چرا دست از سر تالار وحدت برنمی‌دارند؟

«تئاتری‌ها خودشان تئاترشهر را دارند، اما دست از سر تالار وحدت برنمی‌دارند»، «معمولا سانس‌های خوب را به تئاتری‌ها می‌دهند و چیزی برای موسیقی نمی‌ماند»، «بچه‌های موسیقی چه گناهی کردند که باید 10 شب کنسرت بدهند؟» و ... این‌ها دیدگاه‌های مشترک خیلی از اهالی موسیقی است که به‌عنوان گلایه از حضور گسترده‌ی تئاتری‌ها در تنها تالار مناسب برای شنیدن موسیقی مطرح می‌شود.

به گزارش عصرایران و به نقل از ایسنا، تالار وحدت که همین چند روز پیش پا به 48 سالگی گذاشت، یک جورهایی تالار پیر شهر ما است که سال‌ها میزبان اجراهای صحنه‌ای مختلف شده است. تالار وحدت یا همان «رودکی» سابق، تنها تالار استاندارد برای اجرای کنسرت در کشور است و با این‌که سن و سالش خیلی هم زیاد نیست، اما با صدای قیژقیژ صندلی‌هایش اعتراف می‌کند که خیلی هم حال و روز خوشی ندارد.

تالار وحدت با ویژگی‌هایی که دارد، از بقیه‌ی سالن کنسرت‌ها متمایز می‌شود. از آکوستیک که بگذریم، یکی از این ویژگی‌های مهم آن، صحنه‌اش است که از چهار بخش اصلی ساخته شده است. جلوی صحنه که ویژه‌ی اجرای اپرا است را می‌توان تا سه متر پایین برد. دو بخش کناری صحنه را می‌توان تا شش متر بالا برد و بخش پشتی صحنه، گردان است، به‌گونه‌ای که قابلیت حرکت افقی، دورانی و امکان تغییر ارتفاع دارد.

با این وجود همه‌ی گروه‌های موسیقی اجازه‌ی داشتن اجرا در این تالار را ندارند. تالار وحدت فقط میزبان آن دسته از گروه‌های موسیقی است که از نظر وزارت ارشاد، گروه‌های درجه یک محسوب می‌شوند. ارکستر‌های بزرگ موسیقی کلاسیک، گروه‌های مطرح موسیقی اصیل و موسیقی مقامی اجازه‌ی اجرا در این تالار را دارند. همه‌ی این شرایط سبب می‌شود که این تالار برای تئاتری‌ها هم جذابیت زیادی داشته باشد.

تالار وحدت سال‌هاست که پذیرای گروه‌های تئاتری است. در گذشته این محل، خانه‌ی بزرگان تئاتر بود و آثار قابل توجهی، البته به تعداد محدود روی صحنه‌اش می‌رفت. حالا در چند سال اخیر، آثار نازلی هم به این تالار راه پیدا کرده‌اند و علاوه بر گرفتن سانس‌های خوب اجرای موسیقی، به مستهلک شدن آن سرعت می‌بخشند. اجراهایی که بیش از یک‌ماه هر روز روی صحنه می‌روند.

معمولا سانس‌های 18 یا 19 به تئاتری‌ها اختصاص پیدا می‌کند و اجراهای موسیقی به ساعت 22 موکول می‌شود که این شرایط گلایه‌ی خیلی از اهالی موسیقی را درپی داشته است، زیرا با وجود ساختمان تئاترشهر، اجرای تئاتر در تنها سالن مناسب برای شنیدن موسیقی، آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

اما مدیرعامل بنیاد رودکی درباره‌ی دلیل اقدامات این بنیاد در زمینه‌ی اجرای تئاتر توضیح داد: در سال‌های گذشته در حوزه‌ی انتخاب آثار، روابط حرفه‌ای به روابط غیرحرفه‌ای تبدیل شده‌اند. در واقع همه‌چیز درگیر تعارف شده است. بخشی از این اتفاقات مبنای هنری دارند و بخشی هم ندارند. نمایش‌هایی که تا آبان‌ماه 93 در تالار وحدت اجرا شد‌، به تعهدات ما در سال 92 مربوط بود.

بهرام جمالی اظهار کرد: از آبان‌ماه 93 هم مسؤولیت اجراهای تئاتری با ما است و امکان دارد، خطاهایی هم در آن باشد. دلیلش این است که ما قبلا در تالار وحدت، به مسائل کارشناسی آثار ورود نمی‌کردیم. کار را به مرکز هنرهای نمایشی می‌دادیم و اگر آن‌ها مجوز اجرا را صادر می‌کردند، کار در تالار روی صحنه می‌رفت. چندماه پیش، از آقای دادویی دعوت کردیم که به‌عنوان مشاور هنرهای نمایشی در بنیاد باشد. به این دلیل که دیدیم نمی‌توانیم نافی وظایف خود در اجراهای تالار حافظ، وحدت و برج آزادی باشیم. در عین حال باید با مرکز هنرهای نمایشی تعامل داشته باشیم.

او ادامه داد: سه گونه آثار نمایشی را برای اجرا در تالار حافظ شناسایی کرده‌ایم؛ دسته‌ی نخست نمایش‌هایی که از طریق فستیوال‌های تئاتر برگزیده شده‌اند. دسته‌ی دوم پیشکسوتان و هنرمندانی که سال‌ها در حوزه‌ی تئاتر کار کرده‌اند و دسته‌ی سوم جوانانی که خیلی با گروه پیشکسوتان متفاوت‌اند، اما نمی‌توانیم آن‌ها را نادیده بگیریم و باید سهمیه‌ای از فضای بنیاد را به آن‌ها اختصاص دهیم. ما با این نگاه، برنامه‌های سال 95 را جمع‌بندی می‌کنیم.

جمالی در پاسخ به این پرسش که چرا تالار وحدت بعضا میزبان آثاری می‌شود که اصلا به قابلیت‌های فنی این تالار نیازی ندارد، گفت: من با این موضوع موافقم. آثاری که امکان اجرا در تالارهای دیگر را دارند، نباید در تالار وحدت روی صحنه روند. آثاری که روی صحنه‌ی این تالار می‌روند، باید براساس یک منطق باشند. منطق اول ما اشخاص هستند. می‌توانیم لیستی از این افراد تهیه کنیم و بگوییم این افراد می‌توانند در تالار وحدت اجرا داشته باشند. مثلا برای ما مهم است، شخصی مانند دکتر رفیعی - کارگردان پیشکسوت تئاتر - در تالار وحدت اجرا داشته باشد. منطق دوم ما این است که براساس ژانر یا محتوا حرکت کنیم و تعریفی مشخص برای این اجراها داشته باشیم.

او در پاسخ به این پرسش که چرا اولویت سانس‌های بهتر با گروه‌های تئاتری است، اظهار کرد: قبول ندارم که تئاتری‌ها سانس طلایی تالار را گرفته‌اند. اتفاقا خود موسیقیدان‌ها هم اجرای ساعت 19 را دوست ندارند. اجراهای موسیقی معمولا روزهای چهارشنبه‌، پنج‌شنبه‌ و جمعه است. در حالی که تئاتر در تمام روزهای هفته اجرا می‌شود.

وی با بیان این‌که تالار وحدت در سال 95 میزبان 150 نمایش خواهد بود، اظهار کرد: این موضوع را در نظر داشته باشید که موسیقی در ایام محرم و صفر و فاطمیه اجرا نمی‌شود که مجموعا شامل 90 اجرا است، اما تئاتر در تمام سال اجرا می‌شود. بار درخواست‌ها برای اجرا در تالار وحدت زیاد است و اگر تالار مشابهی وجود داشت، این بار تقسیم می‌شد.

جمالی در پاسخ به این پرسش که چرا برای جلوگیری از استهلاک تالار وحدت، مانع اجرای گروه‌های تئاتری نمی‌شود نیز توضیح داد: دلیل استهلاک تالار وحدت مطالبات بالای گروه‌های هنری است که اتفاقا به بخشی از آن‌ها را هم نمی‌توانیم جواب دهیم. اگر جلوی این گروه‌ها را بگیریم و تالار را به آن‌ها ندهیم، اول از همه خود رسانه‌ها و صنوف هنری اعترض خواهند کرد.

مدیرعامل بنیاد رودکی در بخش پایانی سخنانش اضافه کرد: ما به‌دنبال این هستیم که برای برج آزادی و تالار وحدت یک ردیف اختصاصی عمرانی بگیریم. هزینه‌ی نگهداری این دو مکان، جبری نیست بلکه تساعدی است. تالار وحدت استهلاک بالایی دارد و سالی یک میلیارد و 200 میلیون تومان صرف هزینه‌های نگهداری این تالار می‌شود.