عصر ایران - با اعلام موافقت 42 سناتور از توافق هسته ای با ایران شکستی سیاسی و سنگین به حزب جمهوریخواه وارد آمده است. حزبی که کنترل اکثریت کرسی های دو مجلس "سنا" و "نمایندگان" آمریکا (کنگره ) را در دست دارد؛ حالا باید شاهد این واقعیت باشد که بدون استفاده از حق وتو ، رییس جمهور آمریکا با کسب حمایت لازم از دموکرات های کنگره ، بدون مزاحمت و مانع برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران را به مورد اجرا گذارد.

اما سوالی که پیش می آید این است که چگونه حزبی که توانست در انتخابات میاندوره ای نوامبر 2014 با کسب اکثریت کرسی های کنگره به پیروزی دست یابد، نتوانست از این موقعیت برتر خود در جهت منافع و خواست های حزبی خود استفاده کند؟

برای پاسخ به این سوال می توان به چند نکته اشاره کرد:

بزرگ ترین اشتباه جمهوریخواهان این بود که با رفتارها و انتخاب های اشتباه مساله هسته ای ایران را از حالت تقابل بین کنگره و کاخ سفید به تقابل بین دو حزب تقلیل دادند. اگر جمهوریخواهان می خواستند سد راه اجرای توافق شوند می بایست حمایت دموکرات ها را نیز جلب می کردند اما رفتارهای آنها در 6 ماه گذشته سراسر اشتباه بوده است.

یکی از مراکز دریافت تقاضای عضویت حزب جمهوریخواه آمریکا

برای نمونه یکی از این رفتارهای اشتباه جمهوریخواهان، دعوت از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر دست راستی اسراییل (در اسفند 1393) به کنگره برای سخنرانی علیه توافق هسته ای با ایران بود. این اقدام آنها بر خلاف میل و بدون هماهنگی با اوباما صورت گرفت و با مخالفت و انتقاد کاخ سفید مواجه شد؛ و سبب شد همبستگی حزبی دموکرات ها در حمایت از اوباما در کنگره تقویت شود.

"جان بینر" رییس جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا این دعوت را بدون هماهنگی و رعایت تشریفات معمول دیپلماتیک صورت داد و سخنان نتانیاهو در کنگره نیز مزید بر علت شد تا نمایندگان دموکرات بیش از پیش با موضع و رویکرد اوباما در قبال مذاکرات هسته ای با ایران همراهی کنند.

اشتباه دیگر جمهوریخواهان " نفی کلی" رویکرد مذاکرات هسته ای و عدم ارایه رویکرد جایگزین بود. جمهوریخواهان در حالی با هر گونه توافق هسته ای با ایران مخالفت می کردند که دولت اوباما در کنار 5 متحد دیگر (بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) در میز مذاکره با ایران و در حال رایزنی و مذاکرات فشرده به منظور رسیدن به یک توافق میانه و مرضی الطرفین بودند.

به عبارت دیگر نفی کلی گزینه مذاکره و توافق با ایران، موضع جمهوریخواهان را در موضوع هسته ای ایران از یک رویکرد "واقع گرایانه" که دولت اوباما در پیش گرفته بود دورتر و دورتر کرد و به یک رویکرد "ایده آلی غیر قابل حصول" نزدیک کرد.

اگر جمهوریخواهان نسخه ای عملی برای مذاکرات هسته ای با ایران در قالب گروه 1+5 داشتند و سیاست آنها به طور کلی مخالفت با مذاکره نبود، امروز شاید نتیجه بهتری حاصل می کردند.

مخالفت مطلق با مذاکرات بدون ارایه گزینه های جایگزین "قابل اجرا" موضع و منطق دولت اوباما را در مقابل جمهوریخواهان تقویت کرد و طبیعی است که نمایندگان دموکرات در کنگره در یک رقابت که حالت نزاع و نبرد حزبی به خود بگیرد، هم حزبی خود در کاخ سفید را تنها نخواهند گذاشت.

اشتباه مضاعف دیگر جمهوریخواهان در این زمینه تبدیل کردن مساله توافق هسته ای با ایران به "توپ" میدان رقابت انتخابات ریاست جمهوری سال آینده آمریکا و "پاسکاری" این توپ میان نامزدهای پرشمار شان (17 نامزد) است. تبدیل کردن یک موضوع مهم مرتبط با سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا به مساله ای جناحی و تبلیغاتی برای بهره برداری های سیاسی در آینده (انتخابات نوامبر 2016 ریاست جمهوری) خطرات خاص خود را به همراه دارد که شکست در مصاف با حزب رقیب (دموکرات) در کنگره یکی از این خطرات است.

نکته دیگری که می توان درباره شکست سیاسی سنگین حزب جمهوریخواه و لابی حامی اسراییل در کنگره یادآور شد این واقعیت است که فضای سیاسی در آمریکا شاهد تغییراتی جدی بوده است. رویداد سه شنبه (17 شهریور 1394 ) در کنگره آمریکا نشان می دهد لابی حامی اسراییل در آمریکا به شدت تضعیف شده است.

در حالی که پیشتر لابی های حامی اسراییل در مقام مقایسه بین دو حزب اصلی آمریکا روابط نزدیک تری با حزب دموکرات داشتند اما رای بالای سناتورها و نمایندگان دموکرات کنگره به گزینه توافق هسته ای با ایران بر خلاف نظر و دیدگاه لابی اسراییل حاکی است که این لابی بیش از گذشته تضعیف شده است و با وجودی که سابقه درازمدتی در همکاری و نزدیکی به حزب دموکرات و هم پوشانی مواضع با حزب جمهوریخواه به عنوان حزب دارای اکثریت در کنگره داشته است، اماحتی نتوانست توافق هسته ای را به هزینه استفاده از حق وتوی اوباما مشروط کند و این شکستی بزرگ برای لابیست های اسراییل در کنگره محسوب می شود.

نتیجه اینکه رای مثبت 42 سناتور به توافق هسته ای حتی فراتر از انتظار های اولیه بود و دلیل این شکست سیاسی سنگین تغییر فضا و واقعیت های سیاسی در آمریکا و اشتباهات فاحش استراتژیک و تاکتیکی حزب جمهوریخواه است.

حزب جمهوریخواه به عنوان حزب دارای اکثریت در کنگره نتوانست سازماندهی خوبی داشته باشد تا هزینه های سیاسی توافق هسته ای برای رییس جمهور آمریکا را به حداکثر خود برساند و اوباما با کسب حمایت 42 سناتور بدون کمترین هزینه سیاسی پیروز این میدان نبرد سیاسی شد.