بدرقه متفاوت ملوانان انگلیسی و آمریکایی: از ذلت تا عزت

عصر ایران - دستگیری 10 ملوان آمریکایی در آب های سرزمینی ایران در عصر روز سه شنبه و آزادی کمتر از 24 ساعت پس از دستگیری آنها ، اذهان را به یاد حادثه ای مشابه در نزدیک به 9 سال پیش انداخت.
 
روز جمعه، سوم فروردین ماه سال 1386 ،پانزده ملوان دریایی انگلیس که وارد آب های سرزمینی ایران شده بودند توسط مرزبانان نیروی   دریایی سپاه دستگیر شدند.

آن حادثه، بی هیچ دلیلی 11  روز به درازا کشید و مانور تبلیغاتی دولت وقت روی این حادثه با نحوه رفتار دولت یازدهم با موضوع دستگیری ملوانان دریایی آمریکایی به طور کلی متفاوت بود.

حادثه سال 1386 در شرایطی اتفاق افتاد که سیاست خارجی دولت وقت (دولت نهم) بر پاشنه تبلیغات و مانورهای جنجالی و شعاری می چرخید. نفی هلوکاست و ایجاد تشکیک در روایت رسمی از حملات 11 سپتامبر و سازمان دهندگان آن دو محور عمده در رویکرد تبلیغی سیاست خارجی دولت های نهم و دهم بود، بی آن که این دو، حتی در صورت اثبات نیز نفعی برای ایران داشته باشند!

با توجه به این رویکرد، دولت وقت تلاش کرد از حادثه دستگیری ملوانان انگلیسی نیز نهایت استفاده تبلیغاتی را ببرد و این مساله سبب شد ، بحرانی در سیاست خارجی دولت وقت با دولت بریتانیا و کشورهای اروپایی و غربی به وجود بیاید. در آخر هم معلوم نشد ، ان همه مانور تبلیغاتی دولت، چه سودی برای کشور داشت؟
 در نهایت هم محمود احمدی نژاد رییس دولت وقت پس از گذشت 11 روز از دستگیری ملوانان انگلیسی در روز آزادی آنها و در حالی که کت و شلوار بر تن ملوانان شده بود و سوغاتی هایی از ایران در دست هر یک از ملوانان انگلیسی بود، آنها را به طور رسمی بدرقه کرد و این گونه انتقادات گسترده ای را درباره نحوه مدیریت این بحران و پایان دادن به آن برانگیخت.
نکته این که دولت وقت، ملوانان را 11 روز در بازداشت نگه داشت و زمانی که نخست وزیر انگلیس نامه تهدید آمیزی به احمدی نژاد نوشت، فوراً با ادای احترامات کامله، آزاد شدند.


اما دستگیری ملوانان آمریکایی به طور کلی ماجرایی متفاوت یافت. هر چند صورت عمل یکسان بود و هر دو گروه از ملوانان طی اقدامی اصولی، توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران و در منطقه ای که جزء آب های سرزمینی ایران بوده است، دستگیر شده بودند، اما عملکرد دولت یازدهم  در این حادثه به گونه ای معنادار با عملکرد دولت نهم در ماجرای دستگیری ملوانان انگلیسی متفاوت بود.

بر اساس گزارش رسانه های آمریکایی جان کری وزیر امور خارجه آمریکا بلافاصله پس از دستگیری ملوانان آمریکایی با همتای ایرانی خود محمد جواد ظریف تماس تلفنی برقرار کرده و از او درخواست کرده است ملوانان آزاد شوند، ظریف به کری وعده داده است موضوع را بررسی خواهد کرد و با مقامات مسؤول در تماس خواهد بود. ظریف به همتای آمریکایی خود وعده داده است اگر مشکلی در کار ملوانان نباشد ، جمهوری اسلامی ایران هر چه سریع تر ملوانان را آزاد خواهد کرد و در نهایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از ظهر چهارشنبه و در حالی که کمتر از 20 ساعت از دستگیری ملوانان آمریکایی گذشته بود با صدور بیانیه ای رسمی اعلام کرد نتیجه تحقیقات نشان داده است که دو شناور رزمی آنها غیر عامدانه  و به طور سهوی وارد آب های ایران شده اند و از این رو این ملوانان پس از تعهد به عدم تکرار این اشتباه ، از سوی نیروی دریایی سپاه در آب های بین المللی منطقه رها شده اند.


پس از آزادی ملوانان آمریکایی نیز بلافاصله جان کری وزیر امور خارجه آمریکا با صدور پیامی از مقامات و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران به خاطر آزادی ملوانان آمریکایی و حل و فصل این موضوع از طریق مسالمت آمیز و کارآمد تشکر کرد. این در حالی بود که روز سه شنبه نیز سخنگوی کاخ سفید در واکنش به دستگیری ملوانان آمریکایی اعلام کرده بود نحوه رفتار ایران با ملوانان دستگیر شده خوب است.

نحوه رفتار دولت های وقت (دولت نهم و دولت یازدهم) در دو ماجرای مشابه و واکنش متفاوت دولت های بریتانیا و آمریکا به دستگیری ملوانانشان در دو حادثه با فاصله کمتر از 9 سال ، حاوی تفاوت های مهم و چشمگیر است و نشان می دهد چگونه با دیپلماسی و مدیریت عقلانی و کارآمد می توان بحران های احتمالی را فروخواباند و در نقطه مقابل با عوامگرایی و شعارزدگی و رویکردهای هیجانی و استفاده های تبلیغاتی زودهنگام و گذرا می توان یک مساله ساده را به بحرانی پیچیده و بزرگ تبدیل کرد.

به راستی کسانی که دم از عزت می زنند، انصاف دهند که کدام رفتار عزتمندانه بود:
" نگهداشتن بدون دلیل 11 روزه ملوانان انگلیسی و آزادی آنها بعد از تهدید شدن از سوی انگلیس"  یا " آزادی ملوانان آمریکایی، بعد از درخواست شخص وزیر خارجه آمریکا و بعد از عذرخواهی فرمانده نیروهای نظامیان دستگیر شده و بعد از احراز این که آنها اشتباهی وارد آب های ایران شده بودند"؟
"آزادی آنها با برگزاری مراسم و تهیه لباس و سوغات برای ملوانان و حضور شخص رئیس جمهور در مراسم بدرقه ملوانان متجاوز" یا "مشایعت نیروهای نظامی ایران با قایق های آمریکایی تا حد مرزهای آبی کشورمان و رها کردن آنها در آب های بین المللی" ؟
"تهدید نخست وزیر انگلیس و اعلام بعدی لندن مبنی بر این که ملوان ها وارد آب های ایران نشده بودند یا درخواست وزیر خارجه آمریکا از ایران و سپس تشکر رسمی وی از کشورمان به خاطر حل کارآمد مشکل"؟

تدبیر و هوچیگری، مرزهای آشکاری دارند و البته نتایجی بسیار متفاوت به بار می آورند.