بارها شاهد بوده‌ام که پدیدآورندگان آثار، نیمی از عمر خود را صرف خلق یک اثر بدیع کرده‌اند، اما آن اثر به‌گونه‌ای مورد تعرض قرار گرفته که آن‌ها هستی خود را بر باد داده‌اند و دیگر انگیزه‌ای برای تولید یک اثر جدید نداشتند.

پنجمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط در حالی برگزار شد که وزیر ارشاد در آن تأکید کرد که نباید برای حفظ هنر ایرانی اسلامی بیش از این تأخیر کنیم.

به گزارش ایسنا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: این همایش درصدد آن است تا به موانع و چگونگی حمایت از آثار ادبی و هنری بپردازد. بحث مالکیت ادبی و هنری تنها یک بحث حقوقی نیست، بلکه از نظر اجتماعی‌، اقتصادی‌ و ... نیز اهمیت دارد. بنابراین باید از نظر سیاسی و حاکمیتی بررسی شود، زیرا به تمام قوا و دستگاه‌های کشور مربوط می‌شود.

علی جنتی که در پنجمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط سخن می‌گفت، ادامه داد: وزارت ارشاد به‌عنوان متولی این موضوع از بعد فرهنگی و حقوقی به این موضوع نگاه می‌کند. البته در بعد فرهنگی هم این وزارتخانه به تنهایی تصمیم‌گیرنده نیست. مهم این است که در چند سال اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اقدامات مختلف به برگزاری همایش‌هایی در حوزه کپی رایت اقدام کرده و عزم خود را برای کشف راه حلی در این راستا جزم کرده است.

او اظهار کرد: در مدت 20 ماهی که از عمر دولت یازدهم می‌گذرد، بارها با اصحاب صنوف مختلف فرهنگی جلسه داشته و درد دل آن‌ها را شنیده‌ام. بارها شاهد بوده‌ام که پدیدآورندگان آثار، نیمی از عمر خود را صرف خلق یک اثر بدیع کرده‌اند، اما آن اثر به‌گونه‌ای مورد تعرض قرار گرفته که آن‌ها هستی خود را بر باد داده‌اند و دیگر انگیزه‌ای برای تولید یک اثر جدید نداشتند.

وی گفت: بارها دیده‌ام افرادی کار خود را اول در خارج از کشور و سپس در ایران منتشر می‌کنند. ناشرانی را دیده‌ام که با پرداخت حق مولف، ترجمه‌ای از یک کتاب را در بالاترین سطح به مخاطب ارائه می‌دهند، اما سیل زیادی از ترجمه‌های دسته پایین به بازار می‌آید که به قیمت پر کردن قفسه‌ کتاب‌فروشی‌ها و پر کردن جیب خودشان است. بارها با سازندگان فیلم‌های سینمایی و اهالی موسیقی مواجه شده‌ام که از پخش آثارشان توسط شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان بدون پرداخت حق مولف گله‌مند بودند.

جنتی درباره‌ صنف بازی‌های رایانه‌ای هم توضیح‌هایی داد و بیان کرد: ایران ظرفیت بالایی برای تولید آثار خوب دارد، اما بازی‌های ایرانی آن‌طور که شایسته است، جای خود را میان مصرف‌کنندگان باز نکرده‌اند. وضعیت طراحان فرش ایرانی هم از همه اسف‌بارتر است، زیرا کپی‌های خارجی کمر آن‌ها را خم کرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که 14 اردیبهشت‌ماه در تالار وحدت سخن می‌گفت، اضافه کرد: این‌ها هشداری برای حل این مشکل و جلوگیری از زوال هنر ایرانی است. عاقلانه نیست که در زمینه حفظ هنر ایرانی - اسلامی همچنان تأخیر داشته باشیم. راه حل این مشکلات آسان است. نمی‌توان مرز‌ها را بست و جزیره‌یی عمل کرد. عصر کنونی، دیگر مرز نمی‌شناسد و باید چتر چارچوب‌های قانونی را بر سر پدیدآورندگان آثار بگسترانیم.

لادن حیدری - دبیر پنجمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط - نیز در این همایش گفت: در چند سال اخیر، این سازمان بیشتر بر مصادیق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط با آن‌ها تمرکز کرده و امسال را نیز به نام «موسیقی» نام نهاده است. واژه‌ی موسیقی از یک طرف به‌دلیل شمول نت‌ها و شعر و ترانه‌ی آن تحت حمایت سیستم مالکیت ادبی - هنری است و از سوی دیگر نیز به‌دلیل این‌که محل اجتماع حقوق نوازندگان، اجراکنندگان و تولیدکنندگان حامل‌های شنیداری - دیداری است، در سیستم حقوق مرتبط قابل طرح است.

او ادامه داد: در واقع، عرصه‌ موسیقی عرصه جولان حقوق پدیدآورندگان و اشخاص تحت حمایت حقوق مرتبط است که حمایت از هر دو نیز مربوط به وظایف محوله به وزارت ارشاد است.

دبیر همایش مالکیت ادبی و هنری گفت: تأثیری که موسیقی بر روح آدم دارد، غیرقابل انکار است. شاید روزی نباشد که لحظات عمر ما هرچند کوتاه با قطعه‌ای آمیخته و عجین نبوده است. از این رو، اگر موسیقی را جزو لاینفک بشریت بدانیم، بی‌راه نگفته‌ایم.

حیدری اظهار کرد: با وجود اهمیتی که موسیقی در زندگی همه‌ی ما دارد، متأسفانه از نظر حقوقی دست‌اندرکاران این حوزه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند. علاوه بر این‌که موارد نقض حق پدیدآورندگان و اشخاص تحت حمایت حقوق مرتبط در حوزه‌ی موسیقی شاید به‌مراتب بیش از نقض حق پدیدآورندگان سایر آثار است. طبق آماری که از تحقیقات و کارهای پژوهشی برمی‌آید می‌توان بر آن بود که نقض حقوق مرتبط بر این آثار در خارج از کشور، اگر بیش از سایر آثار نباشد، بی‌تردید درصد بالایی دارد که این امر نارضایتی‌های متعدد فعالان این حوزه را سبب شده است.

وی ادامه داد: نامگذاری امسال به نام سال موسیقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق آثار ادبی - هنری را به فال نیک می‌گیریم و آن را نشان‌دهنده‌ی پر اهمیت بودن مصادیق مالکیت ادبی - هنری و حقوق مرتبط در نظر متولی حمایت از مالکیت فکری می‌دانیم. به همین دلیل ما نیز به‌عنوان بخشی از اصلی‌ترین دستگاه متولی حمایت از این آثار در داخل کشور، ضمن مقید کردن خود به توجه دست‌اندرکاران این حوزه، برای حل مشکلات اساسی که حوزه‌ی کپی‌رایت کشور به‌طور کلی با آن دست به گریبان است و بازتاب نامطلوبی روی انگیزه‌ی خلق آثار مبتکرانه داشته، لازم است آستین همت را بالا بزنیم.

دبیر همایش گفت: دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که از نظر سلسله‌مراتبی اولین مرجع حمایت حقوقی از این افراد است، در ادامه‌ی همایش‌هایی که در سال‌های گذشته توسط وزارت متبوع برگزار شده و در آن‌ها به‌طور فرعی به مسأله گسترش قلمروی حمایتی از خالقان آثار پرداخته شده، امسال با نیازسنجی، پنجمین همایش را بر موضوع حمایت بین‌المللی از آثار متمرکز کرده است.

حیدری اظهار کرد: بی‌تردید اتخاذ تصمیم در این موضوع، کار آسانی نیست. مقدمات مورد نیاز باید شناسایی شوند، کارهای مبنایی برای تثبیت بازار داخلی و ارتقای سطح خلق آثار مبتکرانه که قابل رقابت با آثار خارجی باشند تا حد ممکن باید برنامه‌ریزی و انجام شوند. همچنین باید در کنار شناخت نقاط قوت و ضعف کشور با استفاده از تجربه‌ی کشورهایی که موقعیت مشابهی با کشور ما دارند و توانسته‌اند ضمن الحاق به معاهدات بین‌المللی، بر شوک حاصل از آن غلبه و مسیر طبیعی خود را طی کنند، نقشه‌ی راه خود را ترسیم کنیم.

او افزود: این همایش فرصت مغتنم و محل مناسبی است که موافقان و مخالفان پیوستن ایران به «کنوانسیون برن» با هم به بحث بنشینند و در یک چارچوب منطقی و مطمئن دلایل یکدیگر را راستی‌آزمایی کنند.

حسین نوش‌آبادی - رییس این همایش - نیز در سخنانی اظهار کرد: توجه و اهمیت دادن به کپی‌رایت یکی از نشانه‌های بارز توسعه در هر کشوری است. در کشور ما و در چند سال گذشته، این موضوع تشریفاتی و حاشیه‌ای محسوب می‌شد؛ اما امروز یک مسأله‌ی حیاتی است که برای تداوم فرهنگ غنی ایرانی اسلامی و مبارزه با تهاجم غرب مطرح می‌شود.

او ادامه داد: کشور ما در مسیر توسعه‌یافتگی است و باید به این مسائل توجه ویژه نشان داد، چون ایران کشوری هنرپرور است و باید شرایط مطلوبی را برای هنرمندانش فراهم آورد. هرچه میزان حمایت بالا رود، میزان انگیزه برای خلق اثر نیز بیشتر می‌شود.

نوش‌آبادی تأکید کرد: پدیدآورندگان آثار باید مطمئن باشند که می‌توانند اثرشان را در خارج از کشور و بدون تعرض به حقوق‌شان منتشر کنند یا در صورت تعرض بتوانند اقدامی قانونی انجام دهند. رابطه‌ی خلق اثر و حمایت دولت رابطه‌ای متقابل است. اگر می‌خواهیم این آثار را اقتصادی کنیم، باید برای آن‌ها بازاری خوب ایجاد کنیم و آن را ارتقا دهیم. همچنین باید چاره‌ای برای آثارمان در خارج از مرزها بیاندیشیم.