چرا از ظرفیت عمان به طور کامل استفاده نمی کنیم؟

عصر ایران - کشورهای عربی واکنش های مختلف و متضادی به تفاهم هسته ای لوزان سوییس نشان داده اند و در حالی که عربستان سعودی مهم ترین کشور عربی منطقه و رقیب منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در مواضع اعلامی در قبال بیانیه لوزان ، ابراز امیدواری کرده است که توافق هسته ای قدرت های جهانی با ایران به صلح و ثبات منطقه کمک کند، اما ابراز نگرانی های ماه های اخیر و مواضع غیر رسمی و غیر صریح عربستان سعودی در ماه های گذشته نشان می دهد دولت سعودی از تبعات توافق هسته ای با ایران نگرانی دارد.

بر اساس سنت سیاست خارجی سعودی ها، دولت عربستان غالبا کمتر به طور صریح اظهار نظر و موضع گیری می کند و بیشتر مواضع خود را به صورت خصوصی و پشت پرده مطرح می کند.

دولت ترکیه نیز با وجودی که درباره توافق نهایی هسته ای گروه 1+5 با ایران سیاست سکوت پیشه کرده اما اظهارات بی سابقه هفته گذشته رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه درباره نگرانی های آنکارا از سیاست های منطقه ای ایران نشان داد ، ظاهرا مقامات آنکارا هم نگرانی هایی از توافق هسته ای احتمالی ایران با قدرت های جهانی به ویژه ایالات متحده آمریکا دارند.


دولت مصر نیز با وجودی که رسما اعلام نظر نکرده و مقامات دیپلماسی قاهره گفته اند باید از چند و چون و جزییات توافق هسته ای آگاه شوند تا درباره آن اظهار نظر کنند، اما دولت مصر به ویژه پس از روی کار آمدن ژنرال سیسی به دلیل مشکلات اقتصادی و بی ثباتی سیاسی داخلی ، تلاش کرده است برای جلب حمایت دولت عربستان از خود، در سیاست های منطقه ای دنباله رو سعودی ها باشد و یا دستکم ژست یک متحد همراه با سعودی ها را بگیرد؛ از همین رو دولت سیسی همزمان با تحولات اخیر در یمن تلاش کرده است از موضع یک دولت عربی در کنار عربستان و دغدغه های امنیتی ریاض باشد و عربستان را در این بحران یاری دهد. حتی در این راستا ژنرال سیسی مساله تشکیل یک نیروی عربی مشترک را مطرح کرده است که ظاهرا بخشی از مهم ترین دستور کار این نیرو می تواند مقابله با متحدان منطقه ای ایران از جمله سوریه و حزب الله لبنان و مداخله نظامی احتمالی در یمن باشد.

مجموع تحولات و صداهای مختلفی که از کشورهای عربی و غیر عربی منطقه به گوش می رسد حاکی است که این کشورها از توافق نهایی احتمالی بین ایران و گروه 1+5 که قرار است تا کمتر از 3 ماه دیگر به عنوان یک سند بین المللی نگارش شده و به امضای طرفین برسد، نگرانی دارند و تلاش دارند تا پیش از بده بستان های نهایی برای نگارش این سند بین ایران و گروه 1+5 (به ویژه آمریکا) از عدم خدشه دار شدن  منافع راهبردی و منطقه ای خود در امتیازات داده و ستانده شده کسب اطمینان کنند و حتی المقدور بر سمت و سوی این توافق نهایی تاثیر بگذارند.

در این راستا به نظر می رسد یکی از مهم ترین دستورکارهایی که تیم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با آن روبرو است، رایزنی و متقاعد کردن کشورهای همسایه  درباره توافق نهایی احتمالی است.

البته به دلیل محرمانه بودن بخش عمده ای از محتوای مذاکرات بین ایران و گروه 1+5 ، از هم اکنون و پیش از نهایی شدن توافق نمی توان بندهای  مورد بحث را برای کشورهای همسایه تشریح کرد ، اما پس از صدور بیانیه لوزان تقریبا مشخص شده است که مسیر مذاکرات آتی 3 ماهه در چه چارچوبی پیش خواهد رفت.

طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش برای بهبود روابط خود با قدرت های جهانی و همه کشورها ، به طریق اولی به دنبال ایجاد روابط خوب و تنش زدایی با همسایگان منطقه ای خود نیز است؛ از همین روست که نحوه نگرش کشورهای همسایه ایران به توافق نهایی هسته ای و سوء برداشت های احتمالی درباره آن برای دستگاه دیپلماسی کشورمان مهم محسوب خواهد شد.

به نظر می رسد در این راستا دستگاه دیپلماسی ایران می بایست در 3 ماه پیش رو همزمان با مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 ، تلاش کند تا نگرانی ها و دغدغه های احتمالی کشورهای همسایه را نیز با رایزنی های دو یا چند جانبه مرتفع کند.

ما در منطقه ای قرار داریم که هم اکنون شاهد یک گسست امنیتی و ژئوپلتیکی جدی قرار دارد و به دلیل بی ثباتی های حاکم شده بر بخش های مهمی از منطقه خاورمیانه ، رایزنی های دیپلماتیک و همکاری و همدلی کشورهای منطقه برای رفع بحران ها و بی ثباتی های منطقه ای از اهمیت بسزایی برخوردار است.

اتفاقا از همین زاویه و در نگاهی کلان توافق نهایی هسته ای بین ایران و گروه 1+5 تا حدود زیادی می تواند بر استقرار صلح و ثبات منطقه ای تاثیر گذار باشد و این همان حقیقتی است که به نظر می رسد دستگاه دیپلماسی ایران باید آن را در کنار ادامه مذاکرات هسته ای با گروه1+5 به کشورهای همسایه خود در منطقه گوشزد کرده و از نگرانی ها و دغدغه های آنها بکاهد.

جمهوری اسلامی ایران روابط بسیار نزدیک و دوستانه  ای با دولت عمان دارد و دولت مسقط همان گونه که در مذاکرات هسته ای دو سال گذشته نشان داده که همسایه خوب و قابل اطمینانی برای جمهوری اسلامی ایران است، می تواند در این زمینه به عنوان یک میانجی خوب و امین بین ایران و کشورهای عربی همسایه عمل کند.

طبیعی است که اقدام به این مهم بدون در نظر داشتن اینکه تا چه میزان موثر باشد، می تواند دیپلماسی منطقه ای کشور را تقویت کرده و روابط ایران را با همسایگان بهبود و ارتقا بخشد.