گزارش خبرنگار نیویورک تایمز: نگاه از درون به بحران های داخلی آل سعود

در عربستان سعودی لازم نیست وقت زیادی صرف کنید تا متوجه این واقعیت شوید که در این کشور سنی مذهب نسبت به رقیب شیعه خود یعنی ایران وسواس خاصی وجود دارد.

به گزارش عصر ایران " کارول گیاکومو" تحلیلگر نیویورک تایمز که به منطقه و عربستان سفر کرده با انتشار گزارشی از ریاض برای این روزنامه آمریکایی نوشت:

در گفتگوهای اخیرم با مقامات دولتی، تحلیلگران و اعضای خانواده سلطنتی آنها را به شدت از باراک اوباما خشمگین یافتم آنها می گویند اوباما نتوانست یک راه برای حذق بشار اسد متحد نزدیک ایران در منطقه بیابد.

"اسعد شمن"از موسسه مطالعات دیپلماتیک عربستان سعودی در این باره معتقد است:" این یک شکست اخلاقی و راهبردی بزرگ برای اوباما بود."

ایران  با نفوذ و رد پا در بسیاری از درگیری های منطقه ای، یک چالش بزرگ برای عربستان سعودی است. اما تمرکز ریاض روی ایران، این کشور را از بسیاری از مشکلات دیگر که نزدیک تر به ریاض است منحرف کرده است. مساله تروریست های داعش بزرگ ترین تهدید مستقیم برای سعودی ها محسوب می شوند. در یک سال گذشته تروریست های وابسته به این گروه مسئولیت تعدادی از حملات در استان های شرقی (شیعه نشین) عربستان را بر عهده گرفته اند. بسیاری از قربانیان این حملات شیعیان بودند. ادامه این حملات می تواند به درگیر یهای فرقه ای داخلی در عربستان بینجامد.

من در ماه گذشته هم (اکتبر) از عربستان دیدار کردم. سفر من بلافاصله پس از انجام یک سری حملات تروریستی به شرق این کشور بود. در اثر حملات افراد وابسته به داعش به مسجد شیعیان در شهرستان شیهات در شرق عربستان 5 تن کشته شدند. روز چهارشنبه هم در همان شهرستان مردان مسلح دو تن از اعضای نیروهای امنیتی سعودی را کشتند.

بسیاری از ساکنان مناطق شیعه نشین عربستان از این حملات ترسیده اند و معتقدند به خاطر باورهای مذهبی خود مورد تبعیض حکومت قرار می گیرند و به همین خاطر مورد حملات تروریستی قرار دارند. یک روزنامه نگار سعودی گفت:"آنها براین باورندکه به خاطر مذهب شان مورد حمله قرار می گیرند."


درعربستان سعودی که یک دولت محافظه کار سنی مذهب است و نسخه وهابی دین اسلام را نمایندگی می کند شیعیان را کافر می پندارند و تبلیغات ضد شیعی گسترده ای در این کشور حاکم است.

 دولت سعودی تا کنون گام های چندانی برای رفع تنش های مذهبی داخلی برنداشته است. در واکنش به این حملات تروریستی، شیعیان خواستار تصویب قانونی برای نژاد پرستی خواندن این حملات تروریستی و رفع تبعیض علیه شیعیان شده اند اما پیش نویس این قانون حتی اجازه طرح و بحث در مجلس مشورتی عربستان را نیز نیافت.  

هنگامی که پای مساله مبارزه با تروریسم به میان می آید، دولت واشنگتن از شاهزاده "محمد بن نایف " ولیعهد کنونی سعودی که رتبه دوم را در سلسله حکومتی این کشور دارد، با آب و تاب نام می برد.  اما بسیاری از مردم و فعالان عربستانی از محمد بن نایف که پیشتر وزیر کشور عربستان بوده ناراضی هستند و او را یک فرد سرکوبگر می دانند.  برای نمونه هم اکنون "علی محمد النمر" به دلیل پیوستن به اعتراضات ضد دولتی در سال 2012 – در زمانی که تنها 17 سال داشته است – با مجازات اعدام روبرو است.  

 نشانه دیگری از نارضایتی های سیاسی داخلی عربستان، بحث غیر رسمی در برخی از محافل درباره "سلطنت مشروطه" است  و حداقل یک پیشنهاد برای یک منشور سیاسی جدید نوشته شده است.

یکی از فعالان عربستانی در گفت و گو با من تاکید کرد سیستم سیاسی و قضایی عربستان در شرایطی است که راهی برای رسیدگی درست به حقوق شهروندی وجود ندارد مگر اینکه آن شهروند نقش مهمی در حکومت داشته باشد. او افزود هدف این فعالان از تعقیب اصلاحات انقلاب نیست بلکه اصلاح و تکامل سیستم قضایی و سیاسی عربستان است. 

برخی از جوانان سعودی نیز از نیاز به اصلاح قوانین تحمیلی و خفه کننده اسلام وهابی به خصوص در مورد زنان صحبت می کنند. اما ملک سلمان 79 ساله که در ژانویه امسال (2015) ردای پادشاهی را بر تن کرده است جلوی روند اصلاحات موفق ملک عبدالله (پادشاه سابق) ترمز گذاشته است.

خانواده سلطنتی عربستان در دوره جدید حکومتی این کشور قادر نبوده اند نشانه های اختلافات سیاسی بین اعضای حکومتی را مخفی و پنهان نگدارند ، به ویژه اختلافاتی که گفته می شود بین محمد بن نایف ولیعهد 56 ساله و محمد بن سلمان فرزند پادشاه و ولی ولیعهد بر سر تاج و تخت جریان دارد. برای نخستین بار یک شاهزاده سعودی که نامش هویدا نشده است در روزنامه گاردین بریتانیا از ضرورت کنار گذاشته شدن ملک سلمان از قدرت به خاطر بیماری و ناتوانی او در اداره کشور خبر داده است.  

بسیاری از مردم عربستان و تحلیلگران خارجی مطمئن نیستید که نقش کنونی ملک سلمان، در تصمیمات و سیاست های جدید دولت سعودی که تهاجمی تر به نظر می رسد تا چه میزان است. از جمله درباره حمله نظامی 8 ماه گذشته به یمن که به نظر می رسد پایانی نیز ندارد.  از سوی دیگر برخی برنامه های دولت جدید سعودی نیز در جهت بازکردن و متنوع کردن سیستم اقتصادی سعودی به روی جهان خارج است.

اما در مجموع و بنابر گزارش ها تا کنون بیش از هر شاهزاده سعودی دیگری در دوران ملک سلمان اختلافات درونی قدرت بین شاهزادگان به بیرون درز پیدا کرده است. 

اختلافات و فتنه های درون دستگاه حکومتی جدید عربستان نیز به مشکلات فراوان این کشور از جمله مسایل اجتماعی، کاهش قیمت نفت، تهدیدات ناشی از داعش ، جنگ یمن و البته رقابت با قدرتی منطقه ای به نام ایران اضافه شده است.

با وجود این مشکلات، اعضای خانواده سلطنتی و کسانی که نزدیک به قدرت هستند با اعتماد به نفس، تصمیمات و سیاست های رهبران جدید و جوان سعودی را می ستایند.  شاهزاده "فیصل بن فرحان بن عبدالله آل سعود" یک عضو تازه وارد خانواده سلطنتی و رییس یک شرکت سرمایه گذاری بزرگ در این باره معتقد است:" من هیچ نشانه ای از فروپاشی قریب الوقوع حکومت عربستان نمی بینم.قوانین در خانواده سلطنتی با اجماع گرفته می شود و اگر چیزی خانواده سلطنتی را ضعیف کند، مردم آن را رد می کنند ... به طوری که دولت همیشه بدون مشکل خاصی مدیریت خواهد شد.