نسخه ای برای خانم های یائسه

دوران بلوغ، بارداری و شیردهی از جمله هیجان انگیزترین تغییراتی است که در بدن هر زنی اتفاق می افتد و کمتر خانمی را می توانید پیدا کنید که از این تغییرات ناراضی باشد. تغییر اساسی بعدی با آغاز دوران یائسگی ایجاد می شود که هم بر جسم و شرایط فیزیکی تاثیرگذار است و هم بر وضعیت روحی و سلامت روانی فرد. این تغییرات اغلب مطلوب نیستند و حتی گاهی آغاز این دوره با نوعی افسردگی یا ترس و اضطراب همراه می شود.

افزایش ناخواسته وزن، گرگرفتگی و تعریق شبانه، خشکی پوست، تغییرات دستگاه تناسلی زنانه، افزایش احتمال بروز پوکی استخوان و... تنها بخشی از تغییرات ناخواسته دوران یائسگی هستند. تغذیه متعادل و متنوع در این دوران مانند باقی دوره های زندگی می تواند شما را از شر بعضی از این تغییرات خلاص کرده و کیفیت زندگی تان را بالاتر ببرد. می پرسید چطور؟ ادامه این مطلب را از است ندهید.

چرا در دوران یائسگی چاق می شویم؟

به مرور که سن تان بالاتر می رود، متوجه می شوید که حفظ وزن متعادل و داشتن اندام متناسب برای تان بسیار دشوارتر از قبل است. اغلب زنان در سراسر دنیا در دوران یائسگی دچار چند کیلو افزایش ناخواسته وزن می شوند که خیلی وقت ها حتی نمی دانند از کجا آمده است! با این حال افزایش وزن در دوران یائسگی اجتناب ناپذیر نیست و شما می توانید با توجه به عادات سالم خوردن و داشتن سبک زندگی فعال این روند را معکوس کنید.

تغییرات هورمونی دوران یائسگی با افزایش ریسک تجمع چربی در اطراف باسن و ران همراه است. یادتان باشد هرچه سن بالاتر می رود از میزان توده عضلانی بدن کم شده و میزان چربی ها افزایش پیدا می کند. این موضوع چه ربطی بهچاق شدن دارد؟ معنی اش این است که توده فعال بدن شما کمتر شده و باید کالری مصرفی روزانه تان را کاهش دهید. چون دیگر به آن همه کالری احتیاج ندارید. اگر همچنان مانند قبل غذا بخورید و به دلیل تغییراتی که در این سن ایجاد می شود، ورزش و فعالیت بدنی تان را کم کنید، شک نداشته باشید که ظرف دو سه ماه، چند کیلو اضافه وزن پیدا می کنید.

این نکته را هم بدانید که ژنتیک در این دوران هم مانند هر دوره دیگری از زندگی شما نقشی مهم و تاثیرگذار دارد؛ بنابراین اگر مادر، پدر یا بستگانی داشته اید که دچار چاقی شکمی بوده اند، باید بیشتر مراقب اضافه وزن تان باشید. از آنجا که چاقی و افزایش وزن در دوران یائسگی می تواند ریسک ابتلا به دیابت، پرفشاری خون و بعضی از انواع سرطان مثل سرطان سینه یا روده را بیشتر کند، بنابراین پیش از چاق شدن، باید به فکر راه حلی مناسب برای پیشگیری از آن باشید. نمی دانید چطور؟

راه حلش یک الگوی ساده است؛ کم خوردن و بیشتر ورزش کردن. ورزش های هوازی از جمله پیاده روی، تردمیل، کوه نوردی، دوچرخه سواری و... گرم های اضافه را آب می کنند و شما را به وزن مورد نظرتان می رسانند. البته برای کاهش وزن روی ورزش های قدرتی هم می توانید حساب کنید. چون هرقدر حجم عضله های شما بیشتر باشد، کالری بیشتری هم می سوزانید که باعث می شود کنترل وزن برای تان به سادگی آب خوردن باشد.

بنابراین طوری برنامه ریزی کنید که در هفته 150 دقیقه فعالیت ورزشی متوسط یا 75 دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید داشته باشید و حداقل دو بار تمرینات قدرتی انجام دهید. از طرف دیگر میزان کالری موردنیاز روزانه شما 200 تا 250 کیلوکالری کمتر از 30 و 40 سالگی است.

همچنان 8 تا 10 لیوان آب بنوشید

خوردن آب به مقدار کافی در طول روز باعث می شود که بدن تان هیدراته بماند و دچار خشکی و کم آبی نشود. یادتان باشد با کم آب شدن بدن، میزان سوخت و ساز یا همان متابولیسم پایه هم پایین می آید و ممکن است شما را در معرض چاقی و اضافه وزن بیشتر قرار دهد.

هیچ کس نمی تواند به شما بگوید واقعا به چند لیوان آب در طول روز نیاز دارید چون این مسئله تحت تاثیر عوامل متعددی است. اینکه شما چقدر فعالیت دارید، در چه آب و هوایی زندگی می کنید و...، همه و همه بر میزان آب مورد نیاز روازنه تان تاثیر می گذارد با این حال قاعده کلی براساس نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب به صورت روزانه است.

خداحافظی ابدی با چربی

با آغاز دوران یائسگی ریسک شما برای ابتلا به بیماری های قلبی بیشتر می شود و انواع چربی های اشباع و ترانس از جمله متهمان ردیف اول ابتلا به این نوع بیماری ها هستند و می توانند شما را توی یک دردسر درست و حسابی بیندازند که با افزایش وزن، بالارفتن کلسترول، گرفتگی عروقی و... همراه است. بنابراین مصرف روغن ها را در برنامه غذایی تان کم کنید.

قبل از خرید هر محصولی برچسب آن را بخوانید تا ببینید چقدر کلسترول و چربی اشباع دارد، داخل فروشگاه که هستید چشم تان دنبال محصولات غذایی کم چرب باشد و در نهایت اینکه فاصله تان را با چربی های ترانس که در بعضی روغن های گیاهی و بیسکوییت ها و شیرینی جات وجود دارد حفظ کنید چون چربی های ترانس نیز می توانند زمینه ابتلای شما به بیماری های قلبی را فراهم کنند.

با کلسیم به داد استخوان ها برسید

خوردن یا نوشیدن چهار واحد لبنیات از جمله شیر، ماست، کشک و دوغ که جزوغنی ترین منابع کلسیم محسوب می شوند به شما کمک می کند که نیاز روزانه خود را به این عنصر برطرف کنید. البته مواد غذایی دیگری مانند ماهی، کلم بروکلی، برگ شلغم و سایر سبزیجات دارای برگ سبز تیره، بادام، لوبیای سویا و حبوبات هم حاوی مقداری کلسیم هستند. یادتان باشد مصرف کافی کلسیم برای زنان در سنین 50 سالگی و بالاتر، 1200 میلی گرم در روز است.

بد نیست بدانید که جذب کلسیم در دستگاه گوارش، تحت تاثیر بعضی از عوامل غذایی قرار می گیرد و ممکن است کم یا زیاد شود. به عنوان مثال، لاکتوز (قند شیر) باعث افزایش جذب کلسیم می شود. در حالی که اگزالات موجود در سبزیجاتی نظیر ریواس، اسفناج و چغندر قند باعث کاهش جذب این عنصر می شود. اسید فیتیک نیز که عمدتا در پوسته خارجی غلات وجود دارد، با کلسیم ترکیب شده و مانع جذب آن می شود.

آهن را دست کم نگیرید

شاید با خودتان فکر می کنید در دوران یائسگی خونریزی های ماهانه متوقف می شود و عنصری مانند آهن اهمیتش را در برنامه غذایی شما از دست می دهد؛ اما صددرصد دچار سوءتفاهم شده اید. خوردن سه وعده غذایی حاوی منابع آهن دار از جمله توصیه های اکید تغذیه ای دوران یائسگی است و شما می توانید با مصرف گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، سبزیجات برگ سبز، آجیل و غلات غنی شده اطمینان حاصل کنید که 8 میلی گرم آهن مورد نیاز روزانه وارد بدن تان می شود.

با فیبر دوپینگ کنید

نان های سبوس دار، غلات، حبوبات، ماکارونی، برنج، میوه های تازه و سبزیجات از جمله منابع غذایی پرفیبر هستند و شما هم در دوران یائسگی به روزی 21 گرم فیبر نیاز دارید. بنابراین هرچه زودتر با این مواد غذایی آشتی و ارتباط تان را بیشتر کنید.

با کدام مواد غذایی نسخه یائسگی را بپیچیم؟

1- کوهوش سیاه برای گرگرفتگی: کوهوش سیاه علاج گرگرفتگی بوده و خوردنش درست مثل این است که یک پارچ آب یخ روی آتش درون تان ریخته باشند. این داروی گیاهی به شکل های مختلف مانند قرص، کپسول و دم نوش قابل استفاده است.

اگر می خواهید دم نوش آن را درست کنید، باید ریشه خشک گیاه را داخل آب بریزید و بجوشانید و 20 تا 30 دقیقه روی حرارت بگذارید و دائم هم بزنید تا دم نوش تان آماده شود. یادتان باشد مصرف این داروی گیاهی به هیچ وجه برای بیماران مبتلا به مشکلات کبدی مجاز نیست و خانم هایی که در دوران یائسگی تحت هورمون درمان هستند باید دور استروژن را خط بکشند.

2- بذر کتان برای تعریق شبانه: بذر کتان یا روغن آن به علت داشتن ترکیباتی به نام «لیگنان» به تعادل هورمونی بدن در دوران یائسگی کمک می کند از حجم تعریق شبانه در این دوران می کاهد.

3- شبدر قرمز جایگزین استروژن: مصرف شبدر قرمز به عنوان جایگزین هورمون استروژن (که سطح آن در بدن در دوران یائسگی کم می شود) رواج زیادی دارد و شایعاتی که اخیرا درباره این گیاه دارویی و سرطان رحم به گوش می رسید، در مطالعاتی که به تازگی انجام شده به اثبات نرسیده است. با این حال بهتر است پیش از مصرف آن با پزشک معالج تان مشورت کنید.

4- ویتامین D: این ویتامین درست به اندازه کلسیم برای حفظ سلامت استخوان های شما اهمیت دارد و اگر نباشد، کلسیم به تنهایی نمی تواند ساختمان استخوان ها را حفظ کند. حتما شنیده اید که بهترین منبع کلسیم نور خورشید است و اگر پوست در معرض آفتاب باشد، بدن می تواند ویتامین D بسازد. با این حال شاید بهتر باشد به جای ماندن زیر آفتاب شدید آن هم به مدت طولانی برای رفع کمبود این ویتامین، از مکمل های آن استفاده کنید البته با مجوز پزشک.

5- جینسینگ برای بهبود خلق و خو: هرچند مطالعاتی که در آمریکای شمای انجام شده حاکی از آن است که جینسینگ کمکی به رفع علائم فیزیکی یائسگی مثل گرگرفتگی نمی کند، اما مصرف آن می تواند خواب شما را تنظیم کرده و خلق و خوی تان را که در این دوران مثل یک آتش فشان نیمه فعال هستید، در بهترین وضعیت نگه دارد.

6- سنت جان ورت و اختلالات خلقی: نوسانات خلقی جزو جدایی ناپذیر تغییرات روانی دوران یائسگی است که با مصرف گیاه دارویی سنت جان ورت می توانید کلک اش را بکنید. تاثیر مصرف این داروی گیاهی بر رفع افسردگی خفیف به اثبات رسیده است.

با کدام گیاهان نسخه یائسگی را بپیچیم؟

چطور می شود در دوران یائسگی آرامش بیشتری را تجربه کرد و دچار عوارض آن از جمله گرگرفتگی و... نشد؟ اصلا روشی برای کنترل عوارض یائسگی وجود دارد یا خانم ها مجبور به تحمل این علائم هستند و آن قدر باید صبر کنند تا کم کم به این نشانه های ناخوشایند عادت کنند؟ این بار هم طبیعت به کمک شما می آید تا بتوانید میان سالی خود را با شادی سپری کنید.

1- فیتواستروژن ها: فیتواستروژن ها یا همان استروژن های گیاهی ترکیباتی هستند که از نظر ساختار و عملکرد مشابه هورمون استروژن محسوب می شوند که با یائسه شدن، سطح آن در خون فرد پایین می آید و شما را توی دردسر می اندازد.

مصرف روزانه این ترکیبات در دوران یائسگی به شما کمک می کند تا علائم این دوران خاص از عمرتان را با شدت بسیار کمتری تجربه کنید. سویا، نخود و عدس از جمله مواد غذایی حاوی فیتواستروژن هستند.

البته شبدر هم تا حدودی فیتواستروژن دارد. ایزوفلاون موجود در این گیاه اگرچه اثر کمتری نسبت به استروژن واقعی دارد ولی می تواند تعداد دفعات و شدت گرگرفتگی دوران یائسگی را کاهش دهد. این مسئله به خصوص در مورد خانم هایی که مبتلا به سرطان سینه هم هستند و دچار علائم یائسگی شده اند، اهمیت دارند چون اگرچه نمی توانند از استروژن درمانی استفاده کنند، اما مصرف فیتواستروژن های گیاهی برای شان منع خاصی ندارد.

2- کوهوش سیاه: کوهوش سیاه در اروپا گیاه معروفی است و در خیلی از مکمل های یائسگی از این گیاه استفاده می شود که مانند آبی بر آتش گرگرفتگی در زنان یائسه است. البته انجمن یائسگی آمریکا تاثیرات کوتاه مدت مصرف این دارو را تایید نکرده است. ولی به نظر می رسد مصرف حدود شش ماهه این داروی گیاهی بتواند شما را برابر عوارض یائسگی بیمه کند.

3- تخم کتان: وجود انواع لیگنان ها و اسید چرب امگا 3، تخم کتان را به یکی از مهم ترین مکمل های توصیه شده در دوران یائسگی تبدیل می کند. لیگنان ها عملکردی شبیه استروژن داشته و عوارض یائسگی را کاهش می دهند. علاوه بر این به نظر می رسد مصرف تخم کتان با کاهش کلسترول خون نیز مرتبط است. البته باید آن را به شکل کوبیده یا آسیاب شده استفاده کنید چون به خوبی در بدن هضم و جذب نمی شود.

4- ویتامین ای: اگرچه مطالعات انجام شده حاکی از اثربخشی مصرف خوراکی ویتامین ای در رفع علائم یائسگی نبوده ولی به نظر می سد مصرف آن به صورت کرم یا ژل های واژینال می تواند علائم خشکی واژن را در خانم ها کاهش دهد و این مسئله قطعا روی روابط زناشویی زنان در دوران یائسگی موثر است.

منبع: مجله همشهری تندرستی