واکنش بانک مرکزی به تغییرات شورای پول و اعتبار

بانک مرکزی اعلام کرد: اصلاح قوانین پولی و بانکی در لایحه پیشنهادی قانون بانک مرکزی به معنی حذف وظایف و کارکردهای شورای پول و اعتبار نیست.

به گزارش مهر ، بانک مرکزی اعلام کرد: با گذشت بیش از چهار دهه از تصویب «قانون پولی و بانکی کشور» (مصوب سال ۱۳۵۱) و پیدایش پیشرفت‌های نظری و تغییرات اساسی در روابط پولی و بانکی کشور در طول این سال‌ها، بازبینی در این قانون متناسب با تحولات صورت گرفته و نیازمندی‌های جدید اقتصاد، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

مضاف بر این، به دنبال تصویب و اجرای قانون بانکداری بدون ربا، از سال ۱۳۶۳ چارچوب قانونی دیگری نیز بر کارکردهای پولی و بانکی کشور حاکم شد که در مواردی با قانون پولی و بانکی کشور همپوشانی داشت و نقش مکملی را برای «قانون پولی و بانکی» مصوب سال ۱۳۵۱ ایفا کرد.

با توجه به ضرورت یکپارچه‌سازی قوانین بالاسری پولی و بانکی و هماهنگ‌سازی آن با نیازها و روابط جدید حاکم بر اقتصاد و کارکردهای بانکی، بازبینی در قوانین پولی و بانکی کشور از اوایل دهه ۱۳۸۰ در دستور کار مطالعاتی بانک‌مرکزی قرار گرفت.

در این میان، اهمیت تفکیک وظایف و کارکردهای نهادی بانک‌مرکزی از سایر اجزای نظام بانکی، به تبیین و ارایه پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» از سوی این بانک منجر شد. رویکرد اصلی طراحان پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» در حوزه سیاست‌گذاری (مشخصاً حوزه سیاست‌های پولی و نظارتی) حرکت در جهت ارتقای استقلال بانک‌مرکزی و تخصصی‌تر کردن سیاستگذاری پولی و نظارت این بانک بر کارکردهای بازار پول بوده است. مقایسه ارکان بانک‌مرکزی در پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» با «قانون پولی و بانکی کشور» (مصوب سال ۱۳۵۱) به خوبی گویای این جهت‌گیری است.

در پیش‌نویس اشاره شده، بانک‌مرکزی از هفت رکن شامل مجمع‌ عمومی، رئیس‌کل بانک‌ مرکزی، هیئت سیاست‌گذاری پولی و بانکی، هیئت نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری، هیئت عامل، هیئت نظارت بر اندوخته اسکناس و هیئت نظار تشکیل شده است. این در حالی است که مطابق ماده ۱۶ «قانون پولی و بانکی کشور»، بانک مرکزی دارای ارکان پنج‌گانه شامل مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت بر اندوخته اسکناس و هیئت نظار است.

بنابراین، کارکردهای نهادی بانک‌مرکزی در حوزه سیاست‌‌های پولی و نظارتی که در «قانون پولی و بانکی کشور» بر عهده شورای پول و اعتبار قرار دارد، در پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» در قالب دو هیئت جداگانه شامل «هیئت سیاست‌گذاری پولی و بانکی» و «هیئت نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری» به ریاست رئیس‌کل بانک‌ مرکزی طراحی و پیشنهاد شده است.

این رویکرد جدید به حوزه سیاست‌های پولی و نظارتی و تفکیک کارکردهای آنها از یکدیگر ناشی از بروز پیچیدگی‌های جدید در این حوزه‌ها و لزوم تقویت نگرش‌های تخصصی به حوزه‌های سیاست‌گذاری پولی و اعمال نظارت مستقل بر بازار پول بر اساس استانداردهای متعارف بین‌المللی است. علاوه بر این، وظایف در نظر گرفته شده برای هیئت سیاست‌گذاری در پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» تا حدود زیادی مشابه وظایف تعیین شده برای شورای پول و اعتبار در «قانون پولی و بانکی کشور» و در مواردی بیش از آن است. همچنین، ترکیب اعضای «هیئت سیاست‌گذاری پولی و بانکی» در پیش‌نویس لایحه «قانون بانک‌مرکزی» گویای کاهش نقش دولت و در مقابل، افزایش نقش کارشناسی در مقوله سیاست‌گذاری پولی و تقویت استقلال بانک‌ مرکزی از این منظر است.

بنابراین، تغییر ایجاد شده در لایحه پیشنهادی «قانون بانک‌مرکزی» در این مقوله صرفاً به معنی تفکیک کارکردهای سیاست‌گذاری در قالب دو بازوی مجزا با توجه به ملاحظات و جهت‌گیری یاد شده است، این امر به هیچ عنوان به معنی حذف و یا نادیده انگاشتن کارکردهای کنونی شورای پول و اعتبار نیست. از این بابت مقایسه این رویکرد در پیش‌نویس لایحه با تجربه سال ۱۳۸۶ مبنی بر حذف شورای پول و اعتبار و انتقال وظایف مربوط به کمیسیون اقتصادی دولت، قیاسی غیرکارشناسی است و این دو از اساس با یکدیگر متفاوتند.