درخواه: دراگون بوت نیاز به تحول ساختاری دارد/ به باشگاه‌ها به چشم رقیب نگاه می‌کنند!

دراگون بوت یا اژدهاقایق گونه‌ای قایق پارویی درازپیکر و باریک چینی است که در مسابقات تیمی قایق‌رانی استفاده می‌شود. محمدرضا درخواه ملی‌پوش سابق دراگون بوت و دارای مدال برنز آسیا در این رشته ورزشی است.

این داور بین‌المللی دراگون‌بوت از بدو تاسیس انجمن دراگون بوت ایران در سال 90 به عنوان مسئول کمیته‌های IT و روابط بین‌الملل و سپس به عنوان دبیر با انجمن دراگون بوت ایران همکاری داشته است اما از ابتدای سال 94 استعفای خود را ارائه کرده و با این انجمن قطع همکاری کرد.

درخواه هم‌اکنون مسئول بخش روابط بین‌الملل فدراسیون قایقرانی جمهوری اسلامی ایران و عضو کمیته برنامه‌ریزی مسابقات کنفدراسیون روئینگ آسیا است.

با وی در خصوص وضعیت این روزهای دراگون بوت کشور به گفت و‌گو نشستیم.

-    اول از همه می خواهیم بدانم که علت قطع همکاری شما با انجمن دراگون بوت چه بود؟

این سوالی است که علاقه ای ندارم به آن پاسخ دهم ولی به طور کلی علت اصلی این بود که احساس می شد فضای این رشته ورزشی نیاز به تحول دارد و تا زمانی که این تحول صورت نمی پذیرفت هر چه تلاش می کردیم و دست و پا می زدیم قایق دراگون بوت بیشتر در باتلاق خودساخته فرو می رفت.

-    منظور شما از این تحول تغییر رئیس انجمن است؟

نخیر، اصلا! منظور من تغییر نگرش به ساختارها و وظایف نهادها و اشخاص است. اصطکاک های زیادی در سطوح مختلف وجود داشت که شاید هیچکدام به افراد بر نمی گشت بلکه به خاطر وضعیت ساختاری نادرست و عدم تعریف وظایف، این اصطکاک ها رخ می داد. شما هر فرد دیگری را نیز در این جایگاه ها قرار دهید، اگر این تحول ساختاری انجام نشود همین وضعیت ادامه خواهد داشت بلکه شاید بدتر هم بشود.

-    بعد از جدایی دراگون بوت از فدراسیون قایقرانی، همواره این انتقاد وجود داشته که حمایت لازم از این رشته صورت نگرفته است. آیا این موضوع را قبول دارید؟

خیر، یعنی اساسا مخالف این دیدگاه هستم که دراگون بوت نیاز به حمایت بیرونی دارد. این رشته می تواند هزینه های خود را تامین کند.

-    از چه طریقی؟

در موضوعاتی مثل ورزش به راحتی می شود به الگوهای موفق در سطح دنیا رجوع کرد و با الگوگیری و تطبیق آن الگوها با ساختارهای داخلی به راهکارهای دائمی برای موفقیت دست یافت. الان در سطح دنیا موفق ترین الگوها در رشته دراگون بوت به ترتیب کشورهای کانادا، استرالیا و آمریکا هستند.

این کشورها در مسابقات ملی و باشگاهی دراگون بوت همواره قدرتمندترین و بزرگترین کاروان ها را دارند و بیشترین تعداد مسابقات داخلی نیز در این کشورها برگزار می شود. نکته جالب اینجاست که فدراسیون های دراگون بوت هیچ کدام از این کشورها اتکائی به بودجه های بیرونی مثل دولت ندارند اما رویدادهای عظیمی مثل مسابقات باشگاه های جهان و قهرمانی جهان را برگزار می کنند که هر کدام چندین هزار شرکت کننده دارد.

-    چطور امکان دارد که به بودجه دولتی متکی نباشد در شرایطی که رشته های پر طرفدار مثل فوتبال و کشتی هم به بودجه دولتی متکی هستند؟

برای این کار کافیست هر نهادی وظیفه ذاتی خود را انجام دهد. یعنی فدراسیون، انجمن، هیات استانی، کمیته استانی و باشگاه ها هر کدام در جایگاه واقعی خود قرار بگیرند و وظایف ذاتی خود را انجام دهند. مشکل اصلی ما اینجاست که این نهاد ها هر کدام مشغول انجام وظایف نهاد دیگری شده اند و طبیعتا از وظایف خود غافل شده اند. به همین علت، امکان درآمدزایی برای همه این نهاد ها از بین رفته یا شدیدا تضعیف شده است.

-    لطفا بیشتر توضیح دهید.

مهمترین بخش از پازل توسعه یک رشته ورزشی باشگاه ها هستند. وقتی باشگاه های خصوصی در یک رشته ورزشی ورود نکنند بار سنگین توسعه همگانی یک رشته به دوش دیگر نهاد ها می افتد و طبیعتا آنها فرصت رسیدگی به هیچ یک از وظایف خود را پیدا نمی کنند. این نقطه ضعف اصلی دراگون بوت کشور است. آموزش پایه و تیم داری در سنین مختلف وظیفه اصلی باشگاه هاست که در حال حاضر به درستی انجام نمی شود.

-    چرا باشگاه ها این وظیفه را انجام نمی دهند؟

چون فضایی برای فعالیت آنها وجود ندارد. باشگاه های خصوصی وقتی می توانند به یک رشته ورزشی ورود کنند که از نظر اقتصادی برای آنها مقرون به صرفه باشد. در غیر اینصورت قطعا ورود نمی کنند یا الگوی نا موفقی را به وجود می آورند که دیگران را از ورود به آن بر حزر می دارد. ورود یک باشگاه خصوصی به دراگون بوت متضمن صرف هزینه های بسیار از جمله خرید قایق، پارو و تجهیزات گران قیمت دیگر و اجاره حوضچه ای آبی برای انجام تمرینات است. لذا باشگاه باید بتواند از پس این هزینه های زیاد بر بیاید.

-    به نظر شما به چه صورت فعالیت یک باشگاه می تواند اقتصادی باشد؟

همانطور که گفتم وظیفه اصلی باشگاه ها آموزش پایه و تیم داری در سنین مختلف است که اتفاقا محل اصلی درآمدزایی برای باشگاه ها نیز همین بخش است. اما با توجه به درآمدزا بودن این حیطه شاهد هستیم که هیات ها و کمیته های استانی به غلط در آن وارد شده اند. این موضوع 3 آسیب را به وجود می آورد. اولا با توجه به اینکه هیات های استانی به درآمد آموزش پایه و تیم داری متکی می شوند طبیعتا وجود رقیبی به نام باشگاه را در این حوزه نمی پذیرند.

لذا با تمام توان و با استفاده از جایگاه خود جلوی فعالیت باشگاه ها را می گیرند. ثانیا به علت آنکه توان هیات های استانی محدود است و مثلا هر هیات می تواند یک یا دو تیم را در بخش آقایان و بانوان پوشش دهد، توسعه همگانی این رشته ورزشی مختل می شود. شما مقایسه کنید با شرایطی که به جای یک هیات یا کمیته استانی این کار را چندین و چند باشگاه در سطح یک استان انجام دهند. ثالثا هیات های استانی از وظایف ذاتی و اصلی خود نیز غافل می شوند و آن بخش ها نیز آسیب جدی می بیند.

البته هیات ها و کمیته های استانی تنها تا زمانی در بخش تیم داری و آموزش پایه فعالیت می کنند که امکاناتی مثل قایق و پارو که به صورت رایگان از سال 84 در اختیار آنها قرار گرفته است نابود شود و سپس به طور کلی دراگون بوت را رها می کنند. شاهد این ادعا وضعیت دراگون بوت در استان هایی مثل فارس و خوزستان است که پس از از بین رفتن قایق هایشان عملا دراگون بوت را رها کرده اند. اگر تغییر ساختار رخ ندهد این اتفاق به زودی در دیگر استان ها نیز رخ خواهد داد.

-    پس محل درآمد هیات ها و کمیته های استانی کجاست؟

ببینید وظیفه اصلی هیات ها و کمیته های استانی نظارت و هماهنگی باشگاه ها، برگزاری مسابقات استانی و برگزاری دوره های آموزشی و کارگاه های مربیگری و داوری است. اگر هیات ها همین وظایف را به درستی انجام دهند از همین محل می توانند درآمد کافی برای انجام امور ستادی خود را تامین کنند بعلاوه اینکه کارهای بزرگی نیز انجام داده اند. الان در دراگون بوت تمامی این فعالیت ها بر زمین مانده است و فدراسیون یا انجمن مجبور است بخش اعظم این بار را به دوش بکشد. این درحالیست که خود فدراسیون و انجمن وظایف دیگری دارند که در صورت عدم تمرکز آنها نیز بر زمین می ماند.

-    در مورد نظارت و هماهنگی باشگاه ها موافقم، ولی برگزاری دوره های آموزشی و مسابقات کار فدراسیون نیست؟

خیر، میزبانی دوره های آموزشی وظیفه هیات ها و کمیته های استانی است و می تواند برای آنها درآمد زا باشد. فدراسیون یا انجمن در این بخش فقط می تواند مدرس معرفی کند و نظارت داشته باشد. بخش اجرائی این موضوع باید بر عهده هیات یا کمیته استانی باشد. وقتی این وظیفه به دوش انجمن کشوری بیافتد طبیعتا با توجه به محدود بودن توان آن، تعداد کلاس ها و دوره های آموزشی در سطح کشور بسیار کم می شود.

همین موضوع باعث می شود که شما نتوانید به تعداد کافی مربی و داور تربیت کنید و آسیب آن مجددا در بخش توسعه همگانی نمایان می شود. در خصوص برگزاری مسابقات نیز منظور من مسابقات استانی به خصوص در سطوح پایه است. کاری که می توان گفت هرگز انجام نشده است!

-    پس وظیفه انجمن یا فدراسیون چیست؟ فقط نظارت و هماهنگی فعالیت ها؟

نظارت و هماهنگی بخش بسیار مهمی از ماجراست. البته نباید این نظارت منجر به دخالت های سلیقه ای شود. بلکه همانطور که فدراسیون و انجمن توقع دارند که وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در کار آنها نظارت بکند ولی دخالت نکند، هیات ها و کمیته های استانی نیز توقع دارند که دخالت سلیقه ای وجود نداشته باشد. باشگاه ها هم به تبع آن انتظار دارند که هیات ها یا کمیته های استانی در کار آن ها دخالت نکنند بلکه نظارت و هماهنگی عالیه داشته باشند.

فدراسیون یا انجمن علاوه بر این مسئولیت، مسئولیت انتخاب تیم ملی، برگزاری اردوها و اعزام سالیانه آن به مسابقات قهرمانی آسیا و قهرمانی جهان را بر عهده دارد. فدراسیون جهانی دراگون بوت (IDBF) مسابقات قهرمانی جهان را در سال های فرد میلادی برگزار می کند و فدراسیون دراگون بوت آسیا (ADBF) نیز مسابقات قهرمانی آسیا را در سال های زوج میلادی برگزار می کند.

با این حساب انجمن در هر سال باید یک اعزام برون مرزی داشته باشد. مابقی مسابقات باشگاهی هستند و لزومی ندارد که فدراسیون یا انجمن خود را درگیر آن کند. همچنین همانطور که گفته شد اعزام مدرسین برای دوره های آموزشی تربیت مدرس، مربی و داور نیز از وظایف انجمن است. بخش دیگر وظایف انجمن برگزاری مسابقات کشوری است که البته صحیح تر آن است که یک اتحادیه باشگاه ها یا سازمان لیگ مشابه آنچه در فدراسیون فوتبال وجود دارد تشکیل شود و به جای مسابقات کشوری مسابقات لیگ باشگاه های کشور تحت نظر این اتحادیه برگزار شود.

انجمن نیز تنها وظیفه نظارت و هماهنگی را در این حوزه انجام دهد. کاملا مشهود است که اگر این تقسیم وظایف به درستی انجام شود انجمن کمتر درگیر کار اجرائی می شود و هزینه های آن بسیار کاهش پیدا می کند که این هزینه ها نیز از طریق دریافت ورودیه از باشگاه ها برای مسابقات لیگ و حامیان مالی که با توجه به پخش تلویزیونی مسابقات حضور پیدا خواهند کرد تامین می شود.

اما انجمن تا به امروز درگیر وظایف دیگر نهادها بوده و همین هم باعث شده است که از وظایف ذاتی خود غافل شود. برای مثال از سال 90 تا امروز تنها یک بار انتخابی تیم ملی برای حضور در مسابقات قهرمانی آسیای 2012 در کره جنوبی برگزار شده است که آن هم به علت نبود بودجه منتج به اعزام به مسابقات نشد و ابتر باقی ماند.

-    این صحبت ها بیش از حد ایده آل نیست؟ یعنی به نظر شما امکان ایجاد این ساختار و تقسیم وظایف وجود دارد؟

قطعا وجود دارد! همین الان هم در بعضی بخش ها انجام می شود. شما هیات انجمن های ورزشی و کمیته دراگون بوت استان بوشهر را در نظر بگیرید. به نظر من مطابق با همین ساختار، الگوی بسیار موفقی را ایجاد کرده اند. کمیته این استان اصلا تیم داری نمی کند و به آموزش پایه نیز کاری ندارد.

این کار را به باشگاه ها محول کرده و فقط نظارت و هماهنگی را انجام می دهد. همین موضوع باعث شده است که بوشهر 16 تیم فعال دراگون بوت دارد و این تعداد هر روز افزایش پیدا می کند. این در حالیست که استان هایی مثل گیلان، تهران و مازندران که قبلا قطب دراگون بوت محسوب می شدند علیرغم در اختیار داشتن امکانات بهتر الان یا تیم ندارند یا حداکثر 1 یا 2 تیم در بخش آقایان و بانوان دارند.

بعلاوه کمیته دراگون بوت بوشهر هر ساله مسابقاتی با عنوان روز بوشهر برگزار می کند که اگرچه در ابتدا استانی بود اما با بالاتر رفتن سطح کیفی در دو سال اخیر تیم های دیگر استان ها را نیز جذب خود کرده و از نظر کمی و کیفی هم رده مسابقات کشوری بوده است. حتی آقای مهدی زارعی، رئیس کمیته دراگون بوت این استان، در نظر دارد این مسابقات را به یک رویداد بین المللی تبدیل کند، چیزی که هرگز وجود نداشته است! کمیته این استان سال گذشته یک دوره مربیگری را نیز میزبانی کرد. چرا مابقی استان ها نتوانند این الگو را اجرا کنند؟

-    در بخش باشگاهی چطور؟ باشگاه خصوصی در دراگون بوت داریم؟

بله، در همین استان بوشهر به علت بستر مناسبی که هیات انجمن ها و کمیته این استان فراهم کرده است، باشگاه های متعدد دراگون بوت وجود دارند که اتفاقا ماحصل فعالیت آنها در همین فرصت کم بسیار چشمگیر بوده است. به طور مثال باشگاه سکان برای اولین بار در تاریخ کشورمان دو تیم در رده جوانان و بزرگسالان متشکل از 34 نفر را به مسابقات قهرمانی باشگاه های جهان سال 2014 در کشور ایتالیا اعزام کرد که حاصل کار آنها کسب 2 مدال برنز تاریخی برای کشورمان بود. البته انجام چنین اعزامی با این حجم کار بسیار دشواریست و بروکراسی اداری نیز کار را به مراتب دشوار تر می کند.

-    منظورتان از این بروکراسی اداری چیست؟

ببینید اعزام های رسمی باشگاه ها باید با اخذ مجوز شورای برون مرزی وزارت ورزش و جوانان انجام شود. روند اخذ چنین مجوزی برای باشگاه ها ساده نیست. بخصوص این که این شورا در هر جلسه حجم بسیار زیادی از اعزام های کلیه فدراسیون های ورزشی را بررسی می کند و معمولا خیلی دیر فرصت به بررسی یک اعزام می رسد. وقتی که چنین فرصتی رسید هم ممکن است شورا با این اعزام موافقت نکند که چنین اتفاقی بارها در دراگون بوت رخ داده است.

حالا شما فرض کنید باشگاه باید بلیط هواپیما تهیه کند، رزرو هتل انجام دهد و روند اخذ روادید را انجام دهد و همه این امور با از دست دادن وقت سخت تر و پر هزینه تر می شوند. اما باشگاه نمی تواند تا زمانی که مجوز صادر شود، این امور هزینه بر را انجام دهد چرا که امکان دارد خسارت زیادی را متحمل شود.

سخت ترین بخش قضیه اینجاست که باشگاه ها به طور مستقیم با وزارت ورزش در ارتباط نیستند و روند اخذ مجوز از دو فیلتر انجمن دراگون بوت و فدراسیون انجمن های ورزشی عبور می کند که طبیعتا مشغله زیاد این دو نهاد باعث کند تر شدن روند کارها می شود. این در حالیست که مسئولین انجمن اعتقاد دارند مسافرت های شخصی که کمترین ارتباطی به دراگون بوت پیدا کند نیز باید با اخذ مجوز شورای برون مرزی همراه باشد.

-    مسافرت های شخصی؟

بله، مسئولین انجمن اعتقاد دارند که مثلا اگر شما در طول یک مسافرت که با هزینه شخصی و برنامه ریزی شخصی خودتان انجام می دهید، قصد داشته باشید که به طور جنبی مثلا در یک جشنواره دراگون بوت یا یک فعالیت عمومی تفریحی این رشته حضور پیدا کنید حتما باید مجوز شورای برون مرزی را اخذ کرده باشید.

البته من فکر می کنم این دیدگاه شخصی آنهاست که اعمال می کنند چرا که آیین نامه شورای برون مرزی صراحت دارد که این شورا برای اعزام به مسابقات رسمی و دوستانه مجوز صادر می کند و بحث جشنواره یا ورزش تفریحی خارج از حیطه مسئولیت این شوراست چون در یک جشنواره یا ورزش تفریحی شرکت کننده به هیچ وجه نماینده کشوری نیست. اگر چنین دیدگاهی صحیح بود، طبیعتا کلیه افرادی که در مسافرت های خارجی فعالیت تفریحی ورزشی از قبیل فوتبال، والیبال، جت اسکی یا رفتینگ انجام می دهند باید از طریق فدراسیون مربوطه اقدام به اخذ مجوز شورای برون مرزی کنند که غیر ممکن است.

-    گفتید در بحث قایق و پارو و تجهیزات مشکلاتی وجود دارد. آیا بودجه فدراسیون و انجمن کفاف هزینه خرید این تجهیزات را می کند؟

بعید می دانم. بودجه معمول فدراسیون ها معمولا به سختی کفاف هزینه های جاری فدراسیون را نیز می کند چه برسد به خرید تجهیزات. البته تا جایی که بنده اطلاع دارم آقای دنیا مالی رییس وقت فدراسیون قایقرانی اعتبار خرید قایقها و تجهیزات را در سال 84 توسط یک حامی مالی تامین کرد ولی نکته مهم این است که اگر باشگاه ها اجازه فعالیت داشته باشند لازم نیست فدراسیون یا انجمن نگران خرید قایق و پارو و تحهیزات باشد چراکه این وظیفه را نیز باشگاه ها انجام خواهند داد.

برای نمونه پس از آنکه فدراسیون قایقرانی قایق ها و پاروهای دراگون بوت را در سال 84 وارد کشور کرد، بعد از گذشت 10 سال همین باشگاه سکان تنها نهادی بوده که در سال جاری موفق به خرید و وارد کردن 5 عدد قایق 10 نفره با کلیه تجهیزات و 50 عدد پارو و دیگر امکانات این رشته ورزشی شده است. شایان ذکر است که ما قایق 10 نفره اصلا در ایران نداشتیم و اکثر قایق هایی که سال 84 وارد شده اند نیز یا از بین رفته اند و یا در معرض پوسیدن قرار دارند.

یکی از دلایل آن نیز این است که قایق ها در اختیار انجمن یا هیات های استانی قرار دارد و آنها نیز با توجه به این که هزینه ای در این بخش پرداخت نکرده اند بعضا دغدغه چندانی برای حفظ و نگهداری این تجهیزات ندارند. این درحالیست که وقتی یک باشگاه خصوصی اقدام به خرید قایق و پارو و تجهیزات می کند به بهترین شکل ممکن از آنها نگهداری خواهد کرد و عمر این تجهیزات افزایش پیدا می کند.

-    خوب این اتفاقات مثبت چرا در دیگر استان ها رخ نمی دهد؟

همانطور که عرض کردم نهادها در کار یکدیگر دخالت می کنند. مثلا همین باشگاه سکان اخیرا حوزه فعالیت خود را به استان تهران نیز توسعه داده است. برای این کار بخشی از قایق ها و تجهیزات خود را به تهران آورده و در قالب تفاهم نامه ای با فدراسیون قایقرانی، به عنوان متولی دریاچه مجموعه ورزشی آزادی که یک مجموعه ورزشی ملی است، فعالیت خود را در این دریاچه آغاز کرده است.

در حالی که انجمن دراگون بوت کشور و هیات انجمن های ورزشی استان تهران باید قدردان این سرمایه گزاری هنگفت در این رشته ورزشی مهجور باشند و آن را به صورت الگو مطرح کنند، متاسفانه به دلیل همان تخلیط وظایف، شدیدا نسبت به فعالیت این باشگاه موضع گیری کرده اند و با آن مخالفت می کنند. علت این موضوع نیز این است که هیات انجمن های ورزشی و کمیته دراگون بوت استان تهران در این رشته ورزشی تیم داری می کنند و از بخش آموزش پایه آن برای خود درآمدزایی کرده اند لذا حضور رقیب را نمی پذیرند.

-    با این اوصاف چشم انداز آینده دراگون بوت را چگونه ارزیابی می کنید؟

همه چیز بستگی به عملکرد ها و برنامه ها دارد. خوشبختانه نگاه آقای علیپور، رئیس فدراسیون انجمن های ورزشی، مثبت و حمایتی است که همین موضوع باعث می شود به آینده دلگرم و خوشبین باشیم. اما شرایط فعلی خیلی مطلوب نیست.

-    با این وضعیت پس فعلا کاری به کار دراگون بوت ندارید و به مسئولیت های خود در قایقرانی و روئینگ آسیا رسیدگی می کنید؟

تا حدودی! ولی برای من و امثال من که ورزشکار این رشته بوده ایم این موضوع معنی ندارد. تقریبا هر روز بعد از ظهر با دوستان در دراگون بوت پارو میزنیم. بعلاوه در اکثر مسابقات جهانی و آسیایی به عنوان داور دعوت می شوم که اگر فرصت کنم حتما حضور پیدا می کنم.