همه چیز از 11 روز حال و هوای نمایشگاه کتاب

بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که عناوین سترگی چون «پربازدید ترین نمایشگاه کتاب جهان» و «بزرگترین رخداد فرهنگی ایران» را یدک می کشد، شامگاه گذشته به پایان راه خود رسید.

به گزارش ایرنا، دفتر بیست وهشتمین نمایشگاه کتاب هم با تمام نقاط ضعف و قوت خود بسته شد تا خاطرات و تجربیات خوب و بد این رویداد پرمخاطب نیز برود در گوشه ای از حافظه فرهنگی ما بماند، برای سال بعد.

امسال هم تصویر غرفه ناشران رو در روی هم در محل نمایشگاه کتاب با چشمان عابران پیوند خورد. این رسم پایدار اردیبهشت پایتخت است که برای 11 روز همه ما را به نمایشگاه کتاب تهران دعوت می کند تا در فضای فرهنگی او خوب نفس بکشیم.

در نمایشگاه امسال هم گذشتیم از میان جماعتی که سالن ها و راهرو های مختلف را برای یافتن کتاب های مورد علاقه شان بالا و پایین رفتند. برگشتند. هجوم آوردند و نشان خود را چون ردپایی بر کاغذ برجا گذاشتند.

در برهوت امکانات رفاهی مصلی که حتی برای نوشیدن آب معدنی هم باید به چند خیابان آن طرف ‍تر مراجعه کرد، باز دود کباب، غرفه های متعدد خوراکی و ساندویچی و صدای تاکسی دربست، در حاشیه مصلی بلند بود، تا علاقمندان به کتاب که از مناطق دور و نزدیک خود را به نمایشگاه رسانده اند، بی وسیله و گرسنه نمانند. بازار خورد و خوراک هم آن قدر داغ بود که فروشنده های شهرستانی، از فالوده شیرازی گرفته تا نان کرمانشا هی و خوراکی های باقی استان ها را 11روزی به تهران بیاورند با آن لهجه های شیرین شهرشان.

** تهیه یارمهربان با قیمتی نامهربان

امسال هم هیجان بازدید از نمایشگاه کتاب از همان ورودی های شمالی و جنوبی و غربی، از همان دالان های مترو، از همان خیابان های اطراف مصلی اوج می گرفت و جاری می شد در راهرو های شبستان و در غرفه های مملو از کتاب. اما گرانی یارمهربان که در سال های اخیر همینطور سیر صعودی را طی می کرد طبع شاعرانه برخی را برانگیخته بود و با کنایه می گفتند؛ «یارمهربان با قیمت این روز هایش نامهربان شده است».

**هنرمندان در نمایشگاه کتاب

برخی غرفه ها هم برای جذب مخاطب بیشتر با دعوت از نویسندگان فرصتی فراهم کردند تا خواننده و نویسنده با هم رودررو شوند. در یکی از غرفه ها «نیکی کریمی» بازیگر و کارگردان سینما مشغول صحبت با انبوه علاقمندان خود بود. او داستانی از کتاب عشق سال های غم نوشته حنیف قریشی را که به تازگی ترجمه کرده بود، برای حاضران روایت کرد.

مصطفی رحماندوست ، داریوش اسد زاده، محمد رضا سرشار، محمد صدر، غلامحسین ابراهیمی دینانی، محمد هادی کریمی، غلامرضا امامی، عبدالله انوار، سعید بیابانکی، ژاله صادقیان، علی باباچاهی، فیروز زنوزی جلالی، محمد قبادی، غلامرضا اعوانی، فاضل نظری و... از دیگر نویسندگانی بودند که در ایام برگزاری نمایشگاه با خوانندگان آثار خود از نزدیک دیدار و گفت وگو کردند.

رضا کیانیان بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون را هم به این جمع اضافه کنید. البته او برای رونمایی از اثر جدیدی به نمایشگاه نیامده بود بلکه آمده بود تا به خاطر تالیف کتاب های متعدد تقدیر شود که بعد از مراسم چند دقیقه ای هم برای علاقمندان درباره آثارش صحبت کرد.

** رشد محسوس برگزاری نشست های علمی

نشست های علمی و رونمایی از کتاب ، پای ثابت برنامه های جنبی نمایشگاه در این 28 سال بوده است. امسال هم مانند سنوات گذشته در نمایشگاه بین المللی کتاب نشست علمی برگزار شد که در مقایسه با دوره های گذشته رشد محسوسی داشت. هرچند نشست ها بعضاً با استقبال مواجه نمی شد اما در مجموع از نظر رشد کمی و کیفی، قابل قبول بود.

**فلسفه اول شعر و رمان در جایگاه بعدی

هر چند در روز های ابتدایی نمایشگاه کتاب استقبال مردم از کتاب های شعر و رمان بیشتر بود اما هر چه به روز های پایانی نمایشگاه نزدیکتر شدیم کتاب های فلسفه گوی سبقت را از شعر و رمان ربودند و عنوان پرفروش ترین آثار بیست و هشتمین نمایشگاه را به خود اختصاص دادند. از جمله این کتاب های فلسفی می توان به «اسفار اربعه» که به آراء فلسفی ملاصدرا اشاره دارد، «در باب حکمت زندگی» درباره زندگی آرتور شوپنهاور فیلسوف آلمانی و «روح فلسفه در قرون وسطی» که به ظهور و تاثیر فلسفه در اروپا می پردازد، اشاره کرد.

** فروش 70 میلیارد تومانی

دنیای ادبیات و کتاب دنیای دو دوتا چهار تا نیست اما محض خالی نبودن عریضه به میزان فروش نمایشگاه امسال هم اشاره ای می کنیم. در آخرین آماری که در پایان روز گذشته اعلام شد از فروش 70 میلیارد تومانی نمایشگاه خبر می داد که در مقایسه با عدد 48 میلیارد تومان سال گذشته نشان از افزایش فروش کتاب امسال نسبت به سال گذشته حکایت داشت. به نظر می رسد قیمت نامهربان یارمهربان، مردم را از خرید کتاب منصرف نکرده بود.

**دانشگاهیان به صدر آمدند

پرفروش ترین بخش های ناشران نمایشگاه کتاب نیز از جمله موارد تامل برانگیز است. امسال بخش دانشگاهی در صدر فروش کتاب قرار داشت یعنی دانشجویان که برای تحصیل نیاز به کتاب دارند و در واقع تا به آنجای خرید کتاب از نمایشگاه را باید اجباری دانست اما از اینجا به بعد بخش ناشران عمومی پرفروش بود و پس از آن هم بخش بین الملل با تفاوت کمی در رتبه سوم قرار دارد. بخش کودک و نوجوان و آموزشی در رتبه های بعدی بودند. البته باید به این موضوع دقت داشت که تعداد ناشران هر بخش متفاوت است و با توجه به اینکه بیشترین تعداد ناشران در بخش عمومی بوده یا قیمت متوسط کتاب های کودک و نوجوان پایین تر است، طبیعتاً این آمار قابل تحلیل است.

**موضوعات سیاسی در نمایشگاه

سیاست کلاً با مردم ایران قرابت بسیار زیادی دارد. در همین راستا موضوع جنگ های داعش در عراق و سوریه همچنین حمله سعودی ها به مردم مظلوم یمن پایشان به نمایشگاه کتاب باز شده بود. اول اینکه به همت ستاد مردمی پشتیبانی از مردم مظلوم یمن، طومار حمایت شرکت کنندگان در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، خطاب به آقای بان کی مون دبیر کل محترم سازمان ملل، در شبستان مصلی امام خمینی(ره) جنب غرفه انتشارات انقلاب اسلامی به امضای شرکت کنندگان در نمایشگاه رسید. این طومار پیش از مراسم اختتامیه به دفتر سازمان ملل مستقر در نمایشگاه کتاب تهران داده شد.

ایجاد غرفه داعش و تکفیری ها نیز از دیگر بخش های نمایشگاه امسال بود که به گفته مسئولان این غرفه بسیاری از مراجعه کنندگان که از نظر ظاهری شاید چندان مذهبی به نظر نرسند هم خواهان اعزام به سوریه و نبرد با داعش بودند. مسئول غرفه این را هم گفت که جمعیت زیادی از برادران و خواهران اهل سنت نیز به غرفه می آمدند و درباره عقاید و افکار گروه های انحرافی تکفیری با ما گفت وگو می کردند.

** چند نفر به نمایشگاه آمدند

آمار بازید از نمایشگاه کتاب هم مانند سال های پیش همچنان بالا بود و بیش از 3 و نیم ملیون نفر اعلام شد. هر چند این آمار، نمایشگاه کتاب تهران را به عنوان یکی از پربازدید ترین نمایشگاه کتاب جهان تبدیل کرده است اما همچنان پایین بودن سرانه مطالعه در کشور یکی از دغدغه های فرهنگی مسئولان است که باید دید چه زمانی سرانه مطالعه با میزان خرید کتاب در کشورمان متوازن خواهد شد.

**بچه ها کدام کتاب ها را بیشتر خریدند

امسال به نظر می رسید برگزار کنندگان نمایشگاه کتاب تدبیر ویژه ای را برای سالن کودک و نوجوان اندیشیده بودند چرا که هم به لحاظ دسترسی و هم فضای مورد استفاده برای پدران و ماردانی که قصد داشتند فرزندان خود را به نمایشگاه بیاورند، ساده تر شده بود.

طراحی رنگارنگ غرفه ها نیز فضای جذاب و دوست داشتنی را برای بچه ها به وجود آورده بود. در این بخش سه انتشاراتی قدیانی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و افق فعالیت گسترده ای را تدارک دیده بودند و بیشترین آمار فروش کتاب ها نیز به این سه انتشارتی اختصاص داشت به طوری که انتشارات قدیانی با مجموعه کتاب های «تاتی سه»، «شازده کوچولو» و « قصه های برای دختران» بیشترین میزان فروش را در میان غرفه های کودک و نوجوان به خود اختصاص داد.

این انتشارات در اقدامی جالب، آمار فروش خود را به روز در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می داد که بیش از 120هزار نسخه کتاب در این غرفه به فروش رفت. انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز به ترتیب با کتاب های «گردان قاطرچی ها»، «هستی»، مجموعه کتاب های «مرغک»، «ترانه ها» و «بازی با انگشتی ها» در رتبه بعدی پرفروش ها قرار داشت. همچنین انتشارات افق هم با کتاب های «هویج بستنی»، «جنایتکار اعتراف می کند» و «بابابزرگ سبیل موکتی» در جایگاه سوم جدول پرفروش ها جای گرفت.

**نمایشگاه کتاب همچنان مستاجر می ماند

مصلی تهران هر چند محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست و هر ساله، گرمای اردیبهشتی نیز بر آن خیمه می زند و درکنار ازدحام جمعیت زیر آن سالن بزرگ سقف دار، بعضا لحظات ناخوشایندی را رقم می زند اما با این حال امسال در مجموع روزهای خنک تری را نسبت به سال های گذشته تجربه کرد.

چند سالی هم بود که با نزدیک شدن به برگزاری نمایشگاه کتاب صحبت ها درباره اختصاص محلی برای برگزاری دائمی نمایشگاه کتاب مطرح می شد اما امسال یک روز قبل از برگزاری اختتامیه نمایشگاه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آب پاکی را روی دست همه ریخت و عنوان کرد که جایگزینی برای مصلی جهت برگزاری نمایشگاه کتاب نداریم. جنتی اظهار امیدواری کرده که شبستان های در حال ساخت مصلی هر چه زودتر تکمیل شود تا بتوانیم فضای بیشتری را در اختیار ناشران بگذاریم.

هر چند که شهردار تهران در مراسم اختتامیه نمایشگاه ابراز امیدواری کرد تا این رویداد بزرگ سال آینده در تپه های عباس آباد برگزار شود، اما نمایشگاه کتاب نیازمند مکانی دایمی است .

**افزایش تقاضا مهمان ویژه نمایشگاه

هر سال مسئولان برگزار کننده در راستای دیپلماسی فرهنگی، یکی از کشورها را به عنوان میهمان ویژه نمایشگاه در نظر گرفته و غرفه ویژه ای در اختیار آنها قرار می ‎دهند. در واقع این کار کمک شایانی به بازدیدکنندگان علاقه مند به آشنایی با توانمندی و قابلیت ها متنوع بومی و فرهنگی آن کشور می کند. میهمان سال گذشته نمایشگاه کشور افغانستان بود و امسال هم عمانی ها میهمان ویژه شدند و گفته شده که تقاضا برای حضور در نمایشگاه سال آینده به عنوان میهمان ویژه نیز افزایش یافته است.

بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی تهران که از 16 اردیبهشت ماه با شعار خواندن، گفت و گو با جهان در مصلی تهران آغاز به کار کرده و عصر دیروز شنبه 26 اردیبهشت با برگزاری آیین اختتامیه به کار خود پایان داد.

در این نمایشگاه دو هزار و 450 ناشر داخلی در 2 هزار و 160 غرفه کتاب های خود را در معرض دید علاقه مندان قرار دادند.

در این نمایشگاه همچنین آثار بیش از 2800 ناشر خارجی به نمایش در آمده و همچنین 165 هزار کتاب خارجی در نمایشگاه امسال عرضه شد.

شمار دیگر کشورهای شرکت کننده در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به 65 کشور می رسد در حالی که امسال در بخش بین الملل نمایشگاه کتاب حدود 130 غرفه فعال بود.