9 سال پیش در 27 شهریور ماه 85، انوشه انصاری، سفر تاریخی خود را به سوی ایستگاه فضایی بین‌المللی آغاز کرد تا ضمن کسب عنوان نخستین زن فضاگرد جهان، نخستین ایرانی باشد که در طول تاریخ هزاران ساله ایران از فراسوی جو و اعماق فضا به پهنه پاک این خاک مهربان نگریسته است.

«شما حاضرید چقدر برای تحقق رویاهای خودتان بپردازید؟ آیا رویای شما ارزش حقوق یک ماه یا شاید یک سال شما دارد؟ شاید بهای آن به اندازه پس‌اندازی باشد که برای دانشگاه فرزندتان کنار گذاشته اید. آیا به اندازه تمام حقوق بازنشستگی شما می‌ ارزد؟

از دست دادن عضوی از بدنتان چه طور؟ آیا ارزش آن را دارد که برای آن بمیرید؟ قیمت واقعی یک رویا به راستی چقدر است؟

من جوابی برای این ندارم اما فکر می‌کنم پاسخ این پرسش برای هر کسی متفاوت باشد. خود من، همیشه آماده بوده ام و هنوز هم هستم که زندگی خودم رو برای تحقق رویاهایم فدا کنم.»

این بخشی از آخرین پست انوشه انصاری در وبلاگش پیش از سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی در 9 سال پیش است. انصاری در ادامه این یادداشت با اشاره به کسانی که با گوشزد کردن مخاطرات مختلف این سفر قصد داشتند او را از این ماجراجویی پرهزینه فضایی منصرف کنند، می‌نویسد: «حتی اگر می دانستم که این سفر هیچ بازگشتی ندارد و یک بلیت یک طرفه خواهد بود، لحظه‌ای در سفرم تردید نمی‌کردم. برای آژانس فضایی روسیه چیزی که مهمه پولی ای که که پرداخت می‌کنم و زندگی من در درجه دوم قرار داره اما به هر حال من این سفر رو انجام می دهم!»

انوشه انصاری، نخستین فضاگرد زن جهان در آن روز به عنوان «سفیر فضایی» رهسپار فضا شد و بامداد هفتم مهرماه در حالی در استپ‌های سرسبز شمال قزاقستان بر سیاره مادری گام نهاد که طی 11 روز حضور در فضا به واقع اثبات کرد همچنان که پیش از سفر اعلام کرده بود، صرفا یک گردشگر فضایی نیست به طوری که «مایکل لوپز آلگریا» - فضانورد همراه وی که پیش از این از مخالفان سفرهای فضایی خصوصی و توریستی بود - در گفت‌وگویی با شبکه خبری CNN از انوشه انصاری به عنوان فردی پرکار یاد کرد که توانسته است در این مدت افزون بر فعالیت‌های شخصی‌اش که از پیش وعده داده بود، ‌آزمون های علمی متفاوتی را به انجام برساند و همپای سایر خدمه به فعالیت بپردازد.

انوشه انصاری حین تمرینات قبل از پرواز

وی اگر چه ناگزیر با پرداخت 20 میلیون دلار به عنوان چهارمین گردشگر فضایی جواز سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی را پیدا کرد ولی در مدت حضور در فضا آزمایش‌های علمی گوناگونی را با همکاری آژانس فضایی اروپا (اسا) انجام داد و همچنان که وعده کرده بود موفق شد در تماس‌های رادیویی با مراکز مختلف آموزشی، نوشتن وبلاگ روزانه‌اش از فضا و ارسال مجموعه‌ای از فیلم‌ها از سفر خود تجربه کم‌نظیر سفر فضاییش را با میلیون‌ها نفر از مردم دنیا تقسیم کند.

انصاری خود در آستانه سفر تاریخی اش ابراز امیدواری کرده بود که با این سفر بتواند زمینه‌ای برای آشنایی مردم به ویژه جوانان در داخل و خارج ایران با اهمیت سفرهای فضایی ایجاد کند تا کنجکاو شده و در این زمینه مطالعه کنند و با تحصیل در رشته فضایی باعث گسترده شدن این رشته شوند.

کارنامه درخشان و کم‌نظیر فعالیت‌های این کارآفرین برجسته ایرانی در حمایت از ایده‌های پیشتازانه فضایی در قالب برنامه‌های «انصاری ایکس پرایز» و همچنین عملکرد موفق و تحسین‌برانگیز وی در قالب یک فضانورد تمام عیار در طول اقامت در ایستگاه فضایی بین‌المللی و طرح‌های خلاقانه وی در بهره‌گیری از فرصت‌های فراهم شده از این سفر برای گسترش علایق عمومی به فضا وی را با گردشگرانی که صرفا برای برآورده کردن رویایی شخصی به عرصه ماجراجویی گران‌قیمت در عرصه فضا کشانده، متمایز کرده است.

انوشه انصاری کیست؟

انوشه انصاری متولد ۲۱ شهریورماه ۱۳۴۵ در مشهد است. وی در سال ۱۳۶۳ به همراه خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرد. انوشه مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ مهندسی الکترونیک و علوم رایانه (EECS) از دانشگاه جورج میسون و مدرک کارشناسی ارشد خود را در زمینه مهندسی الکترونیک از دانشگاه جورج واشنگتن اخذ کرده‌ و دارای کارشناسی ارشد در رشته نجوم نیز می‌باشد.

او در سال ۲۰۰۰ ازسوی مجله زن شاغل به‌عنوان کارآفرین برتر شناخته شده‌است. او از بنیان‌گذاران یک شرکت مخابراتی در آمریکا به نام تی.تی.آی (TTI) بوده است.

انوشه انصاری به همراه برادر همسرش در سال ۲۰۰۳ (میلادی) جایزهٔ ۱۰میلیون‌دلاریِ سالیانهٔ «انصاری اکس-پرایز» (Ansari X-prize) را بنیان نهاد. هدف از این جایزه تشویق بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری و ورود به بازار سفرهای فضایی است که تا پیش از این در انحصار تعداد انگشت‌شماری از دولت‌ها بوده‌ است.

انوشه همیشه عاشق فضا و فضانوردی و درپی راه یافتن به فضا بوده‌ است.

انوشه انصاری پیش از پرواز

در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۵ (۸ مه ۲۰۰۶)، سازمان فضایی روسیه به‌ طور رسمی اعلام کرد که انوشه انصاری به‌عنوان نخستین زن گردشگر فضایی در یکی از پروازهای فضاپیمای سایوز به مدار زمین سفر خواهد کرد. پس از رد صلاحیت دایسوکه انوموتو، گردشگر ژاپنی به دلایل پزشکی و جا ماندن او از مأموریت سایوز تی‌ام‌ای-۹، قرار شد انوشه انصاری در ۲۳ شهریور ۱۳۸۵ با این گروه همراه شود.

وی، نخستین فضانورد ایرانی ونخستین زن کیهان‌گرد و چهارمین نفری است که هزینهٔ سفر فضایی خود را پرداخت کرده‌است. او همچنین پس از عبدالاحد مومند، فضانورد افغان دومین فضانورد فارسی‌زبان است. انصاری ترجیح می‌دهد درمورد خود از عنوان «فضانورد همراه» به‏‏ جای واژهٔ «گردشگر فضایی» استفاده کند.

فضاپیمای سایوز حامل انوشه انصاری، فرمانده روسی میخاییل تیورین و مهندس پرواز اسپانیایی-آمریکایی، مایکل لوپز الگریا در صبح روز دوشنبه ۱۸ سپتامبر سال ۲۰۰۶ از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان به فضا پرتاب شد و بدین ترتیب مأموریت سایوز تی‌ام‌ای-۹ آغاز شد. دو روز پس از قرار گرفتن در مدار زمین، فضاپیمای سایوز در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۶ با موفقیت به ایستگاه بین‌المللی فضایی ملحق شد و اقامت ۹روزهٔ انوشه انصاری در ایستگاه فضایی آغاز شد.

نماد پرواز انوشه انصاری منقش به پرچم و نقشه ایران

سرانجام پس از ۹ روز اقامت و پژوهش در ایستگاه بین‌المللی فضایی، انوشه انصاری در سحرگاه ۷ مهر ۱۳۸۵ مصادف با ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۶ میلادی به همراه پاول وینوگرادف روسی و جفری ویلیامز آمریکایی، دو تن از فضانوردان ساکن ایستگاه، به زمین بازگشت و پس از فرود وی در ۹۰کیلومتری شمال آرکالیک در قزاقستان با استقبال گرم خانواده‌اش، ازجمله همسرش حمید و مقامات محلی و مسئولان سازمان فضایی روسیه مواجه شد. وی پس از معاینات پزشکی، با بالگرد برای مراسم خوش‌آمدگویی به شهر قُستانای (در قزاقستان) منتقل شد.

انوشه انصاری در طول ۹ روز اقامت خود در ایستگاه بین‌المللی فضایی مجموعه آزمایش‌هایی را در زمینه علل کم‌خونی، تأثیر تغییرات ماهیچه‌یی بر کمردرد و تأثیر تشعشعات فضایی برروی فضانوردان ساکن در ایستگاه بین‌المللی فضایی و گونه‌های میکروبی که در آن ایستگاه پرورش داده شده‌اند به سفارش آژانس فضایی اروپا انجام داد.

سازمان فضایی ایران به عنوان متولی بخش فضا در کشور هم در آستانه سفر انصاری به ایستگاه فضایی ضمن حمایت از فعالیت‌ها و خدمات ارزنده وی در ترویج و توسعه فن‌آوری فضایی، پرواز وی به ایستگاه بین‌المللی به عنوان تنها جایگاه استقرار انسان در فضا را افتخاری غرور‌آمیز برای تمام ایرانیان توصیف و تصریح کرد: « این زن دانشمند و علاقمند ایرانی با اراده بزرگ و بلند، تلاشی را آغاز کرده است که افق‌های جدیدی به روی بشریت خواهد گشود. پرواز ایشان به ایستگاه بین‌المللی به عنوان تنها جایگاه استقرار انسان در فضا، افتخاری بس غرور‌آمیز برای تمام ایرانیان خواهد بود اما نباید تاثیر شگرف خدمات و فعالیت‌های ایشان در رونق فعالیت‌های فضایی در مقیاس عمومی و در سطح بین‌المللی را فراموش کرد.»

به گزارش ایسنا، انوشه انصاری در گفت‌و‌گوها و مصاحبه‌هایی که قبل و حین سفر فضایی خود داشت همگان را به حراست از سیاره‌ای که خانه مشترک همه ماست، دعوت کرد و در حالی که برخی رسانه‌های خبری غربی در تلاش برای پنهان کردن ملیت ایرانی وی بودند، انوشه انصاری سفر خود را افتخاری برای تمامی هموطنانش خواند.

انوشه انصاری هم مانند سایر گردشگران فضایی در معرض این انتقاد بود که به عنوان یک ثروتمند، پول هنگفتی را صرف یک ماجراجویی شخصی کرده است؛ انوشه که در طول سفر فضایی خود نه به عنوان یک گردشگر که به عنوان یک دانشمند و کیهان نورد ظاهر شده در آستانه سفر فضایی خود در وبلاگش به این انتقادها پاسخ داده است: «پول من از کجا آمده ؟ به شما می‌گم. از کار سخت از ریسک‌هایی غیر قابل باور و فداکردن خیلی از چیزها که من و خانوادم برای به دست آوردن هدف مشترکمون از دست دادیم

آیا ما حق داریم با پولی که به سختی به دست آوردیم چنین کنیم ؟ من فکر کنم این اجازه رو داشته باشیم! اما آیا این به معنی اونه که من نسبت به آن چه در جهان اطرافم می‌گذرد بی تفاوتم و به آنها اهمیت نمی‌دهم ؟ خب اگر اینطور فکر می‌کنید، بد نیست بیشتر من را بشناسید و خودتان تصمیم بگیرید.

من مایلم بخشی از طرز تفکرم رو در معرض قضاوت شما قرار بدم. بخشی از نگاه من به زندگی که مربوط به تصمیم‌گیری برای پولهاتونه. من می‌خواهم به شما بگم که چطور می‌تونید برای خرج کردن ثروت خودتون فکر کنید تا مابه‌ازای اون تغییری بزرگ به وجود بیارید. تغییری بزرگ!

بیایید فرض کنیم شما دلتون می خواد به درمان سرطان کمک کنید. آیا شما برای بیمارها دوا می‌خرید یا مراکزی برای حمایت از بیمارهای سرطانی می‌سازید؟ آیا این هزینه رو به یک دانشگاه می‌پردازین تا روی سرطان تحقیق کنند؟ یا اینکه دنبال بزرگترین عامل شکل‌گیری سرطان هستین و سعی می‌کنین اون رو ریشه‌کن کنید؟

می‌ بینید که راه‌های زیادی برای مواجهه با این مساله وجود داره و این دست شماست که کدوم راه رو انتخاب کنید. ممکنه راهی رو انتخاب کنید که منجر به کمک به یک گروه کوچک و در یک زمان محدود بشه و یا تصمیم به انجام کاری زمان‌برو پرهزینه بگیرید که به شناخت و حل عمومی مشکل سرطان کمک می‌کنه. من شخصا راه دوم رو که انجام فعالیت‌های اساسی برای شناخت و حل ریشه‌یی مشکله، انتخاب می‌کنم.

خداحافظ زمین!

من به بچه های گرسنه غذا نمی‌دم نه به این دلیل که گرسنگی اونها برام مهم نیست بلکه به این دلیل که غذا دادن به 100، 1000 یا 100 هزار نفر مشکل رو حل نمی‌کنه. در حالی که یکی از ریشه‌های اصلی گرسنگی به مسائلی مثل خشکسالی و استفاده از روش های غلط کشت و کار بر می‌گرده و شما می‌دونید که تحقیقات فضایی چه کمک عظیمی به ایجاد تغییر در شرایط کشت وازبین بردن آفت از محصولات کشاورزی می‌کنه؟

دانشمندان فضایی ممکنه متخصص میکروبیولوژی، مهندسی، علوم تغذیه، شیمی، گیاه‌شناس یا موارد دیگری باشند که با هم همکاری می‌کنند تا راه‌هایی رو پیدا کنند که به رشد بهتر در زمین و مدار منجر بشه. آنها به دنبال راهی هستند تا بتونند مواد خام قابل بازیافت رو برای استفاده در زمین یا ماه و یا سایر سیارات به دست بیارند و به راه حل‌هایی برای حفظ محیط زیستمون برسند.

من امیدوارم بتونم مردم بیشتری رو تشویق کنم تا وارد این شاخه‌های علمی شده و راه هایی رو پیدا کنند تا محصولات رو از خطر نابودی محافظت کنند و راههای بهتری رو پیدا کنند که مردم هیچوقت گرسنه نباشند.

در عین حال ممکنه شما هم با من هم عقیده باشید که بخشی از گرسنگی به دلیل وقوع جنگ‌هاست. من علاوه بر این فکر می‌کنم بسیاری از مردم به گرسنگی دچار می‌شوند نه تنها برای اینکه کمبود غذا یا کمکهای بین‌المللی برای آنها وجود داره بلکه به این دلیل که سیستم‌های مناسب و درستی برای رسوندن غذا به دست بچه‌های گرسنه وجود نداره.

تنها راهی که برای حل این مشکل وجود داره اینه که آموزش کاملی برای جوان‌ها مهیا کنیم تا به متفکرین آزاد اندیشی تبدیل شده، که اصول و استانداردهای اخلاقی اونها رو دیگران ننوشته اند و مردمانی هستند که موقعی که نیاز به تغییر رو احساس می‌کنند، برای انجام دادن این تغییرات اساسی آماده هستند و این پیامیه که من قصد دارم به گوش مردم جهان برسونم.

من از بنیادها و موسساتی مثل X-Prize و ASHOKA حمایت می‌کنم به این دلیل که آنها به دنبال تغییرات کوچک در جوامع کوچک نیستند بلکه آنها در پی ایجاد تغییراتی بزرگ در جهان و ساختن محلی بهتر برای زندگی مردمند.

بهای یک رویا چقدر است...؟ برای من گذاشتن پول و تمام زندگی‌ام در جایی که لازم است.»

انوشه انصاری که چند ماه پیش به پاس خدماتش به جامعه فضایی جایزه ملی پیشگامان فضا در سال 2015 را نیز دریافت کرد، نمادی راستین از اراده سترگ انسان ایرانی است. او با سفر به تنها جایگاه استقرار انسان در فضا علاوه بر تحقق رویای سال‌های کودکی و نوجوانی خود و ثبت جایگاهی در خور ایران در تاریخ کیهان‌نوردی به نمادی فراملیتی از تلاش و پایداری در راه اهداف بزرگ تبدیل شد اگر چه نباید تاثیر شگرف خدمات و فعالیت‌های وی در رونق فعالیت‌های فضایی در مقیاس عمومی در سطح بین‌المللی را نیز فراموش کرد.

امید می‌رود چنین حرکت‌های پیشتازانه‌ای در زمینه گسترش علوم، انگیزه‌ای برای نخبگان و اندیشمندان جوان باشد تا روند امیدبخش حرکتشان در عرصه علم و فن‌آوری‌های نوین در مقطع کنونی را که به حق رنسانسی در تاریخ تحولات علمی کشور لقب گرفته با اراده و تلاشی دوچندان دنبال کنند.

منبع: ایسنا