این شب ها با دیدن برنامه «صد برگ» حالمان کمی خوب شده و با خود زمزمه می کنیم: می شود به معنای واقعی کلمه برنامه ی خوبِ تلویزیونی ساخت، می توان به جزئیات دقت کرد و می توان آنقدر هنرمندانه و خلاقانه بود که همه، حتی منتقدانِ رویه ی برنامه سازی در صداوسیما، تمام قد به احترام این نگاه زیبا و فرهیخته بایستند و ادای احترام کنند. به بهانه صدبرگ سراغ تهیه کننده و کارگردان مشترک آن، منصور ضابطیان و محمد صوفی رفتیم.

عصرایران؛ رضامیرمحرابی - برنامه «رادیو هفت» هر شب شبکه آموزش، برنامه ای که کاری به پیش و پسِ آن و موقعیت سازندگانش نداریم. کاری نداریم منصور ضابطیان و محمد صوفی قبل از رادیو هفت چه کرده اند و چه ساخته اند، که البته خیلی کارها کرده اند و پایه های فکری و نگاه گرم و دقیقشان را در آن سال ها بنا نهاده اند. پایه هایی که بعدها منجر به ظهور پدیده ای در عرصه برنامه سازی تلویزیونی با نام «رادیو هفت» و این روزها «صد برگ» شد. کاری به این هم نداریم که چه شد دقیقا؟! که رادیو هفت پس از 5 سال ماندگاری و پویایی متوقف شد؛ اما در این میان نباید خوش سلیقگی و ذوق مدیران جدید شبکه چهار سیما در دعوت به همکاری کردن از ضابطیان و صوفی را نادیده گرفت؛ که اگر این خوش سلیقگی نبود چه بسا رسانه ی ملی به مانند آن چه در تمام این سال ها به دست آورده و از دست داده است این دو منبع ذوق و خلاقیت را نیز از دست می داد. این شب ها با دیدن برنامه «صد برگ» که هر شب ساعت 21 از شبکه چهار سیما پخش می شود حالمان کمی خوب شده و با خود زمزمه می کنیم: می شود به معنای واقعی کلمه برنامه ی خوبِ تلویزیونی ساخت، می توان به جزئیات دقت کرد و می توان آنقدر هنرمندانه و خلاقانه بود که همه، حتی منتقدانِ رویه ی برنامه سازی در صداوسیما، تمام قد به احترام این نگاه زیبا و فرهیخته بایستند و ادای احترام کنند. به بهانه صدبرگ سراغ تهیه کننده و کارگردان مشترک آن، منصور ضابطیان و محمد صوفی رفتیم. دو هنرمندی که 21 سال رفافت و همکاری علیرغم اختلاف نظرها، در آن ها نیرویی به وجود آورده که گاهی بی آن که سخنی بگویند ذهن خوانی کرده و می دانند چه می خواهند و چه محصول باکیفیتی مدنظرشان است. از این رو ویرایش این سخنان به گونه ای است که آن را از زبان و بیان هر دو خواهید خواند و برای آسودگی خاطر شما مخاطبان عزیز می گوییم این سخنان محصول فکر مشترک منصور ضابطیان و محمد صوفی است.

چرا رادیو هفت متوقف شد؟

ضابطیان و صوفی به عصرایران می گویند: «رادیو هفت 5 سال ادامه داشت و به خوبی پیش می رفت، مساله اصلی این بود که شبکه ها در دوره مدیریت جدید روی تخصصی بودنشان بیشتر تاکید می کردند و در شبکه آموزش نیز روی این موضوع تاکید شد. ما هم به فراخور جنبه های آموزشی ارائه دادیم و در برنامه لحاظ کردیم؛ اما این نتیجه حاصل شد که آن طور که باید و شاید به رضایت شبکه آموزش منجر نشده است، بنابراین ما باید تصمیم می گرفتیم؛ چون بالا رفتن دُز آموزشی به معنی تغییر ساختار برنامه بود و ما هم دوست داشتیم خاطره رادیو هفت یرای مردم بماند پس به این جمع بندی رسیدیم که تولید آن را متوقف کنیم.»

برنامه جدید مستقل از رادیو هفت است

سازندگان رادیوهفت در مورد تولد صدبرگ این گونه توضیح دادند: «چند ماه بعد از طرف گروه فرهنگ شبکه چهار به ما پیشنهادی ارائه شد و بعد از جلساتی به این فرم رسیدیم که در نهایت به یک برنامه شبانگاهی منجر شد. در این مورد شبکه از ما توقعات و درخواست هایی داشت و طبیعتا ما طراحی ای کردیم برای صدبرگ که منطبق با نیاز شبکه بود. فکر می کنیم صدبرگ خیلی رادیو هفت نیست و برنامه مستقلی است که باید بدون هیچ پیشینه ای در مورد آن بحث و تبادل نظر شود.»

صدبرگ به دنبال ارتقای دانش بصری مخاطبان است

تهیه کنندگان صدبرگ در ادامه گفتند: «آن "حال خوب" که به آن اشاره می کنیم را هر برنامه ای می خواهد منتتقل کند. تلویزیون به عنوان یک ابزار سرگرمی ساز باید مخاطبش را آرام و سرگرم کند و کسی پای تلویزیون نمی نشیند که آرامشش از بین برود. از دو راه این اتفاق می افتد کسی که پای تلویزیون می نشیند یا باید به گنجینه دانش او اضافه شود یا به گنجینه احساساتش. در رادیو هفت ما بیشتر سعی داشتیم با تمرکز بر احساس، حال خوشی به مخاطب منتقل کنیم؛ در صدبرگ ما علاوه بر احساس تلاش می کنیم بخش عمده ای از انرژی مان را بر ایجاد حال خوش از طریق افزایش دانستنی ها بگذاریم. به همین دلیل شما مستند بیشتر می بینید، دوربین به مکان های مختلف سرک می کشد و تلفیقی از نور و رنگ و موسیقی را شما می توانید ببینید. این جاست که برنامه ساز کمی احساس رضایت می کند؛ قرار هم نیست اتفاق بزرگی بیافتد و همین که به ارتقای دانش بصری مردم کمک کنیم خوشحال می شویم.»

برای انتخاب موسیقیِ درست، وقت می گذاریم

آن ها در پاسخ به حضور پررنگ موسیقی و مستند در برنامه شان می گویند: «بیشتر انرژی مان در صدبرگ منعطف بر پخش مستند است و هر آنچه که در برنامه وجود دارد در نهایت برای ایجاد آن حس خوب مدنظرمان است. این که حالا نوع موسیقی که انتخاب می کنیم متفاوت تر است به خاطر این است که وقت بیشتری را برای انتخاب آن می گذاریم؛ این که گفته شود برنامه های دیگر دستشان بسته است و فقط ما آزاد هستیم از یک سری موسیقی های خاص استفاده کنیم صحیح نیست، آن ها هم حق انتخاب دارند و می توانند از این ملودی ها که خیلی هایشان در مرکز موسیقی صداوسیما موجود است استفاده کنند. موسیقی کلا بخش دردسرسازی است و بسیاری از دوستان برنامه ساز برنامه هایشان یا موسیقی خور نیست یا اینکه سعی می کنند با یک موسیقی کم دردسرتر آن بخش را جمع کنند. کمتر برنامه ای است که در بخش طراحی برنامه برای موسیقی جای دقیقی در نظر گرفته باشد.»

گارد مدیران محافظه کار در برابر خلاقیت؟

ضابطیان و صوفی در برابر این پرسش که مواجهه مدیرانی که گاهی دچار محافظه کاری می شوند با خلاقیت چیست، بیان کردند: «ما در این سال ها با مدیران مختلفی کار کرده ایم و مقاومت و گارد خاصی در برابر خلاقیت ندیده ایم. ما با مدیران متعددی کار کرده ایم از خوب و عالی تا بد و ضعیف مثل همه جای دنیا که رسانه هایشان مدیران با سطوح مختلف دارد، اما حقیقتا مقاومتی در برابر خلاقیت ندیده ایم؛ نکته ای که در این جا نباید از آن غافل شد بحث اعتماد است. وقتی یک تیم ثابت کند که کارش را بلد است اعتماد ایجاد می شود و وقتی این حس ایجاد شود خودشان اعتماد می کنند و کار را به تو می سپارند؛ از این نقطه به بعد کار ساده تر می شود و می توانی خلاقیت های مورد نظر را بروز دهی.»

کارنامه هر برنامه سازی اعتماد را ایجاد می کند

آن ها در ادامه می گویند: «کارنامه هر برنامه سازی راه را برایش باز یا سخت می کند. بسیاری از عزیزانی که در رادیو هفت به برنامه آمدند و مهمان ما شدند بیشتر به خاطر شناختی بود که از تیم ما داشتند و اعتماد می کردند و به برنامه می آمدند. اما از یک جایی به بعد خودِ برنامه کارش را پیش می برد و برای یک برنامه ساز این اوج موفقیت است که بسیاری از هنرمندانی که مارا نمی شناختند و حضورشان بعدها در برنامه اتفاق می افتاد وقتی به استودیو رادیو هفت می آمدند می گفتند ما زودتر از این ها منتظر بودیم به برنامه شما بیاییم چون برنامه را رصد کرده و دیده بودند. یک وقت هایی ژست و پز شده است تلویزیون تماشا نکردن و با افتخار و صدای بلند اعلام می کنند ما تلویزیون نمی بینیم یا به تلویزیون نمی آییم. بله ما هم قبول داریم تلویزیون برنامه بد هم دارد مثل تمام شبکه های رسانه های دنیا اما باید کارنامه ات طوری باشد که این اعتماد ایجاد شود.»

باید بازگشت مخاطب رخ دهد تا صدبرگ دیده شود

کارگردانان رادیوهفت و صدبرگ در ادامه در مورد مخاطبان برنامه شان بیان کردند: «صدبرگ تاکنون به نقطه ایده ال ما نرسیده است اما طبیعتا خیلی جلوتر از چیزی است که ما پیش بینی می کردیم. شبکه چهار مدتی با ریزش شدید مخاطب مواجه شده بود و در دوره مدیریت جدید تلاش بر این است این مساله برطرف شود و این زمان می برد. بنابراین باید این مهم یعنی بازگشت مخاطب اتفاق بیافتد تا صد برگ هم دیده شود. اما این جریانی که می بینیم بین مردم و مطبوعات در مورد صدبرگ به چشم می خورد و لطفی که به برنامه دارند برای رادیو هفت در سال دوم اتفاق افتاد در حالی که در 100 برگ در ماه دوم رخ داده است.»

مردم دوستمان نداشته باشند ادامه نمی دهیم

ضابطیان و صوفی در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی صدبرگ را ورق خواهند زد، بیان داشتند: « تا 110 قسمت قرارداد بسته ایم هرچند شبکه چهار تمایل داشت تا یک ساله قرارداد ببنیدیم اما ما موافق نبودیم و دوست داشتیم بازخوردها را ببینیم و بعد تصمیم بگیریم. ملاک ما برای ادامه این برنامه استقبال مردم است. الان بررسی می کنیم ببینیم برای چه برنامه می سازیم؟ شاید مثلا 10 سال پیش با این پیش فرض کسی برنامه می ساخت که صرفا به عنوان برنامه ساز فعالیتش متوقف نشده باشد اما به دلایل مختلف ملاک هایمان تغییرکرده است و اگرمردم دوستمان نداشته باشند و برنامه را نگاه نکنند به هیچ عنوان ادامه نخواهیم داد.»

صدبرگ را با مستندهایش خواهند شناخت

تهیه کنندگان صدبرگ در ادامه افزودند: «به برنامه به شکل یک بسته کامل نگاه می کنیم و دوست نداریم آیتم به آیتم به برنامه نگاه کنیم. در واقع هدفمان این است مردم این ترکیب را دوست داشته باشند و برای تمام بخش ها به یک اندازه انرژی می گذاریم؛ اما طبیعی است بعد از مدتی در یک مورد رفرنس و مرجع می شویم. مردم، مستند به معنای واقعی را کمتر دیده اند و به همین دلیل با ارتباط با دوستان مستندساز بخشی را در برنامه به مستند اختصاص دادیم که در آن با نمایش مستندهای خوب و برتر کمی برنامه را از تهرانیزه شدن خارج کنیم؛ وقتی برنامه ای با موضوع فرهنگ تولید می کنیم باید به خرده فرهنگ های پیرامون نیز توجه شود بنابراین شما مستندهایی می بینید ازاقصی نقاط کشور و از گوشه و کنار این مرز و بوم؛ این مستندها زمان های مختلفی دارد ما به دنبال این هستیم نسخه مخصوص صدبرگش را پخش کنیم یعنی حدود 7 الی 10 دقیقه تا مخاطب ما با مستند جدی آشنا شود و این به یک ویژگی در برنامه صد برگ تبدیل خواهد شد.»

مگر برنامه سازی مساله ای جز دقت به جزییات است؟

ضابطیان و صوفی به دقت به جزییات در ساخت این برنامه تاکید کردند: «ما تنوع تصویری را در یک برنامه یک ساعته به بیننده نشان می دهیم و اگر شما برای مثال یک شب صدای برنامه را قطع کرده و فقط تصویر را ببینید، دقت کنید با چه تعداد تصویر و با چه کیفیتی مواجه می شوید. در طول 60 دقیقه یک آلبوم تصویری رنگارنگ از جغرافیای متنوع پیش روی شماست که هرشب غافلگیرت می کند. شب به شب اولین چیزی که تهیه و به استودیو می آوریم گل طبیعی است و هر شب با وسواس فراوان به جزیی ترین ابعاد برنامه دقت می کنیم؛ این دقت تاثیر ناخودآگاه خود را بر مخاطب می گذارد و مگر برنامه سازی چیزی جز پرداختن به ظرایف و جزئیات است؟ ما کار درست را انجام می دهیم و شاید دیگران کم توجهی و کم لطفی به جزییات در برنامه هایشان می کنند؛ کار برای ما مهم است و در رادیو هفت 1118 برنامه تولید شد، حساسیت و دقتی که در برنامه آخر داشتیم را در قسمت اول هم داشتیم و این رویکرد کم نظیر در تک تک همکاران ما نهادینه شده است و گاه در مورد جزیی ترین مسائل، این وسواس از جانب همکاران دیده می شود.»

اولین منتقدان برنامه خودمان هستیم

این دو برنامه ساز سالهاست در کنار یکدیگر به صورت مشترک برنامه سازی می کنند، از آن ها در مورد اختلافاتشان سوال می کنیم، می گویند: «اتفاقا از این اختلاف سلیقه استقبال می کنیم. هیچکس جز خودمان به خوبی منتقد کارمان نیست و هر شب با دید انتقادی برنامه خود را رصد می کنیم تا اولین منتقد خودمان باشیم. اساس این رابطه اعتماد و احترامی بوده که بینمان از گذشته شکل گرفته و همیشه حریم ها را حفظ کرده ایم؛ گاهی اوقات رعایت نکاتی را می کنیم که شاید از نظر دیگران تصنعی باشد مثلا هیچ وقت دنبال دعواهایی چون سهم خواهی در برنامه و...نبوده ایم و هر چه برد و باخت بوده مشترکا بین خودمان بوده است. این اختلاف سلایق در عین اشتراک تظر، خروجی مهمی را برای ما به همراه داشته است و آن این است که گاهی اوقات دیگر نیاز نیست در مورد همه چیز با هم حرف بزنیم، ذهن خوانی می کنیم و به سرعت به نفطه مورد نظر می رسیم.»