسخ به نگرانی‌های ابرازشده از سوی شهروندان انجام می‌دهد. بدیهی است که شهروندان تهرانی حق دارند نسبت به سلامت خود، خانواده و هم‌شهری‌هایشان حساس باشند، به‌ویژه در زمانی که با اتفاقات تلخ و ناخواسته‌ای همچون سقط جنین، مرده‌زایی و کمبود وزن فرزندان تازه متولدشده خود مواجه می‌شوند و احتمال می‌دهند که یکی از عوامل محیطی سبب بروز این مصائب شده است.

در این میان، یکی از عوامل احتمالی که پیش چشم همگان است و مظنون به دخیل بودن در عوارض پیش‌آمده، آنتن‌های مخابراتی مربوط به تلفن همراه است. این در حالی است که کانون تشعشعات مضر گوشی تلفن همراه است و از قضا هرچه از تعداد این آنتن‌ها کاسته شود، تشعشعات گوشی برای برقراری ارتباط تشدید و عوارض آن نیز بیش‌تر می‌شود.

کافی است به خاطر آوریم که چگونه در جاده‌ها که تعداد آنتن‌های مخابراتی کمتر و فاصله ما با آن‌ها بیش‌تر می‌شود، باتری گوشی تلفن همراه هنگام مکالمه ظرف دو دقیقه داغ می‌شود و شارژ آن نیز به‌واسطه ساطع شدن تشعشعات بیش‌تر برای دریافت سیگنال زودتر تمام می‌شود. به بیان علمی، هرچه آنتن ضعیف‌تر باشد گوشی تلفن همراه میدان بیشتری ایجاد کرده و قدرت بیشتری مصرف می‌کند تا به آنتن متصل شود که گاه این میدان تا دو وات نیز بالا می‌رود و با توجه به این‌که گوشی مماس با سر کاربر قرار دارد، آثار زیان‌بارتری به دنبال خواهد داشت.

ارائه گزارش در جلسه علنی شورای شهر تهران

با این‌حال کمیته ایمنی شورای اسلامی‌ شهر تهران دغدغه شهروندان در این خصوص را مورد توجه ویژه قرار داد و پژوهش گسترده‌ای را با همکاری کارشناسان مطرح این حوزه آغاز کرد که مختصری از نتایج آن دو هفته پیش و در جریان دویست و هجدهمین جلسه علنی شورای شهر تهران توسط معصومه آباد، رییس این کمیته و عضو شورای شهر و دکتر سیدحسن سیدموسوی، استاد دانشگاه و پژوهشگری که 15 سال از عمر خود را صرف مطالعه و تحقیق روی مسأله سازگاری مغناظیسی کرده است، اعلام شد.

بنابراین اعلام، هدف این مطالعات بررسی پیامدهای آنتن‌های مخابراتی و تشعشع امواج الکترومغناطیس در 460 نقطه شهر بوده و موارد بیماری و اختلالات جسمی شهروندان در نسبت با این پدیده مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعات براساس استاندارد اعلام‌شده توسط سازمان بین‌المللی حفاظت در برابر اشعه نشان می‌دهد که تهران از نظر چگالی تشعشع امواج موبایل در شرایط سالم قرار دارد. این مطالعات همچنین مشخص کرده که بیش‌ترین میزان انرژی الکترومغناطیسی از رادیو و تلویزیون آنالوگ و کمترین میزان از اینترنت بی‌سیم بوده و میزان انرژی ساطع‌شده از دستگاه‌های موبایل در حد میانه این دو وسیله و یک‌دهم تشعشعات تلویزیونی بوده است.

در ادامه همین جلسه مهدی چمران، رییس شورای اسلامی شهر تهران نیز خاطرنشان کرد که چنین مطالعاتی توسط دانشگاه امیرکبیر نیز انجام و در شورای عالی امنیت ملی ارایه شده که نتایجی مشابه همین مطالعه را داشته است. همچنین گزارش‌هاس سازمان‌های ناظر و بی‌‌طرف در مناقشه اپراتورهای تلفن همراه و شهرداری همچون سازمان انرژی اتمی، رگولاتوری، کمیسیون بهداشت مجلس و مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت مؤید نتیج مطالعات اخیر است.

تضمین بی‌ضرر بودن آنتن‌های موجود از سوی شورای شهر

در همین خصوص گفت وگویی با معصومه آباد، رییس کمیته ایمنی شورای اسلامی‌ شهر تهران و عضو این شورا انجام دادیم. آباد در گفت‌وگو با یادآوری مصوبه شورای شهر برای سامان‌دهی نصب آنتن‌های BTS براساس ضوابط و مقررات و مدیریت پراکندگی این آنتن‌ها اظهار داشت: براساس اندازه‌گیری دقیقی که با دستگاه‌های کالیبرشده ناردا انجام شده، سطح انرژی الکترومغناطیسی ساطع‌شده از آنتن‌های BTS از حد تعیین‌شده توسط سازمان بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشعات پایین‌تر بوده و از این رو نیازی به جمع‌آوری این سایت‌ها نبوده است.

وی با بیان این‌که اپراتورها می‌توانند با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نو، به‌صورت تجمیعی و شبکه‌ای از دکل‌های مشترک استفاده کنند، افزود: سایت‌های مشترک را نیز می‌توان به لحاظ ظاهری استانداردتر و زیباتر تاسیس کرد تا منظر شهری را دچار اغتشاش بصری نکنند که نمونه آن همان نمای درختچه‌ای است که بر برخی از آن‌ها طراحی شده است.

آباد ادامه داد: نه نیازی به جمع‌آوری آنتن‌های BTS وجود دارد و نه امکانی برای افزایش بی‌ضابطه تعداد آن‌ها، بلکه مهم این است که نه‌فقط آنتن‌های BTS بلکه همه دستگاه‌هایی که امواجی را از خود ساطع می‌کنند، از نظر سطح تشعشعات براساس شاخص‌ها و استانداردهای تعریف‌شده پایش شده و تهدیدکننده نبودن آن‌ها برای شهروندان تضمین شود.

وی ادامه داد: به حمدالله براساس پایشی که ما روی سایت‌های تلفن همراه انجام دادیم، در هیچ‌یک از مناطق 22گانه تهران امواج مضری مشاهده نشد. بنابراین به مردم اطمینان می‌دهیم که هیچ‌گونه آلودگی از بابت تشعشع امواج دکل‌های مخابراتی تلفن همراه در تهران وجود ندارد.

رییس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با تاکید بر اهمیت تقید به مصوبه شورای شهر برای سامان‌دهی نصب آنتن‌های BTS گفت: اگر امروز شاهد بی‌ضرری و استاندارد بودن سایت‌های تلفن همراه هستیم، ناشی از نظارت شورای شهر بر روند نصب این سایت‌ها است و هیچ‌کدام از این سایت‌ها نبوده‌اند که چه از لحاظ شرایط نصب و چه از لحاظ تشعشع امواج براساس مصوبه ساماندهی مورد پایش و سامان‌دهی قرار نگرفته باشند.

مروری بر دیگر گزارش‌ها

بنا بر گزارشی که دو سال پیش سازمان انرژی اتمی به‌عنوان سازمان ملی ناظر بر تشعشعات تلفن‌های همراه پس از سه سال تحقیق بر روی پروژه تشعشعات آنتن‌های BTS (Base Tranceiver Station) تلفن همراه در سراسر کشور ارائه کرد، آنتن‌هایBTS مضر نیست و این مهم البته به شرایط نصب و پایش‌های بعدی نیز بستگی دارد که تاکنون در بررسی‌ها مورد خاصی گزارش نشده است. (عصرایران - 94/7/11) همچنین براساس نتایج این گزارش، مقدار تشعشع، یک‌هزارم مقدار مجاز بوده و در اکثر موارد نیز سطح پرتوگیری مردم در منازل نیز از یک هزارم حدمجاز کمتر بوده است.

این در حالی است که براساس گفته‌های کارشناسان سازمان انرژی اتمی، حدمجاز تشعشع برای محدوده باند فرکانسی مورد استفاده در تلفن همراه، حدود 4.5 وات بر مترمربع یا 45 صدم میلی‌وات بر سانتی‌متر مربع است. در مجوزهایی نیز که از سوی این سازمان انرژی اتمی ایران صادر شده، آمده که سطح انرژی الکترومغناطیسی ناشی از سایت‌های تلفن همراه 1.4 درصد امواج ناشی از فرستنده‌های رادیویی AM و 28 درصد امواج ناشی از فرستنده‌های رادیویی FM است.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز اعلامی مبنی بر مضر بودن این آنتن‌ها نداشته و معاون نظارت و اعمال مقررات این سازمان، درخصوص گزارش عملکرد بررسی تشعشعات در هشت ماهه سال 94 گفته است: «با توجه به نتایج اندازه‌گیری‌های انجام‌شده و اعلام نظر دفتر امور حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی ایران در سال جاری، موردی مبنی بر غیراستاندارد بودن حدود پرتوگیری آنتن‌ها گزارش نشده و نتایج تمامی اندازه‌گیری‌ها پایین‌تر از حد مجاز بوده است.»

در همین حال، رییس مرکز سلامت و محیط وزارت بهداشت نیز در این خصوص گفته است: «مطالعات ما نشان می‌دهد که آنتن‌های موبایل، پیرامون خود چگالی انرژی بیش از حد مجاز تولید نمی‌کنند و چگالی انرژی آن‌ها از حد استاندارد ملی کمتر است.» در آخرین اظهارنظر کمیسیون بهداشت مجلس نیز در مورد تشعشعات آنتن‌های BTS آمده است: «تاکنون مدارکی دال بر خطرات احتمالی آنتن‌های تلفن همراه از سوی وزارت بهداشت به این کمیسیون داده نشده است و آنتن‌های موبایل دارای استانداردهای معتبر جهانی هستند.»

پروفسور مجید سمیعی، جراح برجسته ایرانی در سطح جهان نیز به‌تازگی به اظهار نظر در این زمینه پرداخته و اظهار کرده است: «تاکنون هیچ تحقیقی، مثبت یا منفی بودن تاثیر این تشعشعات بر سلامت انسان را تائید نکرده است.» اندازه‌گیری‌‌های انجام‌گرفته روی مقدار تابش ناشی از سایت‌های BTS نیز نشان می‌دهد که حتی ماکزیمم توان اندازه‌گیری‌شده در بدترین و نادرترین شرایط، تنها نزدیک چند درصد حد قابل قبول استاندارد بوده که برای عموم مردم بی‌خطر است.

ایستگاه ماهواره‌ای و فیبر نوری؛ بحث انحرافی

سخن آخر این‌که در همه جای دنیا برای افزایش پوشش شبکه تلفن همراه و جلوگیری از افت آنتن‌دهی، از ایستگاه‌های زمینی یعنی آنتن‌های BTS استفاده می‌شود، زیرا ایستگاه‌های ماهواره‌ای از فاصله بسیار دور (حدود 10 هزار کیلومتری) امواج را ارسال می‌کنند که علاوه بر تأخیر و هزینه بسیار، با معایبی همچون ضعف سیگنال در نزدیکی زمین و عدم دریافت آن در زیر سقف‌های ضخیم همراه است. فیبر نوری نیز تنها برای شبکه انتقال کاربرد دارد و از آن‌جا که ایجاد پوشش موبایل فقط از طریق آنتن‌های BTS امکان‌پذیر است، ارائه خدمات 3G و 4G نیز بر پایه همین آنتن‌ها انجام می‌شود.