"کمپ دیوید سوم" آمریکا و عرب ها

 مازیار آقازاده: بازهم کمپ دیویدی دیگر در راه است و بازهم یک پای ثابت آن یک یا گروهی از زمامداران عربی است.

رئیس‌جمهور آمریکا کمتر از یک هفته دیگر در استراحتگاه تابستانی کمپ دیوید میزبان زمامداران شش کشور عربی شورای همکاری خلیج فارس است؛ خبری که کمتر از 40 روز پیش و همزمان با اعلام تفاهم لوزان بین ایران و قدرت‌های جهانی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا اعلام شد و از نظر غالب ناظران، این دعوت به تلاشی از سوی اوباما به‌منظور جلب نظر زمامداران عربی منطقه از توافق هسته‌ای احتمالی با ایران تعبیر و تفسیر شد.

کشورهای عربی به‌ویژه عربستان در ماه‌ها و هفته‌های گذشته بارها به‌طور تلویحی و گاه صریح از نزدیکی آمریکا و ایران و توافق نهایی هسته‌ای، ابراز نگرانی کرده‌اند. در همین حال در روزهای گذشته اخبار و گزارش‌های زیادی درباره موضوعات در دستور کار نشست هفته آینده کمپ‌دیوید مطرح شده است که در آخرین نمونه از این خبرها، دیروز خبرگزاری رویترز با انتشار خبری به نقل از مقامات آگاه آمریکایی نوشت در جریان این دیدار اوباما تلاش خواهد کرد نظر زمامداران عربی منطقه را نسبت به توافق هسته‌ای با ایران جلب کند و احتمالا دولت اوباما به‌منظور جلب اعتماد زمامداران عرب، قراردادهای فروش اقلام نظامی جدید و سیستم دفاع ضدموشکی «تاد» را پیشنهاد خواهد کرد.

 اقدام دولت آمریکا به جلب نظر کشورهای عربی کرانه جنوبی خلیج فارس البته یک سیاست دوسویه است و در عین اینکه دولت اوباما را برخلاف سیاست‌های چند سال اخیرش وادار به ارائه تضمین‌هایی امنیتی به کشورهای عربی و ورود بیشتر به مناقشات جاری در خاورمیانه می‌کند، اما در عین حال سودهای سرشار اقتصادی را نیز بابت قراردادهای میلیارد دلاری از ناحیه فروش تسلیحات جدید به کشورهای عربی عاید شرکت‌های اسلحه‌سازی آمریکا و دولت واشنگتن می‌کند.

 سابقه تاریخی کمپ دیوید برای عرب‌ها

استراحتگاه کمپ دیوید در طول تاریخ معاصر (چهار دهه گذشته) آمریکا میهمانانی سرشناس به خود دیده است؛ اما نام این مکان در تاریخ دیپلماسی جهانی در دو مقطع مشخص تاریخی با مساله صلح و اعراب و اسراییل بر سر زبان‌ها افتاد؛ یک‌بار در جریان قرارداد کمپ دیوید (نخست) میان مصر و اسرائیل و بار دیگر در تابستان سال 2000 و در سال پایانی دوره ریاست‌جمهوری «بیل کلینتون» و با میزبانی او این مکان میزبان کمپ دیوید 2 بین یاسر عرفات رهبر فقید فلسطینی‌ها و اسحاق رابین، نخست‌وزیر وقت اسرائیل بود.

در سپتامبر سال 1978 و در زمان ریاست‌جمهوری جیمی کارتر بر آمریکا این مکان میزبان «انور سادات» رئیس‌جمهور اسبق مصر و «مناخیم بگین» نخست‌وزیر وقت اسرائیل بود و با امضای قرارداد کمپ دیوید در 17 سپتامبر همان سال، دولت مصر به‌عنوان نخستین کشور عربی پیمان صلح با رژیم صهیونیستی را به امضا رساند؛ پیمانی که فرجام خوشی نداشت و درنهایت به قیمت جان سادات تمام شد و در اکتبر سال 1981 در جریان یک رژه نظامی در قاهره گروهی از افسران عضو اخوان‌المسلمین از خودروی نظامی در حال رژه پیاده شده و سادات را به اتهام سازشکاری و عدول از آرمان مقاومت در برابر اسرائیل غاصب سرزمین‌های فلسطین، ترور کردند.

در روزهای 11 تا 25 جولای 2000 نیز کمپ دیوید میزبان یاسر عرفات و اسحاق رابین بود؛ واقعه‌ای که از آن با عنوان کمپ دیوید دوم نام برده شد. این‌بار اما توافقنامه‌ای بین دوطرف به امضا نرسید و استراحتگاه کمپ دیوید بدون بیرون دادن «دود سفید» خاتمه یافت اما عرفات پیشتر و در دهه 1990 با انعقاد قرارداد اسلو امتیازهای سیاسی لازم را به اسرائیل داده بود و زمانی در سال 2000 پا در کمپ دیوید گذاشت که روند صلح با وجود امتیازهای داده شده از سوی عرفات به اسرائیل، به بن‌بست خورده بود.

خروجی کمپ‌دیوید سوم چه خواهد بود؟

اکنون بار دیگر در روزهای 13 و 14 ماه می 2015 (23 و 24 اردیبهشت 1394) زمامداران شش کشور عربی میهمان رئیس‌جمهور آمریکا در این استراحتگاه تاریخی هستند، اما این‌بار موضوع اصلی نه اسرائیل بلکه روابط عرب ها با خود آمریکاست و مساله اصلی مورد بحث روی میز تمایل و اراده دولت ایالات متحده آمریکا به امضای توافقی تاریخی با ایران است که زمامداران عربی مدعی‌اند در صورت عدم سختگیری‌های لازم می‌تواند تاثیرات مخربی بر امنیت آنها بگذارد. به لحاظ تجربه تاریخی، رهبران دموکرات و حتی جمهوریخواه آمریکا هنگامی که موضوعی مهم و حساس را در دستور کار دارند؛ این مکان غیررسمی و در عین حال دیپلماتیک را مکان مناسبی برای انجام گفت‌وگوهای صریح و بدون تشریفات معمول دیپلماتیک می‌دانند.

این نخستین‌بار است که اوباما در دوره شش‌ساله ریاست خود بر کاخ سفید در این سطح میزبان زمامداران کشورهای عربی در کمپ دیوید است و بدون تردید این نکته نیز بر زمامداران عرب پوشیده نیست که نام کمپ دیوید در چهار دهه گذشته برای آنها در هر دو مورد نخست و دوم به نوعی با سازشکاری و پذیرش دیدگاه‌های آمریکا و اسرائیل و کوتاه آمدن از اصول‌شان در ازای گرفتن امتیازهایی سیاسی و اقتصادی گره خورده و از این حیث برای عرب‌ها خوش‌یمن نبوده است.

آیا این‌بار کمپ دیوید برای زمامداران عربی و آمریکا تجربه متفاوتی خواهد داشت؟ و آیا موضوع هسته‌ای و پذیرش واقعیت یک قدرت منطقه‌ای به نام «ایران»می تواند بر خلاف دونشست قبلی،میوه ای مبارک و شیرین برای منطقه داشته باشد؟

منبع: روزنامه فرهیختگان