اطلاعاتی درباره عظیم‌ترین پروژه سینمایی جهان اسلام

تولید فیلم محمد رسول‌الله (ص) حاصل همکاری و همراهی گروه ‌ها و افراد متعددی است و قابل مقایسه با فیلم‌های معمول سینمایی نیست. بیش از 300 نفر در بخش‌های مختلف تولید فیلم دخالت داشتند، اما شاید قریب به همین تعداد هم قبل از آن در مراحل مختلف، به تولید فیلم کمک کردند.

محمدمهدی حیدریان، تهیه‌کننده‌ی فیلم محمد رسول‌الله (ص) یکی از معدود افرادی است که از ابتدا در جریان شکل‌گیری فیلم حاضر بوده و بنابراین اطلاعات دست‌اولی از روند آماده‌سازی و تولید آن دارد. او در اینجا روندی را که از شکل‌گیری ایده‌ی فیلم تا تأمین بودجه‌ی فیلم طی شد توضیح می‌دهد. روایت او از جایی آغاز می‌شود که هنوز ایده‌ی مرکزی فیلم محمد رسول‌الله (ص) پیدا نشده بود. او می‌گوید احساس نیاز به معرفی پیامبر اسلام (ص) به تمام مردم جهان و مقابله با تبلیغات منفی رسانه‌های غرب علیه مسلمانان، دغدغه‌ای را به وجود آورد که جمعی از صاحب‌نظران از مجید مجیدی سوال کنند چرا فیلمی با موضوع پیامبر (ص) کار نمی‌کند. مجیدی این پیشنهاد را با حیدریان در میان گذاشت و این، لحظه‌ی آغاز پروژه‌ی محمد رسول‌الله (ص) شد.

چه مخاطبی مدنظر بود

بعد از دریافت مجوزهای لازم از مراجع عالیقدر، این سوال مطرح بود که فیلم، چطور باید بر مخاطبان گسترده اثر بگذارد. سه نکته برای سازندگان فیلم اهمیت داشت و توجه به آنها نشان می‌داد که فیلم، باید چه زاویه‌ی دیدی را انتخاب کند. حیدریان توضیح می‌دهد: «این فیلم می‌بایست با ایده‌ معرفی پیامبر اسلام(ص) به جهانیان شکل بگیرد؛ مردمی که اغلب نه تنها شناخت درستی از ایشان و دین اسلام ندارند، بلکه متأثر از القائات سیاست‌گذاران دنیای غرب، ذهنیتی منفی نسبت به آن یافته‌اند. دوم این‌که انتخاب مخاطب بین‌المللی مستلزم آن است که سطح کیفی فیلم نیز در حد بین‌المللی باشد، زیرا این مخاطب با بهترین نمونه کارهای عوامل سینما آشناست و به تماشای آن سطح از تصاویر سینمایی عادت دارد. انتخاب دوره‌ی کودکی پیامبر هم سومین نکته‌ای است که با نیم‌نگاهی به مخاطب جهانی پدید آمد. زیرا اولین قضاوت نسبت به کودک در همه دنیا، معصومیت اوست و این توافق خودجوش، بخت زیادی برای جلب هم‌دلی تماشاگر، نصیب فیلم می‌کند.»

بودجه‌ فیلم چطور تأمین شد؟

هم‌زمان با تشکیل جلساتی برای تعیین مضمون و قصه‌ی فیلم، برنامه‌ریزی برای تأمین بودجه هم آغاز شد. حیدریان می‌گوید: «از ابتدا تصمیم قطعی بر این بود که فیلم به‌هیچ‌وجه با دخالت سرمایه‌گذاری دولتی تولید نشود تا کیفیت اثر و اهداف آن با تغییرات سیاستی و مدیریتی مخدوش نگردد. سرمایه‌گذاری از صندوق سینمای کشور نیز، هم به دلیل محدود‌بودن سرمایه و هم به دلیل شرایط بحرانی موجود در سینمای ایران که قطعاً استفاده از آن موجب حرف و حدیث‌ها و اعتراضاتی می‌شد، منتفی بود.» بنابراین اول قرار می‌شود زمینه‌ی مشارکت مجموعه‌ای از کشورهای اسلامی فراهم شود. وقتی فیلمنامه‌ی محمد رسول‌الله (ص) آماده شد سفر به کشورها برای جذب سرمایه آغاز شد. شرکت‌های فیلمسازی در ترکیه و قطر، اشتیاق خود را برای سرمایه گذاری در فیلم اعلام کردند. اما همان زمان به‌منظور جلوگیری از بروز اختلاف، قرار بر این شد که کل بودجه‌ی فیلم توسط سرمایه‌گذاران داخلی تأمین شود. بنابراین شرکتی با عنوان «نور تابان» تأسیس شد. هم‌چنین به دلیل هم‌زمانی ساخت این فیلم با تحریم‌های خارجی علیه ایران و با قطعی‌شدن حضور عوامل خارجی در فیلم و نیاز به خرید بسیاری از تجهیزات ، شرکتی در کشور آلمان ثبت شد تا از سد‌شدن راه‌های ارتباطی جلوگیری شود.

چقدر برای فیلمنامه تحقیق شد

سوال اصلی این بود که فیلم برای رسیدن به هدفش، چه‌جور ساختاری را انتخاب کند؛ آیا فیلم باید قصه‌محور می‌بود یا شخصیت‌محور؟ داستان یا حادثه خاصی محور اصلی قرار می‌گرفتد یا خیر؟ حیدریان می‌گوید برای این کار تحقیق درباره‌ شرایط زیست در زمان آن حضرت ضروری بود. او می‌گوید: «تحقیقات از دوره پیش از تولد پیامبر، از محل تولد و خاستگاه ایشان آغاز شد. حاصل شش ماه تحقیق، چهارده جزوه گردآوری‌شده با عناوین تخصصی مانند آب و هوا، معاملات، آداب و رسوم دوره جاهلیت و… به زبان عربی بود که در اختیار پروژه قرار گرفت تا با رایزنی‌های متفاوت، بهترین قالب برای فیلم‌نامه انتخاب شود.»

فیلمنامه چطور شکل گرفت

از ابتدا تصمیم بر این بود که نگارش فیلم‌نامه برعهده شخصی غیر از کارگردان باشد تا ملاحظات کارگردانی در آن تأثیر نگذارد. حیدریان توضیح می‌دهد که: «ضمن این‌که کارِ گروهی هم یکی از روش‌های مورد توجه بود، به این معنا که نویسنده نهایی فیلم‌نامه، نویسندۀ برآیند ایده‌های گروه باشد. با توجه به نگاهی که سازند‌گان اثر به بازارهای بین‌المللی داشتند، انتخاب شخصی که تجربه‌ی کار در عرصه‌های بین‌المللی را داشته باشد، ضروری به نظر می‌رسید.» به این ترتیب کامبوزیا پرتوی که برای مراکزی در فرانسه نیز فیلم‌نامه‌نویسی می‌کرد، به عنوان نویسنده فیلم‌نامه انتخاب شد.

حیدریان می‌گوید: «پس از ماه‌ها بحث و بررسی و تشکیل جلسات مختلف با افرادی مثل مهدی ارگانی، مرحوم سیف‌الله داد، رضا میرکریمی، علیرضا رضاداد و… تصمیم گرفته شد که در فیلم به دوره کودکی پیامبر پرداخته شود. مقطعی که انتخاب می‌شد، می‌بایست ظرفیت کافی برای هدف گروه را می‌داشت و به سوال چرا باید پیامبر جدیدی می‌آمد و ویژگی‌های آن دوران چه بود، در فیلم پاسخ داده می‌شد.»

بر این اساس، حوادث و ماجراهایی انتخاب شد که با روایات منابع اصلی مانند قرآن و نظرات مراجع مغایرت نداشته باشد. مذاکرات متعددی با رهبر معظم انقلاب اسلامی و هم‌چنین مراجع و علمای دینی مانند آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله وحید، آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله جوادی آملی و جناب آقای حکیمی، در حوزه عرفان و فلسفه با آقایان دینانی، معصومی همدانی، پازوکی و… در حوزه ادبیات با آقایان خرم‌شاهی، گرمارودی و… انجام شد و نظراتشان مورد توجه قرار گرفت.

به این ترتیب بعد از گذشت دو سال‌ونیم ـ از ابتدای پاییز 85 تا بهار 88 ـ فیلم‌نامه آماده شد و به منظور جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی، در تشکیلات سینمایی و حقوقی بین‌المللی به ثبت رسید.

اکران گسترده فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله(ص)» به کارگردانی مجید مجیدی از صبح فردا در سینماهای سراسر کشور آغاز خواهد.